انرژی
کارشناس انرژي با بيان اينکه يخ روابط و مناسبات دو کشور در حوزه‌هاي نفت و گاز شکسته شده است، تأکيد کرد: ايران مي‌تواند با مشارکت روسيه در تأمين گاز اروپا نقش‌آفرين باشد. با توجه به نقش و جايگاه کشور روسيه به‌عنوان يکي از مهمترين عرضه‌کنندگان نفت و گاز جهان، موضوع انرژي يکي از مهمترين محورهاي مذاکره پايان هفته هئيت ايراني در مسکو بود و آنگونه که از اظهارنظرها حاکي است دستاوردهاي خوبي در بخش‌هاي مختلف از جمله انرژي به همراه داشت. گفت‌وگوي عليرضا سلطاني با شبکه اطلاع رساني نفت و انرژي (شانا) درباره اين سفر و همکاري ايران و روسيه در بخش انرژي در ادامه مي‌آيد: ارزيابي شما از دستاوردهاي سفر هيئت عالي‌رتبه ايراني به روسيه در بخش نفت و گاز چيست؟ اگرچه جزئيات توافق‌هاي صورت گرفته ميان ايران و روسيه در بخش‌هاي مختلف از جمله نفت و گاز منتشر نشده است اما با توجه به اظهارات رئيس جمهوري و همچنين وزير نفت، به نظر مي‌رسد توافق‌هاي خوبي در اين زمينه صورت گرفته و يخ روابط و مناسبات دو کشور در حوزه‌هاي نفت و گاز شکسته شده است. بر اساس اعلام مقام‌هاي نفتي، دو کشور در حوزه‌هاي توسعه ميدان‌هاي نفت و گاز و همچنين ترانزيت به نتايج و دستاوردهاي خوبي رسيده اند، افزون بر اين بايد انتظار داشت که تهران و مسکو در حوزه بازار جهاني نفت و تعاملات بين‌المللي انرژي، همکاري‌هاي کنوني را به نفع خود و کشورهاي توليد کننده نفت و گاز گسترش دهند. در سفر اخير هيئت عالي رتبه ايراني به روسيه در حوزه هاي راهبردي و اقتصاي، همکاري‌هاي نفت وگاز دو کشور اولويت بالايي در مذاکرات و توافق‌ها داشته است و به نظر مي‌رسد زمينه و بنياد همکاري‌هاي راهبردي دو کشور در بخش نفت و گاز آنهم در سطوح مختلف دوجانبه، چندجانبه، منطقه‌اي و بين‌المللي فراهم شده باشد. بايد منتظر ماند و در آينده نزديک آثار واقعي اين توافق‌ها را مشاهده کرد. با توجه به اينکه دو کشور در بسياري از زمينه‌هاي انرژي، رقيب محسوب مي‌شوند، اين همکاري راهبردي چگونه قابل تحقق است؟ مناسبات ايران و روسيه با توجه به مجاورت جغرافيايي و اشتراک در بسياري از مسائل بين‌المللي در سال‌هاي اخير ماهيت راهبردي پيدا کرده است. به طور طبيعي آنچه اين مناسبات راهبردي را تقويت، پايدار و اثربخش براي دو کشور مي کند، گسترش همکاري‌ها به حوزه‌هاي اقتصادي و به‌ويژه انرژي است که ما جلوه‌هاي اين همکاري را در بازار جهاني نفت به خوبي مي‌بينيم. منتها هنوز اين شکل از مناسبات راهبردي به حوزه همکاري‌هاي دوجانبه در نفت و گاز به‌صورت واقعي تبلور پيدا نکرده است. ايران و روسيه هر دو در زمره بزرگترين دارندگان و توليد کنندگان نفت و گاز هستند. اين مسئله نمي‌تواند تنها دو کشور را در قامت رقيب قرار دهد. تهران و مسکو ظرفيت‌هاي بزرگي براي همکاري در طرح‌هاي مشترک نفت و گاز و تبديل شدن به يک بلوک واحد توليد وعرضه انرژي تعريف کنند. اين ظرفيت هاي مورد نظر در چه بخش هاي مي تواند مورد نظر باشد؟ هم‌اکنون شرکت‌هاي روس توانمندي خوب اقتصادي و فني براي اجراي طرح‌هاي توسعه اي نفت و گاز دارند که مي‌توان از اين توانمندي‌ها در توسعه طرح‌هاي بالادستي نفت وگاز کشور استفاده کرد. تاکنون نبود اراده سياسي از سوي دوطرف مانع از استفاده ايران از اين ظرفيت و توانمندي بوده است. آنچه اهميت دارد اين است که دولت‌هاي ايران و روسيه ذهنيت خود نسبت به يکديگر را از رقابت به همکاري تغيير دهند. اين مسئله مستلزم ترسيم و تبيين دقيق نقشه جهاني آينده انرژي جهان و تعيين سهم و جايگاه دو کشور در آن بر مبناي همکاري‌هاي دوجانبه است. چه اينکه هم اکنون اين شکل از همکاري‌ها در حوزه نفت شکل گرفته و در حال اجراست. به نفت اشاره کرديد. همکاري هاي نفتي ايران و روسيه در عرصه بين المللي چگونه منافع دو کشور را تامين مي کند؟ تا چند سال پيش روس‌ها چه به صورت دوجانبه و چه در قالب اوپک، رقيب جدي ايران و اوپک به شمار مي‌رفتند و حتي در بازگشت ايران به بازار نفت در سال 95 پس از برجام، روس‌ها خيلي کارشکني کردند اما ساختار و روند جهاني بازار و متغيرهاي نوظهور جديد در بازار نفت، سياست هاي ايران و روسيه را بهم نزديک کرده و زمينه تشکيل اوپک پلاس را فراهم ساخته است. سياست‌هاي نفتي ترامپ و تلاش آمريکا و برخي ديگر از کشورهاي توسعه يافته براي تغيير معادلات بازار نفت و عرضه قابل توجه به بازار با استفاده از ظرفيت فناورانه نفت شيل سبب همبستگي نه تنها در ميان اعضا اوپک بلکه ميان اعضاي اوپک و کشورهاي عمده توليدکننده نفت غيراوپک به‌ويژه روسيه در قالب اوپک‌پلاس شد. هم‌اکنون چند سالي است که اوپک‌پلاس محور اصلي همکاري‌هاي نفتي در بازار جهاني نفت است و هماهنگي ايجاد شده زمينه افزايش منطقي قيمت نفت شده است. اين شکل همکاري بايد در آينده به نسبت بيشتر بين کشورهاي بزرگي مانند ايران و روسيه ادامه يابد تا منافع مشترک طرفين تامين شود و حتي به حوزه‌هاي ديگر مانند گاز نيز تسري يابد. در حوزه گاز چه زمينه‌هاي همکاري ميان ايران و روسيه مي تواند شکل گيرد؟ واکنش‌ها نسبت به همکاري‌هاي ايران و روسيه در بخش انرژي از فضاي واقعي دور است و بيشتر مبتني بر مفروضات ذهني و سنتي است . بايد در نظر داشت که شرايط و اوضاع سياسي و اقتصادي جهان تغيير کرده و به همان مقدار هم منافع و رفتار کشورها و دولت‌ها دچار تغيير شده است. از سوي ديگر در منظومه همکاري‌هاي تازه در عرصه بين المللي بايد توانمندي‌ها و واقعيت‌هاي کنوني و آينده را در نظر داشت، ايران و روسيه هر دو در زمره دارندگان بزرگ گاز در جهان هستند.