یک هدف بیشتر نداریم؛ تامین منافع ملی ایران

 هیئت مذاکره کننده ایران صبح دیروز در حالی عازم مسقط شد که در مقابلش استیو ویتکاف، تاجر املاک و نه یک دیپلمات به عنوان نماینده ترامپ در گفت‌وگوهای غیرمستقیم با ایران حاضر شد. دیپلمات‌های کهنه‌کار ایرانی با ترکیبی حساب‌شده در مسقط حاضر شده‌اند تا دیپلماسی را نه برای امتیاز، بلکه برای راستی‌آزمایی نیات آمریکا به کار گیرند.
بقایی سخنگوی وزارت خارجه بامداد دیروز با نقل آیه شریفه «فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ» ضمن آن که از عزیمت هیئت ایرانی به عمان خبر داد، حال و هوای دیپلمات های ارشد ایرانی را با استناد به این آیه شریفه توأم با اعتماد به‌نفس و تکلیف‌گرایی ترسیم نمود. ترکیب تیم مذاکره‌کننده، اهداف مذاکرات و ساختار غیرمستقیم آن، حاکی از رویکردی محاسبه‌شده، برنامه مند و با اراده از سوی تهران است.
مذاکرات غیرمستقیم، ابزار تاکتیکی‌ای‌ست که از دل منازعه و بی‌اعتمادی سر برمی‌آورد. همان‌گونه که در بحران اوکراین نیز به‌کار گرفته شد، اینک در مواجهه ایران و آمریکا نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از یک‌سو، امکان راستی‌آزمایی نیات طرف مقابل فراهم شود و از سوی دیگر، فضای داخلی دو کشور از فشار تصمیمات مستقیم مصون بماند. اما آنچه این روند را متمایز می‌سازد، عدم تعادل در تجربه دیپلماتیک میان دو طرف است: از سویی، عراقچی به عنوان دیپلماتیک کهنه کار و زیرک با سابقه مشارکت کلیدی در توافق ۲۰۱۵ و آشنایی عمیق با پرونده و ساختار مذاکرات؛ و از سوی دیگر، استیو ویتکاف، تاجر نزدیک به ترامپ، فاقد پیشینه رسمی در عرصه دیپلماسی، که گماشتنش بیش از هر چیز نشانه ترجیح شخص‌محوری بر نهادگرایی در دولت دوم ترامپ است. این ناهم‌وزنی شاید مزیتی روانی برای تهران محسوب شود، اما هم‌زمان خطر سوءتفاهم‌های ارتباطی، فقدان هماهنگی در تصمیم‌سازی، و سرعت پایین در دریافت پاسخ‌های مکتوب را نیز افزایش می‌دهد. به همین دلیل، نوع مذاکره انتخاب‌شده—مکتوب و غیرمستقیم—بیش از آن‌که نشانه ضعف یا انفعال باشد، نوعی سپر استراتژیک برای مهار آثار جانبی تماس مستقیم با نماینده‌ای غیرحرفه‌ای در حوزه‌ای فوق‌العاده حساس تلقی می‌شود.
از بُعد راهبردی، تهران با پذیرش اصل گفتگو—ولو به‌صورت غیرمستقیم—در پی ایجاد نوعی «موازنه در تعامل» است. از یک‌سو، هیچ تعهدی به نتیجه مشخصی نداده، و از سوی دیگر، مسیر دیپلماسی را نبسته است. این ساختار گفت‌وگویی، فضای بین‌المللی را وادار به تعامل با واقعیت‌های میدانی ایران می‌کند و هم‌زمان مسئولیت ادامه تنش‌ها را به دوش طرف آمریکایی می‌گذارد؛ طرفی که طی سال‌های اخیر، با نقض تعهدات و فشار حداکثری، اعتماد را به حداقل رسانده است.
نکته قابل توجه، استقبال اولیه کشورهای مختلف و نهادهای بین‌المللی همچون سازمان ملل از این گفتگوهاست؛ موضعی که نشان از درک جهانی از اهمیت تنش‌زدایی در منطقه دارد. در واقع، مسقط نه محل توافق نهایی بلکه «میدان راستی‌آزمایی» طرف آمریکایی است؛ جایی که ایران نه برای امتیاز، بلکه برای آزمودن اراده سیاسی واشنگتن وارد گفتگو شده است.
 اگرچه مذاکره در مسقط را نمی‌توان نقطه عطف یا برگشت سریع در مسیر بحران دانست، اما از منظر راهبردی می‌توان آن را بخشی از «نقشه مهار تقابل» تلقی کرد؛ نقشه‌ای که تهران با احتیاط، عزم و تمرکز بر منافع ملی ترسیم کرده و از دیپلماسی به‌عنوان ابزار دفاع از اقتدار بهره می‌گیرد، نه به‌عنوان نشانه‌ای از عقب‌نشینی. آینده این گفتگوها، نه در کلمات مکتوب، بلکه در رفتار طرف آمریکایی تعیین خواهد شد.
دیدار وزرای خارجه ایران و عمان؛ نخستین برنامه عراقچی در مسقط
سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ، در بدو ورود به مسقط با سید بدر البوسعیدی وزیر امور خارجه سلطنت عمان دیدار کرد.  در این دیدار، وزیر امور خارجه کشورمان با ابراز مسرت از روابط مستحکم و دیرپای دو کشور در همه زمینه‌ها، از رویکرد مسئولانه عمان در رابطه با مسائل و تحولات منطقه‌ای قدردانی کرد و میزبانی گفتگوهای غیرمستقیم ایران-آمریکا را نشانه‌ای از همین رویکرد دانست و از وزیر امور خارجه عمان به‌خاطر اهتمام آنها نسبت به این موضوع تشکر کرد.  وزیر امور خارجه سلطنت عمان نیز ضمن خوشامدگویی به وزیر امور خارجه کشورمان و هیات همراه، رابطه دوجانبه عمان-ایران را رابطه‌ای ممتاز توصیف کرد و از جمهوری اسلامی ایران به خاطر انتخاب مسقط برای انجام این گفتگوهای مهم تشکر نمود.
در این دیدار، سید بدر البوسعیدی وزبر امور خارجه کشورمان را در جریان ترتیبات و تمهیدات پیش‌بینی‌شده برای انجام گفتگوهای غیرمستقیم امروز قرار داد. همچنین در راستای گفتگوهای غیرمستقیم ایران-آمریکا، وزیر امور خارجه کشورمان محورها و مواضع جمهوری اسلامی ایران را برای انتقال به طرف مقابل، در اختیار وزیر امور خارجه عمان قرار داد. عمان اعلام کرد که عباس عراقچی، محورها و مواضع جمهوری اسلامی درباره مذاکرات را برای انتقال به طرف آمریکایی، به همتای عمانی خود تحویل داده است.
گروسی: بهترین‌ها را برای مذاکرات ایران و آمریکا آرزو می‌کنیم
رافائل گروسی در گفتگو با گروه رسانه‌ای  چین (CMG) اعلام کرد: ما به یک توافق نیاز داریم و آن را زود نیاز داریم. ما این کار (طرح این درخواست) را قبل از نشست مهم بین آمریکا و ایران در عمان انجام می‌دهیم که چند ساعت دیگر برگزار می‌شود. وی در این گفت‌وگو که در جریان سفرش به پکن انجام شد، گفت: بنابراین، رقم خوردن بهترین‌ها را در آنجا آرزو می‌کنیم. تبادل پیام‌ها بین رئیس جمهوری آمریکا و دولت ایران صورت گرفته است.
سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان هفته گذشته در یادداشتی در واشنگتن پست نوشت: در هفته‌های اخیر، مجموعه‌ای از نامه‌ها و پیام‌ها میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا رد و بدل شده است. این ارتباطات دست‌کم از سوی ما نه نمادین بوده‌اند و نه تشریفاتی. ما آن‌ها را تلاشی واقعی برای شفاف‌سازی مواضع و گشودن پنجره‌ای به‌سوی دیپلماسی تلقی می‌کنیم.
مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ادامه اظهارات خود افزود: ما می‌دانیم که هنوز اختلاف‌های زیادی وجود دارد اما یک مساله وجود دارد که باید منبع امید باشد، به این معنا که نیاز به توافق به رسمیت شناخته می‌شود. سپس مفاد توافق، محدوده توافق و شرایط توافق، چیزی است که باید مورد مذاکره قرار گیرد.
استیو ویتکاف نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه قرار است رهبری تیم مذاکره‌کننده آمریکا با ایران را در دیدار روز شنبه ۲۳ فروردین در عمان برعهده داشته باشد. وی در اظهاراتی با بیان اینکه این دیدار درباره این است که چرا رسیدن به یک توافق، حیاتی است و درباره شرایط دقیق این توافق گفت‌وگو نخواهد شد، تاکید کرد: مذاکره امروز با ایران درباره اعتمادسازی است.
ویتکاف در گفت‌وگو با روزنامه وال استریت ژورنال، با مطرح کردن این ادعا که موضع فعلی آمریکا با متوقف کردن کامل برنامه هسته‌ای ایران آغاز می‌شود، اذعان کرد: البته این به معنای آن نیست که راه‌های دیگری برای سازش بین دو کشور وجود ندارد.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا ۷ آوریل ۲۰۲۵ برابر با ۱۸ فروردین ماه ۱۴۰۴ در دیدار با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در کاخ سفید در جمع خبرنگاران مدعی شد: «ما در حال گفت وگوهای مستقیم با ایران هستیم. ما روز شنبه نشست بسیار بزرگی خواهیم داشت. همه موافق هستند که انجام یک توافق بر انجام امور بدیهی ارجحیت دارد و بدیهی است.»
وزیر امور خارجه ایران هم در شبکه ایکس اعلام کرد: گفت وگوی غیر مستقیم ایران و آمریکا روز شنبه ( ۲۳ فروردین) در عمان آغاز می شود.
عراقچی در شبکه ایکس نوشت: ایران و ایالات متحده روز شنبه در عمان برای گفت وگوهای غیرمستقیم در سطح مقامات عالی ملاقات خواهند کرد. این یک فرصت و نیز یک آزمون است. توپ در زمین آمریکاست.
آغاز نخستین دور گفت و گوهای غیرمستقیم ایران و ایالات متحده
سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: گفتگوهای غیرمستقیم دکتر عراقچی وزیر امور خارجه و استیو ویتکوف نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه با وساطت بدر البوسعیدی وزیر امور خارجه عمان آغاز شد. بقایی افزود: این گفتگوها در محل پیش‌بینی‌شده توسط میزبان عمانی، با استقرار نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در سالن‌های مجزا و با وساطت وزیر خارجه عمان انجام می‌شود و طرفین نقطه‌نظرات و مواضع خود را از طریق وزیر امور خارجه عمان به یکدیگر منتقل می‌کنند.
بقائی: انتظار نداریم این دور از مذاکرات ایران و آمریکا طولانی باشد
«اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز شنبه و همزمان با برگزاری مذاکرات غیرمستقیم تهران-واشنگتن در مسقط، به بیان جزئیاتی از این مذاکرات پرداخت.
بقائی اعلام کرد که گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان ایران و آمریکا به ریاست «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و «استیو ویتکاف» نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا با وساطت عمان از ساعت ۱۵:۲۰ دقیقه به وقت عمان آغاز شد.
این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه «وزیر خارجه ایران قبل از آغاز گفت‌وگوهای غیر مستقیم بین ایران و آمریکا با وزیر خارجه عمان دیدار و رایزنی کرد»، افزود: در این جلسه در مورد نحوه انجام کار و پیش‌بینی‌هایی که میزبان عمانی انجام داده است، رایزنی و گفت‌وگو شد و مجموعه نقطه نظرات و پیشنادهای ایران برای انتقال به طرف آمریکایی، در اختیار وزیر خارجه عمان قرار گرفت.
یک هدف بیشتر نداریم؛ تامین منافع ملی ایران
بقایی همچنین در پاسخ به سوالی در ارتباط با هدف ایران از این گفت‌وگوها با توجه به فضاسازی برخی از رسانه‌ها ارتباط با این موضوع از جمله خبر منتشر شده در رویترز گفت: هدف ایران خیلی مشخص است؛ ما یک هدف بیشتر نداریم و آن هدف تامین منافع ملی ایران است.
وی گفت: ما یک فرصت واقعی و صادقانه به دیپلماسی می‌دهیم تا با این گفت‌وگوها بتوانیم از یک طرف موضوع هسته‌ای و مهمتر از آن برای ما موضوع لغو تحریم‌ها را به پیش ببریم.
بقائی خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران در طول چند دهه از عمر خود ثابت کرده که در عمل به دیپلماسی پایبند است و در موضوع هسته‌ای نیز در ۲ دهه اخیر این را ثابت کرده است. وی تاکید کرد: این گفت‌وگوها نشانگر عزم ایران برای تامین منافع ملی ایران با ابزار دیپلماسی است.
سخنگوی وزارت خارجه خاطرنشان کرد: این گفت‌وگوها آزمونی برای طرف مقابل است که جدیت خود را نشان دهد، امروز یک روز مهم و تعیین کننده است برای این که این رویکرد سازنده ایران، قدر دانسته شود.
با حاشیه‌سازی‌ها ناآشنا نیستیم
بقائی با اشاره به برخی حاشیه‌سازی‌ها در ارتباط با این مذاکرات از جمله خبره منتشر شده از سوی خبرگزاری رویترز به نقل از مقامات عمانی گفت: ما با این حاشیه‌سازی‌ها ناآشنا نیستیم. هم به جهت جایگاه ایران و هم به دلیل منافع متعارضی که در رابطه با هر نوع تعامل در رابطه با مباحث مرتبط با هسته‌ای ایران بین بازیگران مختلف وجود دارد.
وی با بیان اینکه «این حاشیه‌سازی‌ها که عمدتاً با استفاده از منابع آگاه و یا مقامات نزدیک به مذاکرات انجام می‌شود صحت ندارد»، ادامه داد: عمان به وظایف خود در این حوزه  کاملاً آشناست و از گذشته در این ارتباط به صورت حرفه‌ای عمل کرده است.
سخنگوی وزارت خارجه ایران همچنین تاکید کرد که «خبرگزاری رویترز سابقه طولانی در خبرسازی دارد و آنچه که منتشر کرده هیچ مبنایی ندارد».
وی در پاسخ به این سوال که مذاکرات تا چه زمانی طول خواهد کشید، گفت: این یک شروع است، بنابراین طبیعی است که در این مرحله طرفین مواضع مبنایی خود را در اختیار هم قرار دهند از طریق واسطه عمانی؛ لذا خیلی انتظار نداریم که این دور از مذاکرات طولانی باشد.
رویترز پیشتر مدعی شده بود محورهای این دور از گفت‌وگوها تبادل زندانیان، کاهش تنش در منطقه و کاهش تحریم‌های ایران در قبال کاهش فعالیت‌های هسته‌ای ایران خواهد بود.
پایان گفت‌وگوهای غیر مستقیم ایران و آمریکا
گفت‌وگوهای غیر مستقیم ایران و آمریکا در مسقط پایان یافت. یک عضو تیم مذاکره کننده ایرانی اعلام کرد که که روند مذاکرات انجام شده در مجموع خوب بوده است. طرفین موافقت کردند که این گفتگوها در هفته آینده ادامه یابد. شایان ذکر است پس از پایان بیش از دو ساعت و نیم مذاکرات غیر مستقیم، روسای هیئت‌های نمایندگی ایران و آمریکا در هنگام ترک محل گفتگوها با حضور وزیر امور خارجه عمان دقایقی گفتگو کردند.