کلید حل بحران انرژی برق در غرب آسیا چیست؟

 گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی در خصوص تغییرات آب و هوایی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، تکان دهنده و شوک آور است. چالش هایی که تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی بر سیستم‌های انرژی این منطقه تحمیل می شود، این کشورها را در مقوله های رشد اقتصادی، امنیت انرژی و رفاه اجتماعی دچار مشکل می سازد.
به گزارش کائنات و به نقل از پاون، بین سال‌های 1980 تا 2021، دما در سرتاسر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا 0.46 درجه سانتی‌گراد در هر دهه افزایش یافته است که این میزان بسیار بالاتر از میانگین جهانی 0.18 درجه سانتی‌گراد است. تغییر الگوهای بارش به شکل خشکسالی و سیل های متعدد در کشورهای این حوزه ظهور کرده است، که از آن جمله می توان به خشکسالی مراکش در سال 2022 و تونس در سال 2023 و ایجاد سیل های شدید در سال 2022 در امارات متحده عربی، ایران، عربستان سعودی، قطر، عمان و یمن اشاره کرد.
این رویدادهای آب و هوایی بر مردم، اقتصاد و همچنین سیستم های انرژی تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، در مراکش، دماهای بالاتر، تقاضای برق برای تامین سرمایش را افزایش و سیستم های انرژی را تحت فشار قرار داده است این اتفاق سبب شده تا رکورد واردات برق از اسپانیا در ماه می دو سال گذشته بشکند. به این دلیل، حتی با گسترش تولید انرژی‌های تجدیدپذیر برای برآوردن افزایش تقاضای برق و با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه ای حاصل از سوخت های فسیلی، سیستم‌های انرژی منطقه باید انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به آب و هوا ایجاد کنند تا با افزایش مورد انتظار در اثرات آب و هوایی مقابله کنند. کاهش بارندگی و افزایش حوادث خشکسالی، نگرانی های عمده ای را برای بخش انرژی در برخی از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، به ویژه در منطقه مدیترانه جنوبی و شرقی بوجود آورده است. این کاهش دسترسی به آب، ناشی از کاهش بارندگی در کشورهای جنوب و شرق مدیترانه، می تواند تأثیر منفی بر نیروگاه های حرارتی با سوخت فسیلی بگذارد که 91 درصد از تولید برق این کشورها را تامین می کند و برای خنک سازی به آب شیرین متکی هستند. بنابراین اگر انتشار گازهای گلخانه ای جهانی (GHGs) کاهش نیابد و نیروگاه های حرارتی در منطقه کماکان به فعالیت خود ادامه دهند،کاهش بارندگی سبب می شود تا حدود 32 درصد نیروگاه های زغال سنگ، 15 درصد نیروگاه های گازی و 9 درصد نیروگاه های نفتی با مشکل مواجه شوند. برخی از کشورهای شرق و جنوب مدیترانه قبلاً تلاش هایی را برای کاهش نیاز به آب خنک کننده و جستجوی منابع آب جایگزین انجام داده اند. مراکش به تدریج نیروگاه های زغال سنگ خود را با نیروگاه های سیکل ترکیبی گاز طبیعی که به آب کمتری نیاز دارند، جایگزین کرده است. مصر گزینه های کم مصرف تری برای خنک کردن نیروگاه های جدید گازسوز و یا استفاده از آب دریا برای کاهش وابستگی خود به آب شیرین انجام داده است. اگرچه این گزینه ها می توانند در کوتاه مدت تنش آبی را کاهش دهند، اما تنها راه حل پایدار، گذار به انرژی پاک در منطقه و همچنین در سراسر جهان است. اگر گازهای گلخانه ای جهانی حاصل از نیروگاه های حرارتی با سوخت فسیلی کاهش نیابد، تغییرات اقلیمی همچنان منجر به کمبود آب و در نتیجه چالش های بیشتری برای نیروگاه های منطقه ای خواهد شد. از سوی دیگر، برخی از فناوری‌های انرژی‌های تجدیدپذیر مانند PV خورشیدی و توربین‌های بادی در برابر آب و هوای خشک‌تر انعطاف‌پذیرتر هستند، زیرا برای کار کردن به آب کم تری نیاز دارند یا بدون آب قابل بهره برداری اند . علاوه بر این، کاهش گازهای گلخانه ای تولیدی این نیروگاه ها می تواند به ایجاد یک چرخه مثبت در تحولات آب و هوا و در نتیجه کاهش تغییرات منفی در الگوهای بارش کمک کند. برخی از کشورهای جنوب و شرق مدیترانه اهداف بلندپروازانه ای را برای افزایش ظرفیت انرژی خورشیدی و بادی ایجاد کرده اند و از تلاش های جهانی برای کاهش گازهای گلخانه ای حمایت می کنند. به عنوان مثال، مراکش قصد دارد سهم انرژی خورشیدی در تولید برق را از 1 درصد در سال 2020 به 20 درصد تا سال 2030 و باد را از 12.2 درصد به 20 درصد افزایش دهد. افزایش دما و رویدادهای گرمای شدید، نگرانی های بیشتری را برای انعطاف پذیری سیستم انرژی در منطقه ایجاد می کند. دماهای بالاتر از پیش‌بینی در تابستان، احتمالاً به استفاده گسترده‌تر از سیستم های تهویه مطبوع منجر شده و به افزایش قابل‌توجه انرژی در طول تابستان دامن می زند. در عمان، اوج تقاضای برق از 6060 مگاوات در سال 2015 به 7081 مگاوات در سال 2021 با میانگین نرخ رشد سالانه حدود 3 درصد افزایش یافت که عمدتا به دلیل استفاده بیشتر از تهویه مطبوع است. پیش بینی می شود که اوج تقاضای برق در عمان تا سال 2027 حدود 4 درصد در سال افزایش یابد.