حذف آمریکا از مناسبات مهم خاورمیانه در توافق سه جانبه

  ایران و عربستان در جایگاه بازیگران کلیدی منطقه ژئواستراتژیک غرب آسیا روند تنش‌زدایی را کلید زده‌اند که در نظر تحلیلگران می‌تواند مقدمه‌ای برای افزایش ثبات سیاسی و توسعه اقتصادی چندجانبه در منطقه باشد.
دیروز کشورهای ایران، عربستان و چین در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند در نتیجه‌ی گفتگوهای انجام شده، جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی توافق کردند ظرف حداکثر دو ماه، روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفته و سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌ها را بازگشایی کنند.
‍ جمهوری اسلامی ایران، چین و عربستان سعودی در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند به‌دنبال سفر بهمن‌ماه آیت‌الله رئیسی به پکن، دریابان شمخانی از روز دوشنبه 15 اسفندماه در شهر پکن با هدف پیگیری توافقات سفر رییس جمهور، مذاکرات فشرده‌ای را به منظور حل‌وفصل نهایی موضوعات فیمابین تهران-ریاض با همتای سعودی خود آغاز کرد.
در پایان این مذاکرات، دیروز، بیانیه سه‌جانبه‌ای در پکن با امضای «علی شمخانی» نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی، «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ ئی» عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رییس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین صادر شد.
متن این بیانیه‌ی سه‌جانبه به شرح زیر است:
در پاسخ به ابتکار شایسته جناب آقای شی جین‌پینگ رئیس جمهوری خلق چین در حمایت از گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی، بر اساس اصل حسن هم‌جواری و با توجه به توافق ایشان با سران دو کشور در میزبانی و حمایت از انجام گفتگو بین جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی و همچنین تمایل دو کشور به حل و فصل اختلافات از طریق گفتگو و دیپلماسی بر اساس پیوندهای برادرانه و با تاکید بر پای‌بندی دو کشور به اصول و اهداف منشور سازمان ملل متحد و منشور سازمان همکاری اسلامی و اصول و رویه‌های بین‌المللی، هیأت‌های جمهوری اسلامی ایران به ریاست امیر دریابان علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی و پادشاهی عربستان سعودی به ریاست دکتر مساعد بن محمد العیبان وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی از تاریخ 15 تا 19 اسفندماه 1401 خورشیدی برابر با 6 تا 10 مارس 2023 میلادی در پکن با یکدیگر دیدار و گفتگو کردند.
جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی با سپاس و قدردانی از جمهوری عراق و سلطنت عمان به خاطر میزبانی گفتگوهای انجام شده بین دو طرف در سال‌های 1400 تا 1401 خورشیدی (2021 تا 2022 میلادی) از رهبری و دولت جمهوری خلق چین برای میزبانی و حمایت از گفتگوهای انجام شده در این کشور و تلاش برای به ثمر نشستن آن تشکر کردند.
در نتیجه‌ی گفتگوهای انجام شده، جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی توافق کردند ظرف حداکثر دو ماه، روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفته و سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌ها را بازگشایی کنند.
وزرای امور خارجه دو کشور جهت اجرای این تصمیم و انجام تمهیدات لازم برای تبادل سفرا با یکدیگر ملاقات می‌نمایند. دو کشور با تاکید بر احترام به حاکمیت و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر در زمینه اجرای موافقت‌نامه همکاری‌های امنیتی امضا شده در تاریخ 1380.1.28خورشیدی برابر با  2001.4.17 میلادی و نیز موافقت‌نامه عمومی همکاری‌های اقتصادی، بازرگانی، سرمایه‌گذاری، فنی، علمی، فرهنگی، ورزشی و جوانان، امضا شده در تاریخ 1377.3.6 خورشیدی برابر با 1998.5.27 میلادی توافق کردند.
سه کشور اراده قاطع خود را جهت به‌کارگیری تمامی تلاش‌ها برای تقویت صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی اعلام می‌نمایند.
گفتگوهای صریح، شفاف، همه‌جانبه و سازنده
دریابان «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی پس از امضای بیانیه مشترک سه‌جانبه میان جمهوری اسلامی ایران، پادشاهی عربستان سعودی و جمهوری خلق چین در پکن به «نورنیوز» گفت:: «سفر بهمن‌ماه «آیت‌الله رئیسی» به چین و گفتگوی آقای «شی جین پینگ»رئیس جمهور چین با رئیس جمهور کشورمان، بستر شکل‌گیری مذاکرات جدید و بسیار جدی میان هیأت‌های ایران و عربستان سعودی را فراهم کرد.»
وی اضافه کرد: «گفتگوهای انجام شده میان دو کشور صریح، شفاف، همه‌جانبه و سازنده بود. رفع سوءتفاهم‌ها و نگاه رو به آینده در روابط تهران-ریاض، قطعا توسعه ثبات و امنیت منطقه‌ای و افزایش همکاری کشورهای حوزه خلیج فارس و جهان اسلام را برای مدیریت چالش‌های موجود به‌دنبال خواهد داشت.»
او همچنین گفت: «از نقش سازنده جمهوری خلق چین در خصوص حمایت از توسعه روابط کشورها که لازمه‌ی رفع چالش‌ها و افزایش صلح و ثبات و ارتقاء همکاری‌های بین‌المللی است، قدردانی می‌کنم.پنج دور مذاکره اولیه انجام شده با عربستان سعودی که به میزبانی عراق و عمان انجام شد در دست‌یابی به توافق نهایی، موثر بود و از تلاش این دو کشور سپاس‌گزاری می‌کنم.»
روابط دوستانه کشورهای منطقه به طور قطع مانعی جدی بر سر راه حضور و دخالت کشورهای فرامنطقه‌ای و رژیم غاصب صهیونیستی در حوزه غرب آسیا خواهد شد.
توافق تهران - ریاض نتیجه ابتکار عمل چه کسی بود؟
معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور، توافق تهران - ریاض برای ازسرگیری روابط دوجانبه را موفقیت دیگری در سیاست همسایگی دولت سیزدهم و محصول ابتکار عمل آیت‌الله رئیسی دانست. «محمد جمشیدی» اعلام کرد: سیاست همسایگی آیت‌الله رئیسی بار دیگر جواب داد و در مذاکرات وی با آقای شی در پکن، ابتکارهای سازنده منطقه‌ای مطرح شد که اینک به ثمر نشسته است.
وی تصریح کرد: سیاست همسایگی و اوراسیاگرایی، هم باعث تقویت همکاری‌های اقتصادی و هم گسترش ثبات و برادری و امنیت درون‌زا بدون مداخله عناصر خارجی می‌شود.
معادلات جدید در منطقه
به گفته کارشناسان منطقه صحنه معادلات جدیدی است که لزوم تغییر در دیدگاه را به طرفین تحمیل می کند و این به معنای پیشرفت مذاکرات بوده است .  ایران دائم از آمادگی خود برای برقراری روابط خوب و سازنده با کشورهای همسایه سخن می گوید زیرا همه مسولان ایرانی در سطح ریاست جمهوری و وزرای خارجه بر اولویت بهبود روابط منطقه ای و امنیت خلیج فارس بدون حضور بیگانگان تاکید کرده اند .
از سوی دیگر عربستان امروز ناظر اتفاقات جهان است و به نظر می رسد اعتمادش به ایالات متحده آمریکا که در سال های گذشته این کشور را برای عدم عادی سازی روابط با تهران تحت فشار قرار می داد، دچار گسست شده است.
عربستانی ها همچنین دریافته اند نمی توانند روی اقدام امریکا برای ایجاد تغییر وضعیت ایران در منطقه ، تحریم کردن آن یا انزوای تهران حساب باز کنند .
مقامات عربستانی از تجربه افغانستان دریافته اند که واشنگتن تعهدی بر حمایت از دوستان و متحدان خود ندارد درنتیجه این متغیرها آنها را به این فکر انداخته که به ویژه با توجه به تحولات جاری در جهان و نامشخص بودن تحولات آتی بین المللی، روابط مثبت با ایران در منطقه بیش از پشتگرمی به حمایت آمریکا می‌تواند امنیت و ثبات را درمنطقه تامین کند.
واضح است که کشورهای منطقه در پی ایجاد و حفظ روابط خوب هستند . خبر دیروز ، حبر بدی برای رژبم صهیونیستی و امریکا بود.
حذف آمریکا از مناسبات مهم خاورمیانه با توافق ایران و عربستان در پکن
این در حالی‌ست که پیش از این عربستان سعودی درخواست احیای روابط دیپلماتیک با میانجی‌گری چین را مطرح کرده و این درخواست با استقبال و پذیرش ایران مواجه شده بود. پس از سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به چین مذاکرات فشرده با نمایندگی دبیر شورای امنیت ملی از طرف ایران آغاز شد و امروز توافق نهایی با صدور بیانیه‌ای سه‌جانبه اعلام شد. نکته قابل توجه در این مذاکرات، حذف آمریکا از جایگاه پدرخواندگی روابط کشورهای منطقه و نقش فعال دو کشور به‌علاوه چین در احیای روابط میان ایران و عربستان است.
این توافق مهم در شرایطی به‌دست آمد که طی ماه‌های گذشته آمریکا با میدان‌داری رژیم صهیونیستی و حمایت‌های رسانه‌ای و جنگ روانی تلاش می کرد فضاسازی خاصی را در منطقه علیه ایران سامان دهد.
در واقع توافق صورت گرفته یک شکست بزرگ برای رژیم صهیونیستی و سیاست آمریکا مبتنی بر ایجاد شکاف و اختلاف در منطقه با هدف تضعیف جایگاه جمهوری اسلامی به حساب می‌آید.
حالا ایران و عربستان که همواره تلاش می شد به‌عنوان بازوی آمریکا در منطقه برای فشار به ایران نمایش داده شود، به توافقی مهم برای احیای روابط دست یافته‌اند؛ توافقی که با ایستادگی ایران و تدبیر دقیق دولت جمهوری اسلامی مبنی بر تقویت سیاست همسایگی و حذف آمریکا از فرایند شکل‌گیری آن به دست آمده است.