صفحه اول
اسفندیار شجاعی- بحث در مورد حفاظت محیط زیست اغلب روی نقش دولتها، مجلس و اجرای قانون تمرکز میکند. هر چند، در مفهوم گسترده، حفاظت محیط زیست وظیفه همه مردم است نه فقط دولت. بحثهای مربوط به محیط زیست شامل طیف گستردهای از ذی نفعان شامل صنعت، گروههای بومی، گروههای محیطی و نمایندگان جامعه میباشد. محیط زیست به همه محیطهایی که در آنها زندگی جریان دارد، گفته میشود. مجموعهای از عوامل فیزیکی خارجی و موجودات زنده که با هم در کنش هستند، محیط زیست را تشکیل میدهند و بر رشد و نمو و رفتار موجودات تأثیر میگذارند.عقبنشینی و آب شدن یخچال طبیعی در رشتهکوههای آلپ (وضعیت در سالهای ۲۰۰۲، ۱۹۹۱ و ۱۹۷۹) بر اثر گرم شدن زمین .حفاظت محیط زیست در قرن بیست و یکم به عنوان یکی از هشت هدفِ توسعه هزاره و یکی از سه پایه توسعه پایدار شناخته میشود. منابع طبیعی، ثروتی است که طبیعت برای استفاده انسان ها فراهم ساخته است و عامل انسانی، در پدید آمدن آن نقشی ندارد. ازبین بردن منابع طبیعی و آلوده ساختن محیط زیست، یکی از بزرگ ترین مشکلات عصر حاضر است که زندگی بشر را به خطر می اندازد. به عقیده دانشمندان، بیشتر نابسامانی های طبیعی، مانند: سیل ها، پیشروی آب دریاها، کاهش سفره های زیرزمینی و آسیب پذیری لایه اوزن، به علت نابودی و آلوده سازی محیط زیست است. از نگاه آموزه های دینی، محافظت از منابع طبیعی و محیط زیست، از مهم ترین مسائل اخلاقی ـ اقتصادی به شمارمی رود. قرآن کریم در بیان پاره ای از مسائل اقتصادی، با نگاهی جامع و فراگیر، انسان را از هر گونه فساد در زمین باز می دارد و می فرماید: «وَ لا تُفْسِدُوا فِی اْلأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها؛ در زمین، پس از اصلاح آن فساد مکنید» (اعراف: 85) بدیهی است که نابودی منابع و آلودن محیط زندگی، از مصداق های فساد در زمین هستند. در روایت های اسلامی، زمین، منبع خیر و برکت و همچون مادری مهربان دانسته شده که نگهداری سالم آن بر همگان لازم است. رسول خدا(ص) در این باره میفرماید: «از زمین محافظت کنید، چرا که زمین اصل و منشأ شماست.» در جای دیگر نیز فرمود: «جز به هنگام ضرورت، درخت را قطع مکنید.» و در حدیثی از ایشان: «آبیاری درخت همانند سیراب کردن مؤمن تشنه دانسته شده است.» حفاظت از محیط زیست به هرگونه عملیاتی که برای نگهداری محیط زیست یا جلوگیری از تخریب آن صورت میگیرد، گفته میشود. حفاظت از محیط زیست، عبارتست از تلاشی که به منظور حفظ سلامتی محیط و انسانها، در سطوح شخصی، سازمانی یا دولتی، از محیط طبیعی محافظت میکند. با توجه به رشد جمعیت و تکنولوژی، محیط بیوفیزیکی گاهی اوقات نادیده گرفته میشود. این موضوع باید به رسمیت شناخته شود و دولتها باید محدودیتهایی علیه فعالیتهای تخریب محیط زیست ایجاد کنند. از سال ۱۹۶۰، جنبشهای فعال زیستمحیطی ایجاد شدهاند که از مسایل مختلفی در این زمینه اطلاع دارند. هیچ توافقی در مورد میزان اثر فعالیتهای انسانی بر روی محیط زیست وجود ندارد و اقدامات حفاظتی گاهی مورد انتقاد قرار میگیرند. موسسات علمی اکنون دورههای آموزشی را پیشنهاد میدهند، مثل مطالعات زیستمحیطی، مدیریت محیط زیست و مهندسی محیط زیست، که تاریخچه و روشهای حفاظت از محیط زیست را آموزش میدهند. حفاظت از محیط زیست احتیاج به توجه، به فعالیتهای مختلف انسانی دارد. تولید زباله، آلودگی هوا و از بین رفتن تنوع زیستی (ناشی از معرفی گونههای مهاجم و گونههای در حال انقراض) بعضی از موارد مرتبط با حفاظت محیط زیست هستند. حفاظت از محیط زیست تحت تأثیر سه فاکتور در هم آمیختهاست: قوانین زیستمحیطی، اخلاق و آموزش و پرورش. هر کدام از این سه فاکتور، هم در سطح تصمیمات بینالمللی و هم در سطح ارزشهای رفتاری و شخصی، بر محیط زیست تأثیر میگذارند. برای اینکه حفاظت از محیط زیست به واقعیت تبدیل شود، مهم است که جوامع، در این زمینهها پیشرفت کرده و تصمیمات زیستمحیطی را اتخاذ کنند. صرفه جویی در استفاده از امکانات ومنابع طبیعی، ایجاد فضاهای سبز و پارکهای تفریحی، ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست در بین شهروندان، کاهش مصرف آب در خانوادهها، توجه جدی مقامات ذی ربط در اختصاص دهی امکانات مناسب برای حفاظت از محیط زیست، غرس نهال در نقاط مختلف شهرها، توجه به کنترل اجازه نامه های مراکز صنعتی و دود زا، مدیریت فاضلاب، معاینات اجباری موتورها و جلو گیری از ورود وسایل آلوده کننده به داخل شهرها ، از جمله اقداماتی است که مردم و دولت می تواند نسبت به حفاظت از محیط زیست انجام دهند.