کدام وظیفه؟

 شروین صاحب الزمانی- دادن وعده های پوچ و تو خالی وظیفه دولتمردان نیست. مناظره ها حال بسیاری را بد کرده است. به راستی وظیفه دولت چیست و چرا نامزدها به جای نقد وظیفه و ارائه برنامه مشغول زیرآب زنی از دولت و رقبایند؟
قانون اساسی کشور به عنوان یک میثاق ملی است که البته قوانین در جمهوری اسلامی ایران ملهم از آموزه های قرآن، احادیث، سنت ائمه معصومین و زیر نظر فقهای آگاه به زمان تدوین شده است.در قانون اساسی به صورت مبسوط به وظایف دولت در قبال مردم پرداخته شده است که می‌توان به اصل سوم اشاره کرد که در آن به حدود 16 فقره از وظایف دولت پرداخته است. همچنین در اصل 8 ( امر به معروف و نهی از منکر)، اصل 21( تضمین حقوق زنان)، اصل 28( ایجاد اشتغال و شرایط مساوی برای احراز مشاغل نسبت به همه مردم)، اصل 29( برخورداری از تامین اجتماعی و…)، اصل 30( آموزش و پرورش رایگان) و اصل 31( تامین مسکن مناسب) و ... اشاره کرد.
به طور کلى اولین و اساسى ترین وظیفه دولت مردان، آن است که به تعهّدات خود در برابر ملت، وفادار بوده و از هیچ تلاش و کوششى در جهت خدمت به جامعه - در حوزه وظایف و اختیارات قانونى خود - فروگذار نکنند. بعضى از وظایفى که در این زمینه، مى توان براى حکمرانان و کارگزاران حکومت دینى برشمرد، امور زیر است:۱. تلاش جهت استقلال و عزت جامعه و نفى سلطه بیگانگان در همه عرصه ها؛۲. زمینه سازى جهت رشد و ارتقاى علمى، دینى و فرهنگى و اخلاقى جامعه؛۳. ایجاد امنیت داخلى و خارجى و حاکمیت عدالت؛۴. گسترش رفاه و آبادانى و تلاش براى تأمین نیازهاى مادى جامعه؛
مبنای مسئولیت دولت همان اصولی است که بر اساس آن جامعه مسئولیت فرد را می پذیرد بلکه باید گفت که مسئولیت دولت بیشتر و مهمتر است زیرا وظیفه دولت حمایت از افراد جامعه است و اگر دولت نتواند این حمایت را فراهم کند فلسفه وجودی او زیر سوال می رود و اگر بخشی از مسئولیت اقتصادی بر عهده جامعه است؛ دولت نیز با توجه به اختیارات و امکاناتی که دارد باید سهم بیشتری را در پذیرش مسئولیت اقتصادی داشته باشد در حقیقت وظیفه دولت در جهت تکمیل مسئولیت هایی است که در بخش اقتصادی متوجه جامعه است و عبارت است از1- تاءمین اجتماعی2- نظارت بر بازار3- نظارت بر مالکیت1- تاءمین اجتماعی.
اسلام دولت را وادار می کند که جامعه اسلامی را در مقابل فقر و تنگدستی حمایت کند و دولت ضامن معیشت افراد جامعه است و معمولا این وظیفه را در دو مرحله انجام می دهد: مرحله اول: دولت وسایل و امکانات کار را برای فرد فراهم می آورد و فرصت مشارکت درست را در فعالیت ثمر بخش اقتصادی برای فرد ایجاد می کند تا با تکیه بر کار و تلاش امرار معاش کند حال اگر فرد نتواند کار کند و نیازهای زندگی اش را فراهم آورد و یا دولت در موقعیتی استثنائی قرار داشته باشد و نتواند فرصت کار در اختیار فرد قرار دهد؛ نوبت به مرحله دوم می رسد که دولت اصل تاءمین اجتماعی را از طریق تهیه مال کافی برای رفع نیازهای فرد به اجرا در می آورد و تا حد خاصی امکانات زندگی را برای او فراهم می کند.
پس از آنکه جامعه مسئولیتش را انجام داد دولت خلاءهای موجود در زندگی فرد را پر می کند و در حقیقت وظیفه دولت تکمیل کار جامعه در این چهارچوب است.
امام علی علیه السلام طلایه دار اندیشه تاءمین اجتماعی است تا آنجا که شامل غیر مسلمان نیز می شود ما کتابی در زمینه اقتصاد اسلامی نمی یابیم که سخن امام علیه السلام را در خصوص پیر مرد نصرانی تحسین و تمجید نکرده باشد.
از حضرت روایت شده است که پیرمرد نصرانی را دید که از مردم گدایی می کرد قال الامام: ما هذا؟فقیل له: یا امیرالمومنین انه نصرانی فقال الامام: استعملتموه حتی اذا کبر و عجز منعتموه، انفقوا علیه من بیت المال. امام فرمود: این چیست؟ به او گفتند: یا امیرالمومنین او نصرانی است امام فرمود: از او کار کشیدید تا اینکه پیر و از کار افتاده شد او را از بیت المال محروم کردید!از بیت المال به او انفاق کنید.
البته ذکر این نکته لازم و ضروری است که وظایف دولت و ملت یک امر متقابل و هم افزا است که بدون حمایت و همراهی یکی از این دو، امکان انجام بهینه طرح ها و برنامه های کلان کشور وجود ندارد. لذا لازم است در این مباحث به وظایف مردم در مقابل دولت نیز پرداخته شود.