دریغ فضای «انسان محور» از تهران

 منیره حقدوست - فضاهای عمومی شهری به عنوان مهمترین جزء ساختار شهر، منعکس کننده روابط اجتماعی- فرهنگی در شهر است که می تواند ارتباطات اجتماعی را تسهیل و یا بر آن ها تاثیر گذارد. در واقع فضاهای عمومی شهری به عنوان بستری مناسب در برگیرنده تعاملات اجتماعی و روابط جمعی شهروندان در شهر و فعالیت های عمومی آنان می باشد. از این رو حرکت به سوی پایداری اجتماعی با وجود فضاهای عمومی سرزنده و پویا که زمینه را برای حضور خودجوش شهروندان فراهم آورد ضرورتی دو چندان دارد.
با شنیدن زمزمه‌های محصور شدن محوطه پیرامونی تئاتر شهر، که از آن به عنوان قلب فرهنگی تهران یاد می‌شود، این سوال پیش می‌آید که آیا قلب پایتخت همچون گذشته خواهد تپید؟ زمزمه های محصور شدن محوطه، این روزها به اخباری برای رسانه ها تبدیل شده و علاقه مندان به قلب و مرکز تهران، به دنبال آن هستند که آیا، قلب تهران همچنان خواهد تپید یا از حرکت باز خواهد ایستاد.
«مهرداد پولادی» حقوقدان و دبیر کمیته حقوقی شورای شهر تهران درباره موضوع زمزمه های حصارکشی پیرامون تئاتر شهر  گفت که میتوان از تئاتر شهر به عنوان میعادگاهی برای قرارهای دوستانه یاد کرد؛ اما گویا این میعادگاه قرار نیست در زمره فضاهای عمومی شهر باقی بماند و به بهانه‌هایی همچون حفظ بنا و حراست از آن قرار است اطرافش دیوار و نرده کشیده شود و آخرین میخ بر تابوت پیاده گزینی در این محوطه زده شود.
او می گوید: تعیین حریم برای بناهایی که مطابق قانون، ثبت ملی شده‌اند وفق بند ۱۲ ماده ۳ قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی بر عهده این نهاد است اما حریم به معنای دیوار کشی و محصور کردن بنای ثبت شده نیست بلکه به معنای اعمال قواعدی چون ممنوعیت ساخت و ساز در مجاورت اثر و جرم انگاری در تخریب است.
پولادی با بیان اینکه این روزها جسته و گریخته شنیده می‌شود که برای حفظ بنای تئاتر شهر باید دور آن حصار کشیده شود، می گوید: از طرفی دیگر مراد قانون‌گذار در قانون تازه تصویب حفاظت از میراث فرهنگی در سال ۱۳۹۸ از «حریم بنا»، حفاظت موثر از بنا است و صرف دیوار کشی و جداسازی آن از فضای عمومی مراد قانون‌گذار نبوده است.
به گفته وی، هنگامی که بحث از حریم به میان می‌آید مجموعه‌ای از قواعد مد نظر است که مانع آسیب مادی و معنوی به بنا می‌شود و به بیان دیگر مجموعه اقدامات منظری، ساختاری و عملکردی در عرض یک دیگر مراد قانون گذار است و تعیین حریم می تواند این هدف را محقق سازد.
او با بیان اینکه گسترش پیاده راه ها و کاهش پیاده راه ها، دو موضوع درست در مقابل یکدیگر هستند، گفت: این که بنا و محوطه ای در اختیار نهادی باشد دلیل بر تصرف مالکانه بر آن بنا نیست و از سوی دیگر، بر تصرف مالکانه اموال عمومی و دولتی هم قواعدی حاکم است.
پولادی با تاکید بر اینکه هر مالکی اعم از خصوصی و دولتی نسبت به ساخت و ساز و دیوار کشی مطابق قانون شهرداری ها باید اقدام به دریافت پروانه کند، گفت: ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها هرگونه عملیات عمرانی را مشمول دریافت مجوز از شهرداری می داند.
به گفته وی، بنابراین شهرداری تهران اختیاری منطبق بر قانون برای محدود سازی تصرف مالکانه دارد که در هرحال برای صدور پروانه دیوار کشی باید پروانه صادر کند.
پولادی این را هم گفت که شورای شهر تهران در برنامه پنجساله سوم شهر تهران، شهرداری را در مواد ۱۳، ۴۳ و ۴۸ به نحوی مکلف به اجرا و توسعه فضاهای پیاده با کلید واژه «انسان محوری» کرده است.
دبیر کمیته حقوقی شورای تهران عنوان کرد: در هر حال شهرداری تهران مکلف به اجرای مصوبات و سیاست های شورای اسلامی شهر تهران است و محدود کردن فضای عمومی و کاهش فضای «انسان محور» بر خلاف برنامه توسعه شهر تهران و سیاست های مدیریت شهری است.
در حالی که بسیاری از جامعه شناسان، کارشناسان معماری، هنرمندان، نمایندگان مردم در شهر و شهروندان از پیاده‌روی در پیرامون ساختمان تئاتر شهر به عنوان یک عرصه عمومی لذت می برند و با محصور کردن آن مخالف هستند اما همچنان زمزمه‌هایی در فضای مجازی و رسانه ها مبنی بر ضرورت محصور کردن ساختمان تئاتر شهر برای حفظ حریم آن شنیده می شود و ضرورت دارد متولیان امر پیش از اقدام به محروم کردن بخش زیادی از جامعه از یک زیرساخت شهری، نظر کارشناسان را مد نظر قرار دهند.