سیاست
مرور ۱۹ نطق رئیس‌جمهوران ایران در مجمع عمومی سازمان ملل، نشان می‌دهد که این نطق از یک سو متاثر از توجهِ رئیس‌جمهور وقت به مسائل کشور، و از سوی دیگر تأثیرگرفته از شرایط منطقه و جهان است. در این میان، محمود احمدی‌نژاد میان روئسای جمهور یک استثناء است که اصلِ سخنرانی‌های خود را به مسائل دیگر مثل مدیریت جهانی، هلوکاست و مانند آن اختصاص می‌داد. – از سال ۱۹۴۶ تا‌کنون، هر سال نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار می‌شود. امسال هفتادونهمین نوبت برگزاری این گردهمایی بزرگ و آغاز به‌کار دوره این مجمع در سال ۲۰۲۴ – ۲۰۲۵ است. سال‌هاست که رهبران جهان در جریان این گردهمایی به نیویورک می‌آیند و به سخنرانی می‌پردازند. گاهی عجایبی در این جلسات و حواشی آن رخ داده که در تاریخ ماندگار شده است؛ از ۲۶۹ دقیقه‌ای فیدل کاسترو رهبر انقلابی کوبا تا برپایی چادر برای اقامت و پرت کردن منشور ملل متحد از سوی معمر قذافی دیکتاتور پیشین لیبی به سمت هیأت رئیسه مجمع. اما عجایب مجمع عمومی، موضوع این گزارش نیست. تا‌کنون ۵ رئیس‌جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک حاضر شدند و به سخنرانی پرداختند. نخستین سفر در سطح رئیس‌جمهور سال ۱۳۶۶ صورت گرفت و آیت‌الله خامنه‌ای به نیویورک سفر کرد. علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی هیچ وقت به مجمع عمومی نرفت و سیدمحمد خاتمی نیز در هشت سال ریاست‌جمهوری خود تنها یک‌بار و در سال ۱۳۷۷ برای شرکت در این مجمع به نیویورک سفر کرد. محمود احمدی‌نژاد ۸ بار برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک رفت و حسن روحانی ۸ بار در این نشست سخنرانی کرد. سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور فقید نیز دو بار در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ این سفر را انجام داد. روحانی و رئیسی هر کدامیک سخنرانی ویدئویی در این مجمع داشتند که به‌خاطر مسئله شیوع کرونا بود. مسعود پزشکیان به‌عنوان ششمین رئیس‌جمهور ایران به نیویورک و سازمان ملل متحد می‌رود. سخنرانی هر کدام از رؤسای جمهور کشورمان در مجمع عمومی سازمان ملل، پیام‌ها و نکته‌هایی در دل خود دارد. این پیام‌ها تا حد زیادی، متاثر از شرایطِ کشور است. به‌طور کلی، با توجه به انعکاس سخنرانی رهبران سیاسی در مجمع عمومی سازمان ملل، این صحبت‌ها اهمیت بالایی برای رسانه‌ها دارد. البته حضور در این مجمع تنها به صحبت در مجمع عمومی خلاصه نمی‌شود و شامل دیدار‌های دو یا چندجانبه و همچنین مصاحبه‌های مطبوعاتی نیز خواهد بود. اولین سفر؛ تشریح انقلاب، پیام صلح و گلایه از انفعال سازمان ملل آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت ایران، در سال ۱۳۶۶ به آمریکا سفر و در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کرد. مطالعه متن سخنرانی ایشان در این مجمع، برخی محور‌ها را به ما نشان می‌دهد. تشریح اهداف انقلاب اسلامی و نقش مردم در روی دادن و پیروزی آن، نقد نظام سلطه، بازاندیشی درباره جایگاه زن و مسئله جنگ ایران و عراق و بی‌عدالتی‌های شورای امنیت سازمان ملل در قبال ایران، ازجمله مهم‌ترین محور‌های این سخنرانی است. خاتمی: من از ایران سرافراز آمده‌ام سیدمحمد خاتمی در سال ۱۳۷۷ (۱۹۸۸) به نیویورک سفر کرد و در مجمع عمومی حاضر شد. خاتمی در این سخنرانی ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها را مطرح کرد که سال ۲۰۰۱ نیز از سوی سازمان ملل متحد به این عنوان نامگذاری شد. اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاد. حملات ۱۱ سپتامبر در این سال اتفاق افتاد و جنگ افغانستان شروع شد. خاتمی در شرایطی به مجمع عمومی رفت که روابط ایران و غرب بعد از دست‌انداز‌هایی مانند وقوع ترور میکونوس در آلمان، انفجار آمیا در آرژانتین و مرگ مشکوک برخی نیرو‌های ضدانقلاب در کشور‌های اروپایی به تازگی از تیرگی‌ها تا حدی عبور کرده و در مسیر بازسازی قرار گرفته بود. شاید به همین دلیل خاتمی سعی کرد از پشت این تریبون، چهره‌ای دیگر از ایران را نشان دهد. به‌ویژه اینکه او این شرایط وخیم را به ارث برده و هنوز اتفاقات تلخ بعدی (چند قتل در پاییز ۱۳۷۷ موسوم به قتل‌های زنجیره‌ای) رخ نداده بود. دفاع از انقلاب اسلامی و نقش مردم، اهمیت گفت‌وگو، مجاهدت‌های ملت ایران، عدم‌ارتجاع و نگاه به گفت‌وگوی تمدن‌های به جای برخورد تمدن‌ها ازجمله مهم‌ترین پیام‌های خاتمی در این سفر بود. ۸ سفر احمدی‌نژاد؛ هلوکاست، مدیریت جهانی رئیس دولت‌های نهم و دهم تنها رئیس‌جمهور ایران است که در ۸ سال حضور خود در پاستور، در ۸ مجمع عمومی سازمان ملل متحد حاضر شد و به سخنرانی پرداخت. به همین دلیل، پیام‌های هر سخنرانی باید به‌طور جداگانه استخراج شود. او در مجموع ۹ سفر به آمریکا داشت. ۱۳۸۴: دعوت جهان به معنویت، تعریف غلبه سلطه نظامی، افزایش فقر و فاصله کشور‌های غنی و فقیر، توسل به زور و خشونت برای حل بحران‌ها، گسترش تروریسم به‌خصوص تروریسم دولتی، اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی، غلبه ناراستی در تعاملات بین دول و نادیده گرفتن حق برابرانسان‌ها و ملت‌ها در مناسبات جهانی به‌عنوان تهدید‌های حال حاضر، آرامش و صلح پایدار براساس عدالت و معنویت. ۱۳۸۵: گسترش سلاح‌های هسته‌ای، میکروبی و شیمیایی، اشغال عراق و افغانستان، تاسیس فلسطین، هولوکاست، جنگ ۳۳ روزه لبنان، بی‌عدالتی‌های شورای امنیت سازمان ملل، مخالفت با برنامه هسته‌ای ایران. ۱۳۸۶: تلاش سازمان‌یافته برای فروپاشی خانواده و کاهش منزلت زنان، نقض حقوق بشر، تروریسم و گسترش اشغالگری، مسئله فلسطین، لبنان، اشغال عراق، بی‌عدالتی در جهان، ناتوانی سازوکار‌های بین‌المللی برای رفع چالش‌ها، فشار بر ایران به‌خاطر برنامه هسته‌ای، پایان مناسبات برخواسته از پایان جنگ جهانی دوم و اندیشه‌های مادی. ۱۳۸۷: دعوت به معنویت‌گرایی، اشغالگری، مدیریت جهانی، نفوذ صهیونیست‌ها در سیاست آمریکا و اروپا، مسئله فلسطین. ۱۳۸۸: مسئله فلسطین و لبنان، پایان راه اقتصاد سرمایه‌داری، سلاح‌های کشتار جمعی، مدیریت جهانی، پایان مناسبات سیاسی - اقتصادی برخواسته از پایان جنگ جهانی دوم، دور شدن حاکمان جهان از تعلیمات انبیاء، اصلاح ساختار سازمان ملل و شورای امنیت، عدالت و مبارزه با ظلم. ۱۳۸۹: دست داشتن دولت آمریکا در حملات ۱۱ سپتامبر، سلاح‌های کشتارجمعی، مسئله فلسطین، جنگ در خاورمیانه، برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، ناکارآمدی سرمایه‌داری، اصلاح ساختار سازمان ملل، برپایی کرسی مناظرات آزاد در مجمع عمومی سازمان ملل، عدالت. ۱۳۹۰: فقر و بی‌عدالتی در جهان، بی‌عدالتی در آمریکا، شیوه مدیریت جهانی، سلاح‌های کشتارجمعی، ۱۱ سپتامبر، هلوکاست، گسترش جنگ، مدیریت مشترک جهانی، هزینه‌های نظامی، اصلاح ساختار شورای امنیت. ۱۳۹۱: هزینه‌های نظامی، ۱۱ سپتامبر، بی‌عدالتی در جهان، گسترش بی‌اخلاقی در جهان، گسترش جنگ، تخریب محیط‌زیست، عدم‌تأثیر اراده مردم در آمریکا و اروپا در تصمیم‌گیری‌ها، نظم جهانی، مشارکت همگانی در مدیریت جهانی، اصلاح ساختار سازمان ملل. ۸ سخنرانی روحانی؛ زیر سایه مذاکرات، برجام و داعش حسن روحانی رئیس دولت‌های یازدهم و دوازدهم در مجموع هفت سفر به آمریکا برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل داشت. آخرین سخنرانی او مربوط به سال ۱۳۹۹ می‌شد که به‌دلیل شیوع بیماری کرونا، نشست مجمع عمومی به‌صورت آنلاین برگزار شد. ۱۳۹۲: جهان علیه خشونت و افراطی‌گری، خشونت و تروریسم در غرب آسیا، مسئله سوریه، فلسطین، تحریم ایران، ترور دانشمندان هسته‌ای، تهدید ایران با گزینه جنگ روی میز است، دعوت به صلح، برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران. ۱۳۹۳: تروریسم در خاورمیانه (بحران داعش)، دوگانه جنگ و دیپلماسی، مسئله فلسطین، تداوم تحریم‌های ایران، نقش ایران در ثبات خاورمیانه، مذاکرات ایران و ۱+۵، تشویق به توافق با ایران، همکاری بین‌المللی برای مبارزه با تروریسم. ۱۳۹۴: تدوین سند بین‌المللی مبارزه با تروریسم، آغاز فصل جدیدی از روابط جهان با ایران (برجام منعقد شده بود)، واکنش به حادثه منا، یادآوری نقش حمله آمریکا به عراق و افغانستان در تولد تروریسم در خاورمیانه، نقد سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه، دعوت به خلع سلاح هسته‌ای، بی‌تفاوتی جامعه جهانی نسبت به فجایع انسانی در خاورمیانه. ۱۳۹۵: هشدار به آمریکا درباره بدعهدی‌ها، شکوفایی مسیر اقتصادی ایران هشت ماه پس از رفع تحریم‌ها، سیاست خارجی تعامل با همسایگان، لزوم جلوگیری از گسترش تروریسم. ۱۳۹۶: تجربه چهار دهه مردم‌سالاری در ایران، در پیش گرفتن مشی اعتدال در طول تاریخ، سابقه همزیستی در ایران، دعوت به صلح، آمادگی ایران برای همکاری‌های اقتصادی. ۱۳۹۷: انتقاد گسترده از سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی آمریکا، بی‌توجهی آمریکا به قواعد بین‌المللی، خروج یکجانبه آمریکا از برجام، سیاست خارجی همسایگی ایران، آمادگی ایران برای همکاری‌های اقتصادی، دعوت به آغاز مذاکره مجدد، عدم‌جنگ‌طلبی ایران. ۱۳۹۸: بحران‌های خاورمیانه، انتقاد گسترده از سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی آمریکا، انتقاد از تحریم‌های مجدد آمریکا علیه ایران، عدم‌مذاکره در شرایط تحریم، تعیین چارچوب ایران برای بازگشت به میز مذاکره، نقد سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا. ۱۳۹۹: سیاست استکباری آمریکا نسبت به کشور‌های دیگر، مسئله فلسطین، بحران‌های خاورمیانه، نقش ایران در مبارزه با تروریسم، تن ندادن به دوگانه جنگ – مذاکره. ۳ حضور شهید رئیسی؛ ظلم در حق ایران، بازگشت به معنویت اولین حضور سیدابراهیم رئیسی در نیویورک نیز به‌دلیل شیوع کرونا، به‌صورت آنلاین اتفاق افتاد. در مجموع، رئیس‌جمهور فقید سه بار در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد. ۱۴۰۰: هجوم به کنگره آمریکا، پرتاب شدن مردم افغانستان از هواپیما‌های آمریکایی، بی‌اعتباری نظام سلطه، پروژه تحمیل هویت غربی، تحریم‌های دارویی ایران و مشکلات تامین واکسن، پیشرفت‌های علمی و اقتصادی ایران، مسئله فلسطین، اهمیت انقلاب اسلامی، تجاوز‌های نظامی آمریکا، آمادگی برای تعامل اقتصادی با جهان. ۱۴۰۱: نقش ایران در مبارزه با تروریسم، نقد سیاست بین‌المللی آمریکا، گسترش تروریسم، دعوت به عدالت، حق ایران برای به‌دست آوردن حقوق قانونی و عادلانه، اهمیت انقلاب اسلامی، تعامل حداکثری با کشور‌های جهان، مسئله فلسطین، خنثی‌سازی تحریم‌های آمریکا. ۱۴۰۲: لزوم توجه و تعیین سازورکار‌هایی برای احترام به ادیان الهی، توجه به موضوع خانواده، حضور بیگانگان در منطقه، شکست پروژه آمریکایی کردن جهان، اهمیت انقلاب اسلامی، شکست پروژه سرویس‌های اطلاعاتی برای به آشوب کشیدن ایران، مسئله فلسطین، فرصت‌های سرمایه‌گذاری اقتصادی در ایران، نقش ایران در مبارزه با تروریسم، تأثیر تحریم‌های دارویی، لزوم برداشتن قدم و اعتمادسازی از سوی آمریکا. پزشکیان چه خواهد گفت؟ مرور ۲۱ نطق رئیس‌جمهوران ایران در مجمع عمومی سازمان ملل، نشان می‌دهد که این نطق از یک سو متاثر از توجهِ رئیس‌جمهور وقت به مسائل کشور و از سوی دیگر تأثیرگرفته از شرایط منطقه و جهان است. در این میان، محمود احمدی‌نژاد میان رؤسای جمهور یک استثنا است که اصلِ سخنرانی‌های خود را به مسائل دیگر مثل مدیریت جهانی، هلوکاست و مانند آن اختصاص می‌داد.