«تحولات ژئوپلیتیک» میانگین قیمت‌ نفت‌ را افزایش داد

  میانگین قیمت‌های آتی‌ نفت‌خام برای سومین هفته پیاپی افزایش یافت که از جمله دلایل اصلی افزایش قیمت‌ها می‌توان به تحولات ژئوپلیتیک اشاره کرد.
به گزارش کائنات و به نقل از شانا، با وجود افزایش ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا، قیمت‌های آتی‌ نفت خام به بالاترین میزان در ۸ هفته منتهی به ۲۸ ژوئن (۸ تیر ۱۴۰۳) رسیده است. ازجمله دلایل اصلی افزایش و تقویت قیمت‌ها می‌توان به تحولات ژئوپلیتیک و همچنین کاهش هفتگی ارزش دلار آمریکا اشاره کرد.
در هفته گذشته میانگین قیمت سبد نفتی اوپک با حدود یک دلار و ۱۱ سنت برای هر بشکه افزایش به ۸۶.۰۷ دلار در هر بشکه رسید. میانگین قیمت‌های دو شاخص نفت خام «برنت» و «دبلیوتی‌آی» نیز در هفته گذشته به‌ترتیب با افزایش یک دلار و ۱۴ سنت و ۳۰ سنت به ازای هر بشکه به ۸۶ دلار و ۵۲ سنت و ۸۱ دلار و ۸۲ سنت برای هر بشکه رسید.
براساس گزارش «رویترز»، قیمت نفت در نیمه دوم سال ۲۰۲۴ تغییر چندانی نسبت به برآوردهای پیشین نخواهد کرد و حدود ۸۳ دلار و ۹۳ سنت دلار در هر بشکه خواهد بود. براساس این گزارش، رشد تقاضا در سال ۲۰۲۴ در محدوده روزانه یک تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه خواهد بود.
براساس تحلیل معامله‌گران بازار نفت، به‌دلیل تردید درباره اختلال در عرضه بازار، تحت‌تأثیر افزایش تحولات ژئوپلیتیک در منطقه خاورمیانه، همچنین کاهش ذخیره‌سازی‌های تجاری نفت به‌دنبال افزایش تقاضا در فصل اوج سفرهای تابستانی در سه ماه سوم سال، ساختار پیش‌بهین (بکواردیشین) قیمت آتی نفت خام برنت تقویت می‌شود و اختلاف قیمت ساختار پیش‌بهین ماه نخست و ششم در بازار به ۴ دلار برای هر بشکه خواهد رسید. دبیرخانه اوپک برآورد کرده است به‌دلیل مدیریت عرضه در بازار، حجم ذخیره‌سازی‌های تجاری به‌شدت کاسته خواهد شد.
افزایش خرید نفت در بازار فیزیکی از سوی معامله‌گران بزرگ بازار نظیر شرکت‌های «ترافیگورا» و «گانوور»، باعث تأثیر مستقیم در افزایش قیمت نفت در بازارهای آتی‌ نفت خام شده است. براساس تحلیل مؤسسه مالی «استاندارد چارتر»، با توجه به افزایش تقاضای فصلی و سیاست‌های تعدیل تولید اوپک‌پلاس، به نظر می‌رسد بازار کمبود واقعی نفت را درک نکرده است.
براساس این تحلیل، کمبود عرضه در ماه اوت و سپتامبر ۲۰۲۴ به روزانه ۲ میلیون بشکه خواهد رسید و کاهش تقاضا از اوج تقاضای فصلی و بازگشت تولید اوپک‌پلاس باعث افزایش ذخیره‌سازی‌ها نشده و برداشت از ذخیره‌سازی‌ها در سه ماه چهارم سال ۲۰۲۴ و ابتدای سال آینده نیز تداوم خواهد داشت. این باعث می‌شود قیمت نفت خام در ابتدای سه ماه سوم سال به بالای ۹۰ دلار برای هر بشکه برسد.
براساس گزارش کمیسیون تجارت آمریکا، در هفته منتهی به ۲۵ ژوئن، سفته‌بازان موقعیت‌های خالص خرید خود را در بازار معاملات آینده نفت خام برنت برای چهارمین هفته پیاپی افزایش دادند. براساس گزارش اویل پرایس، در هفته گذشته موقعیت‌های خرید معادل ۶۹ میلیون بشکه افزایش یافت.
براساس گزارش نشریه «پلاتس»، اختلاف قیمت تحویلی نفت کوره سنگین (HSFO) در بندر فجیره امارات در مقایسه با قیمت فوب خلیج‌فارس، با ۳.۵درصد برتری به ۳۱.۱۸ دلار در هر تن رسید که نسبت به ماه مه ۲۰۲۴ (۳۸.۵۹ دلار در هر تن) روند کاهشی داشته است.
*افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی در منطقه خاورمیانه
 تنش‌های ژئوپلیتیک در منطقه خاورمیانه با توجه به تهدیدهای رژیم صهیونیستی مبنی بر حمله نظامی به جنوب لبنان افزایش یافته است. افزایش تجهیزات و نیروهای نظامی دو طرف، بمباران یک روستا در مرز دو کشور از سوی رژیم صهیونیستی و دستور خروج شهروندان آمریکایی از لبنان، احتمال افزایش تنش‌ها را زیاد کرده است.
با توجه به ارسال تجهیزات نظامی آمریکایی به اوکراین و تهدید حمله به بندر آستاراخان روسیه به‌وسیله پهپاد، عملیات پالایشگاهی روسیه که تحت‌تأثیر حمله‌های پهپادی اوکراین قرار گرفته‌اند، به روزانه ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه رسیده است. بنا بر گزارش پلاتس، تا هفته گذشته روزانه حدود ۴۵۲ هزار بشکه ظرفیت پالایشگاهی روسیه، تحت‌تأثیر حملات پهپادی از مدار خارج شده است. در همین حال، راهبرد حمله‌های پهپادی جدید، هدف قرار دادن منابع ذخیره‌سازی نفتی روسیه است. در آخرین موج حمله‌های پهپادی اوکراین، سایت ذخیره‌سازی منطقه «تامبوف» متصل به خط لوله انتقال نفت «دروژبا» هدف قرار گرفت.
تحولات انتخاباتی نظیر انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، انتخابات مجلس فرانسه و پیروزی رقیب حزب حاکم و نخستین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در هفته گذشته به‌عنوان مهم‌ترین تحولات ژئوپلیتیک جهانی به وقوع پیوست.
خبرگزاری الجزیره گزارش داد نیروهای مقاومت مردمی یمن گزارش داده‌اند عملیات مشترکی با نیروهای مقاومت اسلامی عراق در حمله به کشتی‌های رژیم صهیونیستی در بندر حیفا و دریای مدیترانه انجام داده‌اند.
بنا بر گزارش‌های «پلاتس»، تحولات قیمت جهانی بازار بنزین، تأثیر فراوانی بر انتخابات آمریکا خواهد داشت و بیشتر رأی‌دهندگان به افزایش‌های ناگهانی قیمت بنزین توجه می‌کنند. قیمت پایین بنزین، مسئله موردنظر هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات‌ است. درحالی‌که به نظر می‌رسد قیمت بنزین در ماه‌های منتهی به انتخابات آمریکا روند افزایشی داشته باشد، پیش‌بینی توفان‌های فصلی تا نوامبر ۲۰۲۴ نیز سبب فشار بیشتر بر بازار محصولات پالایشی سبک خواهد شد. رویکرد دولت بایدن به‌سمت استفاده از ذخیره‌سازی‌های راهبردی نفت آمریکا، حاکی از توجه خاص به قیمت بنزین است.
داده‌های اقتصادی آمریکا مبین ثبات نسبی نرخ تورم در ماه مه ۲۰۲۴ نسبت به ماه آوریل است. داده‌های هزینه‌های مصرفی خانوارها رشد ناچیز ۰.۱درصدی این شاخص در ماه مه ۲۰۲۴ بعد از رشد پایین ۰.۳درصدی ماه آوریل را نشان می‌دهد. درحالی‌که قیمت کالاها در ماه مه ۲۰۲۴ نسبت به ماه آوریل کاهش ۰.۴درصدی داشته، اما نرخ خدمات، رشد ۲درصدی داشته‌ است. نرخ تورم در ماه مه به ۲.۶درصد رسیده که تغییر ناچیزی نسبت به نرخ تورم ۲.۷درصد در ماه آوریل ۲۰۲۴ داشته و پایین‌ترین میزان نرخ تورم از ماه مارس سال ۲۰۲۱ است. شایان ذکر است درحالی‌که نرخ تورم از نرخ هدف ۲درصد بانک مرکزی ایالات‌متحده آمریکا بالاتر است، اما داده‌های اقتصادی یادشده، امید کارشناسان اقتصادی به شانس کاهش نرخ بهره بانک مرکزی آمریکا تا سپتامبر امسال را از ۶۴درصد به ۶۸ را افزایش داده است.
رشد اقتصادی انگلیس در سه ماه نخست سال ۲۰۲۴ به ۰.۷درصد رسید که نشان‌دهنده خروج این کشور از وضع رکود اقتصادی ضعیف است. بیشترین رشد مربوط به بخش خدمات است. پیش‌بینی افزایش مصرف بنزین در آستانه آغاز تعطیلات تابستان در آمریکا و احتمال افزایش تقاضای فرآورده‌های میان‌تقطیر در بازار اروپا ممکن است به افزایش تقاضای فرآورده‌های نفتی در هفته‌های آینده منجر شود.
به‌دلیل انجام تعمیرات دوره‌ای و درصد بهره‌برداری پایین در پالایشگاه‌های مستقل چین، انتظار می‌رود فعالیت‌های پالایشگاه‌های چین در هفته‌های آینده راکد شود، اما ممکن است افزایش فصلی تقاضای گازوئیل، به رشد تولید محصولات پالایشی و درنتیجه افزایش تقاضای نفت خام شتاب بخشد.
به گزارش پلاتس، به‌دنبال افت تقاضای بنزین و گازوئیل در چین، کاهش سودهای پالایشگاهی و برنامه‌های تعمیرات دوره‌ای، فعالیت پالایشگاه‌های دولتی چین در ژوئن با کاهش روبه‌رو شد. حدود یک‌میلیون و ۴۳۰ هزار بشکه در روز ظرفیت پالایشی دولتی چین در ژوئن، غیرعملیاتی بوده است. میانگین درصد بهره‌برداری ۲۲ پالایشگاه دولتی چین از ۷۸.۷درصد در ماه مه به ۷۸.۴درصد در ماه ژوئن ۲۰۲۴ رسید که پایین‌ترین رقم در ۲۲ ماه اخیر است. از کل ظرفیت پالایشی روزانه ۱۰ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت خام این پالایشگاه‌ها، تقاضا برای پالایش روزانه ۸ میلیون و ۴۷۰ هزار بشکه در ماه ژوئن ۲۰۲۴ وجود داشته است.
برآورد می‌شود با توجه به تقاضای ضعیف برای فرآورده‌های پالایشی در چین در ماه ژوئیه، بهبودی در افزایش ظرفیت پالایشی پالایشگاه‌های دولتی چین در ماه آینده مشاهده نشود، اما از سوی دیگر با توجه به تکمیل برنامه‌های تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌های بخش خصوصی، رفتار متفاوتی در این بخش وجود دارد. تقاضا برای گازوئیل در بخش صنعتی و خانگی ثابت مانده، اما در بخش حمل‌ونقل با توجه به رشد سوخت گاز برای خودروهای سنگین، تقاضای گازوئیل در بازار چین کاهش یافته است.
واردات نفت روسیه در ماه مه ۲۰۲۴ از سوی هند افزایش بی‌سابقه‌ای داشت و به روزانه ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه رسید که ناشی از افزایش تخفیف در قیمت نفت در پی کاهش تقاضای چین بود. این موضوع، سهم روسیه در بازار نفت هند را به حدود ۴۱درصد رساند. درمقابل، واردات نفت عربستان سعودی از سوی هند به پایین‌ترین حد در ۱۰ ماه اخیر سقوط کرد که دلیل اصلی آن را می‌توان تصمیم آرامکو برای افزایش قیمت‌های نفت در قراردادهای بلندمدت فروش نفت برای دومین ماه پیاپی در ماه مه ۲۰۲۴ ذکر کرد.
به گزارش پلاتس، تقاضای نفت خام سبک آمریکا از سوی پالایشگاه‌های کره جنوبی، به‌منظور تولید فرآورده‌های میان‌تقطیر بیشتر شده است، به‌نحوی‌ که با رشد ۷۲درصدی نسبت به سال گذشته، واردات نفت خام سبک آمریکا از سوی این کشور در ماه مه ۲۰۲۴ به روزانه ۵۸۹ هزار بشکه رسید. این در حالی است که سودهای پالایشی در ماه مه ۲۰۲۴ از ۱۵ دلار در هر بشکه در سه ماه نخست سال، به ۵.۴ دلار در هر بشکه افت کرده است.
شایان ذکر است کل واردات نفت خام کره جنوبی در پنج ماه نخست سال ۲۰۲۴ از روزانه ۲ میلیون و ۸۳۰ هزار بشکه در مدت مشابه سال گذشته به روزانه ۲ میلیون و ۹۱۰ هزار بشکه رسید. از این بین، واردات نفت خام با منشأ آمریکا، با رشد ۲۳.۱درصدی، از روزانه ۳۸۲ هزار بشکه به روزانه ۴۷۰ هزار بشکه افزایش یافت که بیشترین رشد را پس از واردات نفت خام از امارات‌متحده عربی داشته است. این در حالی است که رشد واردات نفت خام کره جنوبی از کویت، قطر و عربستان سعودی در مدت مشابه، کند شده است.
به گزارش پلاتس، شرکت «شلمبرژه» با توجه به مشکلات پرداخت هزینه‌ها و افزایش بدهی‌های شرکت‌های نفتی در لیبی اعلام کرده است که از ماه ژوئیه ۲۰۲۴ خدمات حفاری و تکمیل چاه جدید به شرکت‌های لیبیایی ارائه نخواهد داد و از فرصت تجاری عملیات حفاری و تکمیل چاه لیبی خارج خواهد شد. دولت عراق مناقصه ساخت خط لوله ۴۵۰ کیلومتری انتقال نفت از رومیله به پایانه حدیثه در شرق این کشور به ظرفیت روزانه ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه را به‌منظور متنوع‌سازی صادرات و جایگزینی مسیر صادراتی از خلیج‌فارس کلید زده است. هدف از ساخت این خط لوله، ایجاد ظرفیت صادراتی از پایانه صادراتی حدیثه به کشورهای ترکیه، اردن و سوریه، افزون بر تأمین خوراک پالایشگاهی داخلی و نیروگاهی اعلام شده است.
عملیات تعمیر و نگهداری در بنادر نفتی پرتردد روسیه، انتقال محموله‌های نفت خام را در هفته گذشته به پایین‌ترین سطح طی سه ماه گذشته رساند؛ زیرا پایانه‌های «پریمورسک» در دریای بالتیک و «کوزمینو» در خاور دور حرکت کشتی‌ها را به‌مدت چهار روز در هفته منتهی به ۲۳ ژوئن متوقف کردند، به‌طوری‌ که بلومبرگ گزارش داد هفته گذشته صادرات نفت خام روسیه از طریق دریا ۶۶۰ میلیون بشکه در روز نسبت به هفته پیش از آن کاهش یافت و به کمترین رقم در بیش از سه ماه گذشته یعنی ۳ میلیون و ۴۰ هزار بشکه در روز رسید.
بنا بر گزارش‌های «پلاتس»، درحالی‌که از ژانویه تا مه ۲۰۲۴، تولید سوخت دیزل روسیه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲درصد افت داشته است، اما صادرات سوخت دیزل این کشور در هفته منتهی به ۲۱ ژوئن به روزانه ۷۵۲ هزار بشکه رسید.
مطابق گزارش رویترز، تغییر مسیر صادرات نفت روسیه به چین و هند نقش مهمی در حفظ جریان‌های مالی روسیه و افزایش بودجه دفاعی این کشور داشته است که قدرت سازگاری بالای انرژی روسیه را نشان می‌دهد، به‌طوری‌ که درآمد خود را از ۵۲۹ میلیارد روبل در ژوئن ۲۰۲۳ به ۷۹۴ میلیارد روبل در مه ۲۰۲۴ رسانده است. پیش‌بینی می‌شود درآمدهای نفت و گاز روسیه بودجه فدرال روسیه را در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۳ به میزان ۲۱درصد افزایش دهد. به این ترتیب، با کاهش یارانه تخصیصی به پالایشگاه‌ها به‌منظور مقاوم‌سازی اقتصادی در برابر تحریم‌های انرژی غرب، پیش‌بینی می‌شود در ژوئن ۲۰۲۴ درآمدهای نفت و گاز روسیه ۵۰درصد افزایش یابد و به ۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار برسد.
همچنین پیش‌بینی می‌شود به‌دلیل توافق‌های روسیه در اوپک‌پلاس و فعالیت بیشتر پالایشگاه‌های داخلی آن کشور، صادرات نفت خام روسیه کاهش یابد. همین موضوع موجب کاهش نرخ انتقال در صادرات محموله‌های نفت خام از بنادر غربی روسیه در ژوئن ۲۰۲۴ خواهد شد.
براساس گزارش‌های «پلاتس»، تعداد دکل‌های حفاری در آمریکا با سه دستگاه افزایش به ۶۲۷ دکل در هفته پایانی به ۱۲ ژوئن ۲۰۲۴ رسید. در این بازه، تعداد دکل‌های نفت خام و گاز به‌ترتیب با ۱۰ عدد افزایش و ۷ عدد کاهش به ۵۲۲ و ۱۰۵ دکل رسید. تحلیلگران، سیر نزولی تعداد دکل‌های گاز را تا حد زیادی به افزایش راندمان عملیاتی بالادستی با توجه به حفاری سریع‌تر، کاهش زمان حفاری و تکمیل چاه، فناوری تولید بیشتر همراه با کاهش عملیاتی، همچنین افزایش ادغام و تملیک میدان‌های شیل نسبت می‌دهند.
مطابق گزارش رویترز، در ادامه فعالیت‌های تملک و واگذاری شرکت‌های نفتی، شرکت اسپانیایی «رپسول» اعلام کرد به‌دنبال واگذاری ۴۹درصد سهم خود از مالکیت ۱۰۰درصدی در میدان‌های شیل نفت حوزه «ایگول فورد» بوده که ظرفیت تولید معادل ۵۰ هزار بشکه در روز به ارزش ۲ میلیارد دلار را دارد.
گزارش‌های نشریه «انرژی اینتلیجنس» نشان می‌دهد، عرضه نفت خام در کشورهای غیر اوپک‌پلاس دستخوش تحولاتی خواهد بود، به‌طوری‌ که تهدیدهای ناشی از اختلالات احتمالی توفان‌های فصلی در خلیج مکزیک، همچنین وقوع آتش‌سوزی‌های جنگلی در کانادا، همراه با کندی عرضه نفت خام از سوی آمریکا باید مورد توجه قرار گیرد. درحالی‌که به‌دلیل کمبود سرمایه‌گذاری، تولید روزانه یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت خام آنگولا، ظرف یک دهه گذشته به‌دلیل افت طبیعی تولید به زیر یک‌میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است و این کشور به‌دلیل اختلاف با سایر اعضای اوپک‌پلاس از سازمان اوپک خارج شده است. مدیرعامل شرکت «آفنترا»، یکی از شرکت‌های فعال در توسعه میدان‌های نفتی این کشور، اعلام کرد قصد دارد با همکاری شرکت‌های بین‌المللی و جذب سرمایه، تولید نفت خام این کشور را افزایش دهد. در هفته منتهی به ۲۱ ژوئن ۲۰۲۴، ذخیره‌سازی‌ تجاری نفت خام آمریکا با ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه افزایش به ۴۶۰ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه رسید (حدود ۲درصد کمتر از میانگین پنج سال اخیر). ذخیره‌سازی‌های تجاری بنزین و فرآورده‌های میان‌تقطیر این کشور به‌ترتیب با ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه افزایش و ۳۰۰ هزار بشکه کاهش به ۲۳۳ میلیون و ۹۰۰ و ۱۲۱ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه رسیدند. افزایش ذخیره‌سازی‌ تجاری بنزین نشان‌دهنده افزایش فعالیت‌های پالایشگاهی برای تأمین سوخت است.
طبق گزارش‌ نشریه «پلاتس»، در بندر فجیره امارات‌متحده عربی، ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های نفتی، در هفته منتهی به ۲۴ ژوئن ۲۰۲۴، با روند افزایشی نسبت به هفته قبل، با یک‌درصد افزایش به ۱۷ میلیون و ۸۱۲ هزار بشکه رسید که از پایان سال ۲۰۲۳ تاکنون، ۲.۷درصد افزایش داشته است. ذخایر محصولات سبک پالایشی شامل بنزین و نفتا، با ۲.۸درصد افزایش نسبت به هفته گذشته به ۵ میلیون و ۹۸۱ هزار بشکه رسید. در این مدت،  ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های سنگین پالایشی با ۵.۶درصد افزایش به ۹ میلیون و ۲۷۱ هزار بشکه رسید.
ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان‌تقطیری شامل گازوئیل و سوخت‌های هوایی با ۱۶درصد کاهش به ۲ میلیون و ۵۸۰ هزار بشکه رسید که نسبت به ۲۵ مارس ۲۰۲۴ و در سومین هفته پیاپی روند کاهشی داشته است. صادرات فرآورده‌های نفتی از بندر فجیره امارات در ماه ژوئن ۲۰۲۴، با روند افزایشی نسبت به ماه پیش از آن به ۶۴۰ هزار بشکه در روز رسید.
*افزایش صادرات چین و تبعات تجاری آن
صادرات چین در ماه مه ۲۰۲۴ افزایش داشت و رشد ۷.۶درصدی را در مقایسه با مدت مشابه پارسال تجربه کرد که از ۱.۴درصد رشد صادرات این کشور در نیمه نخست سال ۲۰۲۴ بالاتر بود؛ این موضوع برخلاف روندی بود که در سال ۲۰۲۳ مشاهده شد.
مهم‌ترین عامل افزایش صادرات چین، رشد صادرات خودرو به‌ویژه خودروهای جدید برقی بود که در ماه مه امسال (۲۰۲۴) در مقایسه با مدت مشابه پارسال (۲۰۲۳)، ۳۳درصد رشد یافت. بزرگ‌ترین مقصد صادرات خودروهای چینی کشور روسیه است که در چند سال گذشته شاهد رشد سه‌برابری تقاضای خودروهای چینی بوده است. صادرات خودروهای چینی به کشورهای غیر عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (اوئی‌سی‌دی) همچون آمریکای جنوبی، آفریقا و جنوب شرق آسیا نیز افزایش یافته است. درحالی‌که آمریکا تعرفه ۱۰۰درصدی و اتحادیه اروپا تعرفه ۴۸درصدی برای واردات خودروی چینی را اعمال کرده‌اند.
*پیامدهای رشد صعودی صادرات چین
نخست آنکه انتظار می‌رود تنش‌های تجاری در جهان افزایش یابند و آمریکا تعرفه‌های تازه‌ای را بر صنایع فناوری‌های سبز اعمال کند. این موضوع می‌تواند به تقویت مناسبات اقتصادی چین با کشورهایی همچون روسیه و کشورهای آمریکای جنوبی و جنوب ‌شرق آسیا بینجامد.