صفحه اول
حمید رازی- سیاست خارجی به تعبیری «مهم‌ترین وجه زندگی اجتماعی- سیاسی ملت‌ها و کشورها به‌شمار می‌رود». در مورد چیستی و چگونگی شکل‌گیری سیاست خارجی بحث‌های زیادی صورت گرفته و هر کدام از رویکردهای نظری و مفهومی مختلف تلاش کرده‌اند از نگرگاهی خاص به این موضوع بپردازند. به همین دلیل» ارائه تعریفی جامع و همه‌پسند از این مفهوم کار دشواری است .علیرغم این دشواری با ملاحظاتی میتوان سیاست خارجی را یک استراتژی با یک رشته اعمال از پیش طرح‌ریزی شده توسط تصمیم‌گیرندگان حکومتی که مقصود آن دستیابی به اهدافی معین» در چهارچوب منافع ملی و در محیط بین‌المللی است تعریف کرد. به‌طور خلاصه میتوان گفت که سیاست خارجی شامل تعیین و اجرای یک سلسله اهداف و منافع ملی است که در صحنه‌ی بین‌المللی از سوی دولت‌ها انجام می‌پذیرد. سیاست خارجی می‌تواند ابتکار عمل یک دولت ویا واکنش آن در قبال کنش دیگر دولت‌ها باشد). اصول راهبردها و اهداف هر سیاست خارجی به ایدئولوژی غالب در یک کشورء» حکومت و مردمش بستگی دارد. در جمهوری اسلامی بعد از آن که اسلام به عنوان دین غالب مردم بر ارکان حکومتی مسلط شد بزرگانی همچون امام خمینی (ره) و یاران ایشان به تعیین حدود کلی سیاست خارجی بر اساس ارزش های اسلامی همت گماردند. امروزه بحث و تبادل نظر پیرامون سیاست خارجی ایران به عنوان یک قدرت اصلی منطقه ای که با داشتن ابزار های قدرتمندی ماشد انسجام ملی» ایدئولوژی پویاء موقعیت استثنایی جغرافیایی و منابع مادی وسیع نقش گسترده ای در تعیین آینده غرب اسیا و جهان دارد به یک موضوع مهم در محافل سیاسی تبدیل شده است. در جمهوري اسلامي ايران که يک حکومت ديني مبتني بر ارزش هاي اسلامي است و به لطف ايدئولوژي پويا، همراهي مردم و منـابع و موقعيـت کـم نظيـر بعد از چندين دهه دست و پنجه نرم کردن با انواع مشکلات داخلي و خارجي امروز به يک قـدرت تعيـين کننـده در غرب اسيا تبديل شده است و محوري به نام مقاومت را در برابـر اسـتعمار و ارتجـاع رهبـري ميکنـد سياسـت خارجي اصول و راهبرد هايي دارد که بر اساس مطابقـت بـا احکـام الهـي ، اسـتقلال و منـافع ملـي و کمـک بـه مستضعفين جهان تدوين شده اند. » مطابق اصولي بيان شده در قانون اساسي که ما در اينجا به بخشـي از آن و نـه همـه اشـاره کـرديم ميتـوان اصـول سياست خارجي در جمهوري اسلامي را به شرح زير بيان کرد: ١-حفظ استقلال در عرصه بين الملل و برپايي شعار نه غربي نه شرقي ٢- مبارزه با انحصـارطلبي و خودکـامگي ٣- مبارزه با سلطه جويي ديگران و پرهيز از سلطه گري ٤- نقش فعال در تعاملات بين المللي ٥- توجه به حفظ عزت و رعايت حکمت و مصلحت در روابط بين المللي خود ٦- پرهيز از دخالت در امور ديگر ملل ٧- احتـرام به قراردادها و معاهدات بين المللي و تصويب رساندن آن توسط نمايندگان مردم ٨- ممنوع بودن قراردادهايي کـه باعث سلطه بيگانه بر کشور بشود ٩- سعادت طلبي براي تمام جامعه بشري ١٠- به رسميت شناختن اسـتقلال و آزادي و حکومت حق و عدل به عنـوان حقـوق همـه مـردم جهـان ١١- حمايـت از مستضـعفين جهـان در برابـر استعمارگران و مستکبران ١٢- دفاع از حقوق همه مسلمانان جهان ١٣- روابط صلح آميز و حسنه متقابـل بـا دول هاي غير محارب ١٤- مقابله به مثل در موارد لازم ١٥- تلاش براي حل اختلافـات بـين المللـي از طريـق شـيوه هاي مسالمت آميز و پذيرش حکميت بر اساس حق و عدل . گرچه کلیات محوری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در جای جای قانون اساسی مورد تاکید قرار گرفته است، ولی جهت سهولت بیشتر در دسترسی به اصول مرتبط با سیاست خارجی کشورمان، اصول مربوطه که بنحوی با چگونگی و ترسیم روابط خارجی کشور مرتبط است، جمع آوری و ذیلا به آنها اشاره می گردد. *اصل 2 بند ج- نفی هر گونه ستمگری و ستمکشی و سلطهگری و سلطهپذیری، * اصل 3 بند 5- طرد کامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب. * اصل 3 بند 11 – تقویت کامل بنیه دفاع ملی از طریق آموزش نظامی عمومی برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی و نظام اسلامی کشور. *اصل 9 : “در جمهوری اسلامی ایران آزادی و استقلال و وحدت و تمامیت اراضی کشور از یکدیگر تفکیک ناپذیرند و حفظ آنها وظیفه دولت و آحاد ملت است. هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی، به استقلال سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی و تمامیت ارضی ایران کمترین خدشهای وارد کند و هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور آزادیهای مشروع را، هر چند با وضع قوانین و مقررات، سلب کند.” * اصل 11 “به حکم آیه کریمه “ان هذه امتکم امه واحده و اناربکم فاعبدون” همه مسلمانان یک امتاند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است سیاست کلی خود را بر پایه اإتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و کوشش دیر به عمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.”