صفحه اول
برزو توانا- عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای به عنوان اولین سازمان منطقهای بعد از انقلاب اسلامی ظرفیتهای جدیدی را به خصوص در حوزه همکاریهای امنیتی و بینالمللی در اختیار تهران قرار میدهد که پیش از این سابقه نداشته است. خبر رفع موانع سیاسی برای عضویت رسمی ایران در سازمان شانگهای نشاندهنده مرحله جدیدی از همکاری با کشورهای منطقه برای ایجاد امنیت و همکاری جمعی است. بدیهی است که سازمان همکاری شانگهای قطعا سازمان مهمی است که عضویت در آن برای ایران مزایای زیادی دارد. حضور چین و روسیه که حق وتو دارند، حضور چهار قدرت هستهای در این پیمان و ایستادن کنار کشورهایی که ۴۲درصد جمعیت جهان و ۲۸درصد تولید ناخالص جهان را تشکیل میدهند، باعث شده است تا اهمیت این پیمان در ابعاد بینالمللی بسیار قابل توجه باشد. از سال ۲۰۰۱ میلادی تاکنون سازمان همکاری شانگهای تحولات گوناگونی را به خود دیده که عمدتاً در مسیر وظایف این سازمان بوده است. به عنوان مثال در سال ۲۰۰۳ میلادی این سازمان توسعه و رشد تجارت بین اعضای این گروه را به عنوان یک هدف پذیرفت و آن را جزو وظایف خود قرار داد. در سال ۲۰۰۴ همکاریهای منطقهای برای تبادلات انرژی در دستور کار این سازمان قرار گرفت و در سال ۲۰۰۵ دبیرخانه دائمی آن در شهر پکن راهاندازی شد. همچنین در سال ۲۰۰۶ شورای هماهنگی این سازمان برای تجارت ایجاد شد که مقر آن در شهر مسکو قرار دارد. علاوه بر این سازمان شانگهای تلاش کرده تا با تشکیل ناظران انتخاباتی و همچنین کمکهای ضروری در هنگام بلایای طبیعی به قدرت نرم خود اضافه کند. سازمان همکاری شانگهای همچنین شاهد اضافه شدن اعضای جدید به فهرست کشورهای خود بوده است. به عنوان مثال کشورهای پاکستان و هندوستان در سال ۲۰۱۷ به عنوان عضو کامل به عضویت این سازمان در آمدند و ایران نیز از سال ۲۰۰۵ عضو ناظر این سازمان است. ایران تقریباً از سال 2005 میلادی به دنبال عضویت دائم در پیمان شانگهای است. در طول سالهای گذشته دلایل متعددی سبب شده تا این مسیر برای ایران کامل شود. تحفظ برخی از کشورهای عضو در خصوص عضویت ایران در این پیمان به همراه تحریمهای اعمال شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد مهمترین مانع بر سر عضویت کامل ایران بودهاند. به عنوان مثال «ولادیمیر پوتین» نخست وزیر وقت روسیه هر گونه تحریم از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد را به عنوان مانعی بر سر راه عضویت در این سازمان اعلام کرد که عملاً پیامی غیر مستقیم برای ایران محسوب میشد. در طول سالهای گذشته این موانع یکی پس از دیگر برداشته شد. به عنوان مثال بعد از مذاکرات منتهی به برجام و صدور قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد بحث تحریمهای شورای امنیت برطرف شد. همچنین حضور ایران به عنوان یکی از متحدان مقابله با تروریسم در طول سالهای گذشته سبب شد تا ایران به عنوان یک متحد جدی برای مقابله با تروریسم به رسمیت شناخته شود. نکته مهم درباره عضویت ایران در پیمان شانگهای باز شدن مسیر جدید همکاریهای امنیتی در قالب یک پیمان امنیت جمعی است. ایران پیش از این نیز درخواست عضویت در شورای همکاری خلیج فارس را نیز داده بود که به دلیل مخالفت کشورهای عربی مورد قبول قرار نگرفته بود. در کنار این، ایران دارای ظرفیتهای گسترده است که میتواند در یک همکاری گسترده با کشورهای عضو پیمان شانگهای مورد استفاده قرار بگیرد. ایران عملاً در مسیر کریدور شمال به جنوب و غرب به شرق قرار دارد. در طول سالهای گذشته بسیاری از کشورها تلاش کرده بودند تا به نوعی جایگزین ایران در منطقه غرب آسیا شوند اما همچنان ایران مهمترین کریدور برای عبور از از این منطقه به آسیا محسوب میشود. این به غیر از ظرفیت های مهم ایران در حوزه انرژی محسوب میشود. ایران بر طبق آمارهای موجود، بیشترین ذخایر درجای نفت و گاز جهان را بر روی هم دارد که بهشدت مورد نیاز چین و هند به عنوان دو عضو مهم پیمان شانگهای است.