صفحه آخر
سینمای ایران به فاصله ۱۳ سال توانست بار دیگر جایزه بهترین فیلم بخش مستقل هفته منتقدان ونیز را به خود اختصاص دهد.هفتاد و هشتمین جشنواره فیلم ونیز، قدیمی ترین جشنواره سینمایی جهان با برگزاری مراسم اختتامیه به کار خود پایان می دهد و متاسفانه سینمای ایران پس از ۹ سال هیچ فیلمی را در بخش رسمی این رویداد مهم سینمایی ندارد، اما تنها نماینده سینمای ایران در دوره جاری ونیز، فیلم «زالاوا» ساخته ارسلان امیری بود که توانست جایزه بهترین فیلم بخش هفته منتقدان ونیز را به خود اختصاص دهد. بخش هفته منتقدان ونیز به صورت مستقل و به موازات جشنواره ونیز از سوی اتحادیه منتقدان فیلم ایتالیابرگزار می شود و امسال سی و ششمین دوره خود را برگزار کرد. سینمای ایران تاکنون چند بار با فیلم هایش، میهمان این بخش از جشنواره ونیز بود و یک بار دیگر نیز در سال ۲۰۰۹ نیز با فیلم «تهرون» ساخته نادر تکمیل همایون نیز جایزه بهترین فیلم هفته منتقدان ونیز را به خانه برده بود. در زیر مروری بر کیفیت حضور سینمای ایران در تاریخ جشنواره ونیز خواهیم داشت؛ روایتی از محمد اطبایی کارشناس بین المللی سینمای ایران که بازنشر می کنیم. سینما و سینماگران ایرانی از سال ۱۳۳۷ و با فیلم کوتاه «مینیاتورهای ایرانی» ساخته مصطفی فرزانه به عنوان محصول فرانسه در جشنواره فیلم ونیز حضور پیدا کردند. مصطفی فرزانه، نویسنده و سینماگر ۸۸ ساله ایرانی مقیم فرانسه که در ایران به واسطه ارتباط و کتاب‌هایش درباره صادق هدایت شناخته می‌شود، پدیده‌ای در تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شود، چرا که وی تنها سینماگر ایرانی است که با نام فری فرزانه در سه جشنواره مهم کن، ونیز و لوکارنو، اولین حضور یک سینماگر ایرانی را با فیلمهایش رقم زده و پس از «مینیاتورهای ایرانی» در ونیز، فیلم «کورش کبیر» را در بخش مسابقه فیلمهای کوتاه جشنواره فیلم کن در سال ۱۳۴۰ نمایش داد و بعد با فیلم «زن و حیوان» در سال ۱۳۴۱ در لوکارنو حضور داشت و جایزه بهترین فیلم کوتاه هنری را هم گرفت. پس از فرزانه، ابراهیم گلستان حضور طولانی و موفقی در جشنواره فیلم ونیز داشت. فیلم «یک آتش» در سال ۱۳۴۰ به عنوان اولین محصول ایران در بخش فیلمهای کوتاه ونیز به نمایش درآمد و اولین جایزه بین‌المللی تاریخ سینمای ایران، مدال برنز را دریافت کرد. ابراهیم گلستان در سال۱۳۴۱ با دو فیلم «خراب آباد» (ما آدمیم) و «موج، مرجان، خارا» که این دومی با کارگردانی مشترک آلن پندری است، در ونیز حضور داشت و بار دیگر مدال برنز جشنواره را برای «موج، مرجان، خارا» دریافت کرد. گلستان در سال ۱۳۴۳ با فیلم «مارلیک» جایزه شیر سن مارکو برای بهترین فیلم جغرافیایی، مردم شناسی و فولکلور را گرفت. ابراهیم گلستان بار دیگر در سال ۱۳۴۵ با فیلم «خرمن و بذر» در بخش فیلمهای کوتاه ونیز حضور پیدا کرد. اسناد جشنواره فیلم ونیز دال بر نمایش فیلمی با عنوان «فاجعه یک ملت» به کارگردانی صباح کریم و محصول ایران در سال ۱۳۴۷ می‌دهد که جستجوهای نگارنده دال بر عراقی بودن این فیلمساز است و به احتمال قریب به یقین، دست اندرکاران جشنواره فیلم ونیز، عراق را به علت مشابهت نام دو کشور در لاتین، ایران ذکر کرده‌اند. فیلم سینمایی «گاو» ساخته داریوش مهرجویی در سال ۱۳۵۰ در بخش خارج از مسابقه به نمایش در می‌آید و به پدیده آن سال جشنواره تبدیل شده و جایزه فیپرشی (فدراسیون بین المللی منتقدان سینما) را نیز آن خود می‌سازد. در همین سال، اسناد جشنواره نشان از نمایش فیلم دیگری از ایران با عنوان «زیارت مکه» در بخش فیلمهای کوتاه دارد که نام کارگردان هم در این اسناد ذکر نشده است. نگارنده ابتدا گمان برد که شاید منظور، فیلم «خانه خدا» ساخته جلال مقدم است اما این فیلم ۹۰ دقیقه بوده و امکان نمایش در بخش فیلمهای کوتاه را نداشته و توجه به سال تولید آن در ۱۳۴۵ (۱۹۶۱) بعید است جشنواره ونیز، فیلمی را پس از ۱۰ سال از تولید آن به نمایش بگذارد. با مشاوره با شماری از محققان سینمای مستند ایران، به فیلمی ساخته برادران امیدوار درباره حج رسیدیم که به هر روی، اطلاعات موجود در اسناد جشنواره ونیز برای حضور این فیلم هم کافی نبود.