یارانه‌های پدرانه در راه است

  پژوهش‌های مجلس از گزینه یارانه‌های شبه نقدی، به‌جای پرداخت مستقیم پول نقد رونمایی کرد.
یک روز پس از انتشار خبری مبنی بر تلاش تعدادی از نمایندگان برای به رفراندوم گذاشتن حذف یارانه‌های نقدی، مرکز پژوهش‌های مجلس از گزینه یارانه‌های شبه نقدی، به‌جای پرداخت مستقیم پول نقد به مردم رونمایی کرد که از آن به‌عنوان یارانه پدرانه یاد شده است. هدف از این گزارش و دفاع از یارانه‌های شبه نقدی این است که دولت در مقام پدر جامعه می‌خواهد و می‌تواند مردم را به مصرف یک کالا یا خدمت خاص ترغیب کند.
مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده یارانه‌های شبه نقدی که برای استفاده از یک یا چند قلم کالا یا خدمات در اختیار مردم قرار می‌گیرد، به‌صورت گسترده در دیگر کشور‌های جهان رایج است؛ به‌گونه‌ای که در کشور‌های پیشرفته تا ۶ درصد از مخارج سالانه کشور صرف این یارانه‌ها می‌شود.
  تجربه جهانی
این احتمال وجود دارد که دولت و مجلس با درس گرفتن از انحراف در قانون هدفمندی یارانه‌ها در طول بیش از یک دهه اخیر، به این تصمیم مهم برسند که نظام پرداخت مستقیم یارانه‌ها در قالب پول نقد به‌حساب سرپرستان خانوار را کنار گذاشته و به‌جای آن با الگو گرفتن از تجربه دیگر کشور‌ها به سمت یارانه‌های نقدی حرکت کنند.
پژوهشگران مجلس با بررسی نظام یارانه‌ای آمریکا می‌گویند متداول‌ترین یارانه‌های شبه نقدی در جهان شامل یارانه مسکن، سلامت، آموزش، تغذیه، نگهداری کودکان و بهبود فضای بازار کار می‌شود تا جایی که دولت‌ها برای حفظ اشتغال و نجات بنگاه‌های گرفتارشده سیاست ایجاد انگیزه برای کارفرمایان جهت حفظ نیروی کار یا جذب آنها را در پیش گرفته‌اند.
آن‌ها تأکید می‌کنند هرچند یارانه شبه نقدی، کارکرد‌های مشخصی را دنبال می‌کند و درصورت اجرای موفق، می‌تواند بسیار مفید باشد، اما اگر به‌خوبی اجرا نشود، مضر خواهد بود و اجرای طرح یارانه‌های شبه نقدی نسبت به یارانه‌های نقدی مشکلات بیشتری دارد و زمانی باید به این سمت حرکت‌کرد‌که از یک‌سو اجرا با دقت و کیفیت مناسب انجام شود و از سوی دیگر مزایای استفاده از یارانه شبه نقدی بسیار بیشتر از یارانه نقدی باشد و درصورتی که یارانه به‌صورت سبد کالا ارائه شود، عموماً زمینه ایجاد فساد از سوی مجری می‌شود.
  مزیت یارانه‌های پدرانه چیست؟
پرسش اصلی اینجاست که مزیت یارانه‌های شبه نقدی چیست؟ به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شرط استفاده از یارانه‌های شبه نقدی باید شفاف باشد؛ ازجمله زمانی که دولت بخواهد به دلایلی مصرف یک کالا یا خدمت خاص نظیر توزیع شیر مدارس را به افراد خاص تحمیل کند یا با دادن یارانه به شکل کالایی فقرا را از ثروتمندان جدا کند که فقط برای اقشار فقیر جذابیت داشته باشد؛ نظیر یارانه خانه‌های کوچک. از دیگر اشکال این یارانه‌های شبه نقدی می‌توان به یارانه آموزش برای ارتقای سطح آموزش شهروندان اشاره کرد یا اینکه هدف، ایجاد تغییر بزرگ در یک بازار نظیر یارانه مسکن باشد که در نهایت به کاهش قیمت مسکن کمک کند.
وجه دیگر این شکل یارانه، وقتی است که کشور با مدیریت شکست بازار مواجه می‌شود؛ نظیر خدمات سلامت که افزایش هزینه‌های آن ممکن است مردم را با فشار مواجه سازد.
این گزارش می‌افزاید؛ در بسیاری از کشور‌های پیشرفته دولت‌ها یارانه غذا را اجرا می‌کنند که یک یارانه غیرنقدی است.
یارانه‌هایی با نگاه پدرانه با این هدف پرداخت می‌شود که برای کل جامعه مطلوبیت به همراه دارد. درحالی‌که در وضعیت پرداخت یارانه‌های نقدی ممکن است مردم یارانه دریافتی را در بخش دیگری هزینه کنند. نظیر آنکه پدر یک خانواده یارانه نقدی را به خرید و مصرف دخانیات اختصاص دهد به‌جای آنکه صرف تغذیه فرزند خود کند.