انقلاب رئیسی در معدن

 یحیی حجتی - رئیس جمهوری دیروز کاری کرد کارستان. رییس جمهوری در پاسخ به مطالبات کارگران معدن زغالسنگ طبس تاکید کرد: نظام پیمانکاری باید کاملا متحول و به هیچ عنوان نباید حقوق کارگران ضایع شود.رئیسی در ادامه سفر به خراسان جنوبی، ‌از معدن زغالسنگ پروده طبس بازدید کرد و در جمع کارگران این مجموعه اظهار داشت: کارگران نباید نگران بیمه، دستمزد و سختی کار خود باشند و این از موضوعات مهم است.وی افزود: از همین الان به مدت ۲۰ روز حداکثر به پیمانکاران وقت می‌دهم که وضعیت زندگی کارگران را در اینجا متحول کنند و اگر این اقدام را در این مدت انجام ندهند، اقدام لازم را انجام می‌دهم.رییس جمهوری گفت: معادن شهرستان طبس زمینه توسعه فراوانی دارد و باید زیرساخت‌های آن تکمیل شود که اگر این منطقه و معادن آن درست توسعه پیدا کند، نیاز کشور کاملا برطرف می‌شود و نیازی به واردات نداریم و اینجا کاملا این استعداد را دارد.وی تحقق این موضوع را منوط به ۲ شرط اساسی دانست و اظهار داشت: اول اینکه زیرساخت‌ها باید تکمیل شود و معتقدم کارگران عزیز که اینجا کار می‌کنند باید حقوقشان کاملا پرداخت شود و حقی از آنان ضایع نشود.
پژوهش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد عمده معادن ایران در اختیار بخش خصوصی است، براساس این آمار «۹۸ درصد معادن ایران خصوصی» است و فقط «۲ درصد معادن دولتی» است. اگر ما صد درصد معادن را هم که به چرخ‌ی تولید برگردانیم تنها ۵درصد از مساحت کشور می‌شود. در حال حاضر۱۶/۲ درصد از مساحت کشور دست سازمان انرژی اتمی است که بعضا مواد معدنی دیگر هم استخراج می‌کنند، ۱۱درصد در اختیار سازمان محیط زیست است و ۷۳درصد نیز برای منابع طبیعی است. اگر می‌خواهیم انقلاب معدنی راه بیندازیم و معدن بتواند چندین برابر درآمدهای نفت را برای کشور ایجاد کند باید اینها را از حبس خارج کنیم.
پای صحبت بسیاری از کارگران معدن که بنشینیم، متوجه خواهیم شد که باوجودِ کار در شرایط سخت معدن نه تنها دستمزدی بیش از سایر کارگران دریافت نمی‌کنند بلکه گاهی اندک دستمزد و حقوقشان نیز نادیده گرفته می‌شود.معوقاتِ مزدی، عدم پرداختِ حق بیمه و یا رد شدنِ لیستِ بیمه‌ آنها در رده‌ی مشاغل عادی و بدون محاسبه‌ سخت و زیان‌آور بودنِ شغل را از جمله مهم‌ترین دغدغه‌های این کارگران عنوان کرده است.بر اساس  ماده ۵۲قانون کار، کار کارگران معدن نباید در روز از ۶ساعت و در هفته از ۳۶ساعت تجاوز کند اما آن‌ها گاهی مجبورند بیش از یک شیفت کار کنند تا درآمدشان کفافِ هزینه‌های زندگی را بدهد.علاوه بر این مشکلات، کار در معدن به طور طبیعی با حوادثی مثل ریزش‌هایِ طبیعی، سستیِ نواحی و بدنه‌های تونل، انفجار، غبارهای موجود، خطاهای انسانی، تصادف و تصادم‌ها، برخورد با موانع و اجسام بُرنده توام است. در ایران برای مهار این گونه خطرات و حوادث مقررات ایمنی سختی برای کارفرما درنظرگرفته نشده یا این که کنترلی برای رعایت این مقررات وجود ندارد.
از دیگرسو در سالهای گذشته بسیاری از معادن به دلایلی چون کمبود منابع مالی، مشکلات اقتصادی، موانع زیرساختی، کمبود ذخایر معدن و مسائل محیط زیستی تعطیل شده و مشکلاتِ بسیاری را برای کارگران به وجود آورده است. مهم‌ترینِ این عوامل، مشکل مالی است؛ بانک‌ها تسهیلات نمی‌دهند و پروانه‌‌ی بهره‌برداری معدن را به عنوان وثیقه قبول نمی‌کنند و از طرفی نرخ‌ بهره‌ی آنها نیز بالاست، در نتیجه نمی‌توان معادن را به چرخه‌ی تولید برگرداند و سرمایه‌گذاری کرد.  
هر چند بخشی دیگر از مشکلات به تحریم برمی‌گردد؛ تجهیزات و ماشین‌آلات به دلیلِ تحریم و و قیمت دلار، گران است و تجهیز کردن، مستلزمِ صرف هزینه‌های بسیار زیادی است که فعالانِ معدنی امکان مالی لازم برای این کار را  ندارند. معمولا ۹۸/۳درصد از معادن ما را معادن کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند که منابع مالی زیادی ندارند و بخش عمده‌ای از معادنی که تعطیل شده‌اند نیز معادنِ سنگ تزئینی‌اند که همه‌ی آنها معادن کوچک و متوسط هستند.
در کنار این مسائل، نداشتن بازار فروش محصول و یا نبود امکانات لازم و زیرساخت مناسب، مثل جاده، مزید بر علت شده است. همه‌ی اینها هزینه‌های تولید را افزایش داده و دلیلِ عدم فعال شدنِ این معادن است.
ما بیش از یازده هزار معدن داریم که تنها حدود ۶هزارمعدن فعال هستند؛ یعنی حدود ۵۰درصد آنها فعال نیستند.به طور کلی ۵درصد از مساحت کشور دست فعالان معدنی است که ۵۰ درصد آن تعطیل است یعنی عملا دو و نیم درصد از مساحت کشور دست فعالان معدنی است. یعنی ما افق سال ۱۴۰۰ را فقط با دو نیم درصد از معادن کشور ترسیم کردیم!