صفحه اول
مراسم گرامیداشت علامه دهخدا، با حضور ادیبان و هنرمندانی چون حسن انوری، احمد سمیعیگیلانی، عبدالله انوار، محمدرضا شفیعی کدکنی، شهرام ناظری و ... برگزار خواهد شد. مراسم گرامیداشت علامه دهخدا، همزمان، با سالروز درگذشت این شاعر، ادیب و سخندان، برگزار میشود. این مراسم، روز چهارشنبه، ششم اسفند از ساعت ۱۷ تا ۱۸:۳۰، توسط مؤسسه لغتنامه دهخدا، مرکز بینالمللی آموزش زبان فارسی دانشگاه تهران و بنیاد حامیان مؤسسه لغتنامه دهخدا برگزار خواهد شد. این برنامه با همراهی حسن انوری، احمد سمیعیگیلانی، جلیل دوستخواه، علیاشرف صادقی، محمد استعلامی، سعید نجفیاسدالهی، عبدالله انوار و رسول شایسته به عنوان جمعی از مؤلفان لغتنامه دهخدا و همچنین محمدرضا شفیعی کدکنی و شهرام ناظری، برگزار میشود. این مراسم به صورت زنده از وبگاه مؤسسه لغتنامه دهخدا و مرکز بینالمللی آموزش زبان فارسی دانشگاه تهران و شبکههای اجتماعی این مؤسسه پخش میشود و علاقهمندان میتوانند از طریق پلتفرمهای یادشده در این مراسم شرکت کنند. علیاکبر دهخدا (زاده ۱۲۵۷ تهران – ۷ اسفند ۱۳۳۴ تهران)، ادیب، لغتشناس، سیاستمدار و شاعر ایرانی بود. او مؤلف و بنیانگذار لغتنامه دهخدا نیز بودهاست. مهمترین نام مستعار در چرند و پرندش دخو بود. دخو مخفف کلمه دهخدا است، خطابی برای مردم سادهدل در قزوین، زادگاه پدر و اجداد نویسنده. البته دهخدا در اصل به معنی ‹کدخدا و خداوند و بزرگ ده› است. دهخدا سردبیری برخی نشریات مربوط به حزب کمونیست ایران (دهه ۱۹۲۰) را نیز به عهده داشت. در کشاکش انحلال سلطنت و برپایی جمهوری، دهخدا به عنوان اولین کاندیدای مقام ریاست جمهوری در ایران مطرح شد. مردی که میتوانست اولین رئیسجمهور ایران باشد. شخصیتی ملی، سیاسی، ادیب، ستمدیده استبداد و از آن مهمتر، از کوره ارتجاع ستیزی و دفاع از ترقی و تحول ایران بیرون آمده. سلطنت پهلوی که مستقر شد، بیم از این کاندیداتوری به کینه تبدیل شد. دهخدا را نمیشد سر پیری و به جرم طرح او به عنوان اولین رئیسجمهور ایران کشت، اما میشد به انزواء کشاند؛ و چنین کردند. او در انزوا همان کرد که فردوسی کرده بود. فرهنگ دهخدا را پایه ریخت. دهخدا به همین دلیل تا پایان عمر مغضوب دربار سلطنتی ماند. به همین دلیل در دوره رضا شاه از کارهای سیاسی کناره گرفت و به کارهای علمی و ادبی و فرهنگی مشغول شد. مدتی ریاست دفتر (کابینه) وزارت معارف، ریاست تفتیش وزارت عدلیه، ریاست مدرسه علوم سیاسی و سپس ریاست مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی تهران به او محول گردید. چند روز قبل از شهریور ۱۳۲۰ و خلع رضاشاه، معزول شد و پس از آن بیشتر به مطالعه و تحقیق و نگارش پرداخت. دهخدا در سالهای نهضت ملی شدن نفت به رهبری محمد مصدق، پشتیبان جدی او بود. آشنایی این دو به سالهای بعد انقلاب مشروطه بازمیگشت. در ماههای پیش از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ شایعه تشکیل شورای سلطنت و ریاست شورای دهخدا (در صورت پیروزی نهضت و اعلام جمهوری) بر سر زبانها افتاد. به همین خاطر نیز مأموران کودتا پس از کودتای ۲۸ مرداد به خانهاش ریختند و وی را شدیداً مضروب نمودند. دستی نیز در کار بود که سرمقاله نخست صوراسرافیل ایوردُن (دوره دوم) را که حاوی حملههای بیپروایی به موجودیت پادشاهی در ایران بود برای رهبران سیاسی ارسال میکرد. در چنین وضعیتی بود که در روزهای اول بعد از کودتا، خانه دهخدا توسط مأموران تفتیش شد و وی را شدیداً مضروب نمودند. دهخدا مورد احضار و بازجویی قرار گرفت. به دلایلی پیش گفته شده و نیز شرکت در نامه سرگشاده علیه کنسرسیوم نفت در سال بعد، نام دهخدا را از خیابان محل زندگیاش برداشتند. علیاکبر دهخدا در روز دوشنبه هفتم اسفند ماه ۱۳۳۴ در سن ۷۷ سالگی در خانه مسکونی خود در خیابان ایرانشهر تهران درگذشت. پیکر او به شهر ری مشایعت و در ابن بابویه در مقبره خانوادگی مدفون گردید. پس از درگذشت دهخدا، خانهاش تبدیل به دبستانی با نام خودش شد. اما در سالهای پس از انقلاب نام او را از روی دبستان برداشتند. دهخدا اشعار خود را با مضامین وطنپرستی، دادخواهی، رسوا کردن ظالمان و حاکمان نالایق و مبارزه با ریاکاری و دورویی، در قالبهای معهود مثنوی، غزل، مسمط، قطعه، دوبیتی و رباعی سروده. او جزو معدود شاعران دوره مشروطیت بوده که جهان بینی و جهان نگری روشنی داشته و به عقیده بسیاری هرگز دچار احساسات نمیشده و شعار نمیداده. یکی از ویژگیهای شعر دهخدا طنز تلخ و گزنده اوست که با تحلیل قوی و سرشارش همراه میشود.