اقتصاد تاب آور

 نوید زالی- در حال حاضر بایستگی چهار مفهوم در برنامه‌ریزی توسعه اهمیت زیاد پیدا کرده است. این مفاهیم عبارتند از توسعه پایدار، توسعه انسانی، مسأله یادگیری و در نهایت "تاب‌آوری"، که فلسفه وجودی آن افزایش تعداد و گستردگی و عمق آثار شوک‌های برونزا بر سرنوشت ملی است. آنچه در بین اهداف نظام اقتصادی اسلام، در شرایط بروز شوک­های داخلی و خارجی، اولویت پیدا می­کند، "استقلال اقتصادی" می­باشد.تاب آوری اقتصادی به معنای توانایی یک اقتصاد در مواجهه با بحران ها و شوک های اقتصادی است. این مفهوم شامل قابلیت های پیش بینی، سازگاری و بهبود سریع پس از وقوع بحران ها می باشد.تاب آوری اقتصادی به اقتصاد این امکان را می دهد که در برابر تغییرات ناگهانی، مانند رکود اقتصادی یا بلایای طبیعی، مقاوم باشد و بتواند به سرعت به حالت عادی بازگردد.این ویژگی نه تنها به حفظ عملکردهای اقتصادی کمک می کند، بلکه می تواند به بهبود کارایی و بهره وری نیز منجر شود. در واقع، تاب آوری اقتصادی به عنوان یک استراتژی برای کاهش آسیب پذیری و افزایش قدرت انطباق با شرایط متغیر تلقی می شودج نشان می دهد که تاب آوری اقتصادی ایران در این دوره به طور کلی پایین بوده است.
افزایش تاب‌آوری اقتصادی و ارتقای آن در برابر شوک­ های مختلف پولی، مالی و منابع طبیعی جهت حفظ امنیت اقتصادی کشورها در ادبیات اقتصادی مطرح شده ­است. دریک تعریف ساده، تاب‌آوری «توانایی یک سیستم جهت جذب آشفتگی و سازماندهی مجدد در حالی که متحمل تغییر شده، تعریف می شود به طوری که سیستم هنوز وظیفه، ساختار، مشخصات و بازخورهای یکسانی را حفظ کند.»
عوامل مختلفی بر تاب‌آوری اقتصادی تأثیر می‌گذارند، از جمله:– ظرفیت زیرساخت:وجود زیرساخت‌های قوی می‌تواند به تسهیل بازیابی کمک کند.– تنوع اقتصادی:مناطق با پایگاه‌های اقتصادی متنوع معمولاً در برابر بحران‌ها مقاوم‌تر هستند.– انسجام اجتماعی:روابط اجتماعی قوی می‌تواند نقش مهمی در بسیج کنش جمعی ایفا کند.– مداخلات دولت:سیاست‌های مؤثر دولتی می‌توانند به تقویت تاب‌آوری کمک کنند.
مناطق با سطوح پایین‌تر نابرابری و تحرک اجتماعی بالاتر معمولاً قادر به حفظ ثبات در دوران رکود هستند، زیرا می‌توانند از انسجام اجتماعی برای مقابله با بحران‌ها استفاده کنند.با وجود پیچیدگی سیستم‌های اجتماعی-اقتصادی و ماهیت پویای شوک‌ها، چالش‌هایی در اندازه‌گیری دقیق تاب‌آوری اقتصادی وجود دارد.
محققان همچنان به بررسی روش‌هایی برای ارزیابی آسیب‌پذیری و ظرفیت‌های بازیابی پرداخته‌اند.نابرابری‌های موجود و تأثیر تجمعی بحران‌ها ممکن است مانع تلاش‌های تاب‌آوری شوند.برای تقویت چشم‌انداز اقتصادی انعطاف‌پذیر، نیاز به استراتژی‌های نوآورانه وجود دارد که شامل مشارکت‌های دولتی-خصوصی، پیشرفت‌های فناوری، و ابتکارات مبتنی بر جامعه باشد. این اقدامات باید به توانمندسازی جمعیت‌های آسیب‌پذیر و تقویت ثبات اجتماعی-اقتصادی کمک کنند.
تاب‌آوری اقتصادی به توانایی یک جامعه در مواجهه با بحران‌ها و چالش‌های اقتصادی اشاره دارد و به شدت تحت تأثیر بافت اجتماعی آن قرار دارد.جوامعی که همکاری بین مشاغل محلی را تشویق می‌کنند و از جمعیت‌های آسیب‌پذیر حمایت می‌کنند، می‌توانند اثرات منفی رکود اقتصادی را به طور قابل توجهی کاهش دهند.
جوامع با نابرابری کمتر و تحرک اجتماعی بیشتر، تاب‌آوری بیشتری از خود نشان می‌دهند. این جوامع قادرند انسجام اجتماعی را در طول بحران حفظ کنند.
سرمایه اجتماعی به روابط و ارتباطات درون گروه‌ها اشاره دارد و می‌تواند به عنوان یک منبع مهم برای افزایش تاب‌آوری عمل کند. این نوع سرمایه به جوامع کمک می‌کند تا منابع و اطلاعات لازم برای پاسخگویی به تهدیدات را بسیج کنند.