۸۲ هزار هکتار بافت فرسوده و ۶۰ هزار هکتار سکونتگاه غیررسمی در معرض خطر زلزله

 رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی، با هشدار نسبت به خطر قطعی زلزله در تهران گفت: حدود ۸۲ هزار هکتار بافت فرسوده و ۶۰ هزار هکتار سکونتگاه غیررسمی در پایتخت و کلان‌شهرها در معرض آسیب جدی قرار دارند، تاکید کرد: با این حجم از آسیب‌پذیری، باید مدیریت بحران و اقدامات پیشگیرانه پیش از وقوع حادثه آغاز شود.
امیرحسین گرکانی در جریان بازدید خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی از پژوهشکده سوانح طبیعی اظهار کرد: زلزله آینده تهران بر اساس نظر کارشناسان دیگر یک احتمال نیست بلکه دیر یا زود قطعاً اتفاق خواهد افتاد که در حالت خوشبینانه ۸۰ هزار و در حالت بدبینانه ۸۰۰ هزار کشته خواهد داشت.
وی افزود: سوال این است که جواب مراکز پژوهشی و جواب دانشگاه تهران برای زلزله‌های احتمالی چیست؟ ما باید در دانشگاه‌ها رشته‌هایی مثل مهندسی تخریب داشته باشیم. ما بار هزینه‌ای برای دولت نداریم، اما درخواستمان این است که از پژوهشکده به پژوهشگاه تبدیل شویم.
گرکانی خاطرنشان کرد: اگر از گذشته‌های دور مرور کنیم، همواره کشور ما میان دو حادثه زندگی کرده و سوانح طبیعی در تجربه زیست مردم ایران همواره حضور داشته است.
رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی با بیان اینکه در گزارش‌های جهانی نیز مشاهده می‌شود که کشور ما از نظر وقوع سوانح، در زمره کشورهای حادثه‌خیز قرار دارد، گفت: به‌ویژه در دهه‌های اخیر این موضوع بسیار پرهزینه شده است. برآوردها در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد خسارات ناشی از سوانح طبیعی در جهان نزدیک به ۲۴۲ میلیارد دلار بوده است. البته بسیاری از این خسارات ثبت نمی‌شود و رقم یادشده فقط شامل اثرات مستقیم است که در سازمان‌های جهانی ثبت شده و از میانگین ۲۰ سال گذشته نیز بیشتر است. گرکانی تصریح کرد: این سوانح صرفاً پیامدهای مستقیم ندارند بلکه در ارتباط تنگاتنگ با زندگی، معیشت، محیط زیست و حتی نسل‌های بعدی قرار دارند. چنین رویدادهایی همه ابعاد زندگی روزمره جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و یکی از جنبه‌های مهم آن، آثار روانی و اجتماعی است که می‌تواند تا سال‌ها پس از وقوع حادثه بر خانواده‌ها اثر بگذارد.
وی ادامه داد: عددی که برای خسارات جهانی برآورد شده، تنها مربوط به اثرات مستقیم است، اثرات غیرمستقیم قابل محاسبه نیست، درحالیکه بسیار فراتر از آن است و می‌تواند مسیر زندگی بسیاری از افراد را تغییر دهد. در همین راستا، ضرورت پرداختن به این موضوع در کشور بیش از پیش احساس می‌شود.
رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی با اشاره به خطر وقوع زلزله در تهران، افزود: یکی از مهم‌ترین سوانح پیش رو، زلزله تهران است که نباید آن را محتمل بلکه قطعی دانست. طبق برآوردها در یک سناریوی بدبینانه حدود ۸۰۰ هزار نفر و در کمترین آمار تلفات می‌تواند حدود ۸۰ هزار نفر باشد.
وی ادامه داد: شهر تهران جزو معدود شهرهای جهان است که در قالب شهرهای در انتظار یک فاجعه انسانی از منظر زلزله دسته‌بندی می‌شود. این موضوع تاکنون دو بار در شورای عالی امنیت ملی مطرح شده و پرسش اساسی این است که پاسخ ما به چنین تهدیدی چیست و چه اقداماتی باید انجام دهیم؟.
گرکانی گفت: با این حجم از بافت‌های فرسوده و تراکم بالا در کلان‌شهرها و با آسیب‌پذیری گسترده‌ای که وجود دارد، ۱۱ میلیون نفر در ۸۲ هزار هکتار بافت فرسوده و ۲۰۰ هزار نفر در ۶۰ هزار هکتار سکونتگاه غیررسمی زندگی می‌کنند که از نظر ایمنی بسیار حائز اهمیت است. این اعداد قابل توجه همواره در برنامه‌های توسعه کشور مطرح می‌شوند، اما سوال اینجاست که واقعاً پاسخ ما به این واقعیت چیست؟
وی یادآور شد: نقش وزارت علوم و مجموعه‌های پژوهشی و تحقیقاتی در این میان بسیار مهم است. بر همین اساس، پژوهشکده سوانح طبیعی در سال ۱۳۶۹ با درایت مسئولان وقت و حمایت نهادهای علمی کشور تأسیس شد تا به‌صورت تخصصی به مطالعه، آموزش و راهبری علمی در حوزه سوانح طبیعی بپردازد.
رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی گفت: در شهر بندر امام خمینی، زوج جوانی زندگی خود را در خانه‌ای آغاز کرده بودند که تنها یک تخته چوب سقف داشت و زیر آن فاضلاب جاری بود. این مثال‌ها نشان می‌دهد، باید برای ارتقای کیفیت زندگی مردم در مناطق در معرض خطر، برنامه‌ریزی دقیق و مؤثر صورت گیرد.
گرکانی با اشاره به ضرورت ارتقای آمادگی در برابر سوانح طبیعی تاکید کرد: مدیریت بحران در کشور باید پیش از وقوع حادثه آغاز شود، هم‌اکنون برخی اقدامات در قالب برنامه توسعه درحال انجام است، مرحله آمادگی یکی از ارکان اصلی مدیریت بحران است که شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و آموزش‌ها می‌شود. وی تصریح کرد: پس از وقوع حادثه، مرحله پاسخ به شرایط اضطراری آغاز می‌شود که دستگاه‌های متولی موظف به اجرای اقدامات فوری هستند. در ادامه نیز دو مرحله بازیابی اولیه و بازیابی بلندمدت دنبال می‌شود تا زندگی مردم به وضعیت پیش از حادثه بازگردد.
 
خدادادی:
با ادامه کاهش نرخ باروری
در آینده با کمبود نیروی کار جوان روبرو می‌شویم
 رئیس فراکسیون زنان مجلس با بیان اینکه نرخ باروری کل کشور پایین آمده است، گفت: کاهش باروری به معنای وارد شدن کشور به مرحله هشدار جمعیتی است و اگر این روند ادامه یابد، در دو دهه آینده با چالش جدی کمبود نیروی کار جوان و افزایش جمعیت سالمند روبه‌رو خواهیم شد.
زهرا خدادادی در توضیح جلسه فراکسیون زنان مجلس گفت: در این جلسه موضوعاتی همچون اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، رفع موانع ازدواج و فرزندآوری، تقویت فرهنگ خانواده‌محور و راهکارهای ارتقای شاخص‌های جمعیتی کشور، با حضور جمعی از اعضای فراکسیون زنان و خانواده و رئیس دبیرخانه ستاد ملی جمعیت مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
وی ادامه داد: در این نشست مرضیه وحید دستجردی، رئیس دبیرخانه ستاد ملی جمعیت، گزارشی جامع از وضعیت جمعیت کشور، روند باروری، میانگین فرزندآوری در استان‌ها و اثرات رشد و کاهش نرخ رشد جمعیت ارائه کرد که آمارها نشان‌دهنده روند نگران‌کننده کاهش جمعیت جوان کشور است.
نماینده ملکان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به آمار نرخ باروری در کشور گفت: براساس داده‌های ارائه‌شده در این نشست، نرخ باروری کل کشور پایین آمده است. کاهش باروری به معنای وارد شدن کشور به مرحله هشدار جمعیتی است و اگر این روند ادامه یابد، در دو دهه آینده با چالش جدی کمبود نیروی کار جوان و افزایش جمعیت سالمند روبه‌رو خواهیم شد. خدادادی با اشاره به هشدار پیامدهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کاهش جمعیت گفت: بر اساس مطالعات انجام‌شده، کاهش نرخ باروری در کشور بیش از آن‌چه ناشی از مسائل فرهنگی باشد، نتیجه مستقیم مشکلات اقتصادی، اشتغال، تأمین مسکن، هزینه‌های بالای فرزندآوری و کمبود خدمات حمایتی برای خانواده‌هاست. رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس تأکید کرد: قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» که با هدف افزایش نرخ باروری و رفع موانع فرزندآوری در سال ۱۴۰۰ به تصویب رسید، ظرفیت‌های ارزشمندی برای حمایت از خانواده‌ها دارد؛ اما اجرای آن هنوز در بسیاری از بخش‌ها با تاخیر یا ضعف جدی روبه‌رو است. برخی از مواد این قانون مانند تسهیلات مسکن، اعطای وام فرزندآوری، حمایت بیمه‌ای از مادران، مرخصی زایمان و امتیازات شغلی یا به‌طور کامل اجرا نشده یا بودجه لازم برای آن تخصیص نیافته است.
خدادادی با تأکید بر اجرای قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده افزود: مجلس شورای اسلامی به‌ویژه فراکسیون زنان و خانواده، بر اجرای دقیق و بی‌وقفه این قانون نظارت مستمر دارد و در تعامل با ستاد ملی جمعیت و سازمان برنامه و بودجه، پیگیر رفع مشکلات ساختاری و تأمین منابع مالی برای اجرای کامل مصوبات است. در همین راستا مقرر شد دبیرخانه ستاد ملی جمعیت، گزارش‌های دوره‌ای از روند اجرای قانون را به فراکسیون ارائه دهد تا عملکرد دستگاه‌ها به‌صورت مستند بررسی شود.
وی با اشاره به اهمیت فرهنگ‌سازی در حوزه ازدواج و فرزندآوری بیان کرد: کاهش تمایل جوانان به ازدواج و فرزندآوری، ناشی از تغییر سبک زندگی و ضعف در تبلیغ ارزش‌های خانواده‌محور است. لازم است رسانه ملی، وزارت آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با برنامه‌های مستمر و محتوای اثرگذار، الگوی خانواده پایدار و نقش مادری و پدری را در جامعه تقویت کنند.
خدادادی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نقش مجلس در پیگیری اجرای سیاست‌های کلی جمعیت یادآور شد: مقام معظم رهبری در سیاست‌های کلی جمعیت بر سه محور اساسی «افزایش جمعیت جوان»، «تحکیم بنیان خانواده» و «حمایت از مادران» تأکید کرده‌اند؛ تحقق این سیاست‌ها تنها با همکاری همه دستگاه‌ها و تخصیص بودجه کافی ممکن است. مجلس در قالب کمیسیون‌های تخصصی از جمله بهداشت، اجتماعی و فرهنگی آمادگی دارد تا در مسیر اصلاح قوانین و رفع موانع اجرایی گام بردارد. رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس در پایان گفت: وضعیت کنونی جمعیت کشور نیازمند نگاه ملی و فرابخشی است. اگر امروز برای حمایت از خانواده‌ها و تقویت سیاست‌های فرزندآوری اقدام مؤثر صورت نگیرد، در سال‌های آینده نه‌تنها با کاهش جمعیت جوان، بلکه با بحران‌های اقتصادی، رکود نیروی کار و افزایش هزینه‌های سلامت و بازنشستگی مواجه خواهیم شد. اعضای فراکسیون نیز ضمن استقبال از تعامل نزدیک با ستاد جمعیت، بر لزوم پیگیری اجرای دقیق قوانین موجود، اصلاح برخی آیین‌نامه‌ها و تقویت نظارت مجلس بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی در حوزه جمعیت تأکید کردند.