صفحه اول
شیراز ثمینی- خاورمیانه، منطقه ای استراتژیک و حیاتی در جهان، از دیرباز به دلیل موقعیت جغرافیایی، منابع طبیعی فراوان و تاریخ فرهنگی غنی، نقشی کلیدی در تحولات جهانی ایفا کرده است. این منطقه که شامل کشور هایی همچون ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عراق، سوریه، ترکیه، قطر، مصر و دیگر کشورهاست، با حدود ۴۱۱ میلیون نفر جمعیت، که در ۱۸ کشور این منطقه زندگی میکنند و دربردارنده تنوع فرهنگی، قومی و مذهبی بزرگی است. حضور ادیان بزرگ مانند اسلام، مسیحیت و یهودیت نیز باعث شده این منطقه از جنبه های معنوی و مذهبی نیز اهمیت ویژه ای داشته باشد. یکی از مهم ترین عوامل اهمیت خاورمیانه، ثروت عظیم طبیعی آن است. این منطقه به عنوان یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان نفت و گاز طبیعی در جهان شناخته می شود. کشور های خلیج فارس مانند عربستان سعودی، قطر، کویت و امارات متحده عربی از بزرگ ترین صادرکنندگان انرژی در دنیا هستند. این منابع حیاتی انرژی، اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار می دهند و وابستگی بسیاری از کشور های صنعتی به نفت و گاز خاورمیانه، جایگاه این منطقه را در مناسبات اقتصادی و سیاسی بین المللی تثبیت کرده است. خاورمیانه به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این منطقه پل ارتباطی میان اروپا، آسیا و آفریقاست و از مسیر های حیاتی تجاری و حمل ونقل جهانی، به ویژه کانال سوئز، تنگه هرمز و باب المندب، برخوردار است. کنترل این مسیر ها نقش مهمی در اقتصاد جهانی و امنیت بین المللی دارد. علاوه بر منابع طبیعی و موقعیت جغرافیایی، خاورمیانه یکی از مراکز اصلی مناقشات بین المللی است. مسائل سیاسی و امنیتی مانند جنگ ها، اختلافات مرزی و مشکلات داخلی بسیاری از کشور های این منطقه، همواره مورد توجه قدرت های جهانی بوده است. دخالت قدرت های بزرگ مانند ایالات متحده، روسیه، و چین در امور خاورمیانه نیز به واسطه اهمیت انرژی و استراتژی های ژئوپلیتیکی، این منطقه را به یکی از پرتنش ترین و حساس ترین نقاط جهان تبدیل کرده است. پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی در ۲۶ دسامبر ۱۹۹۱ (۵ دی ۱۳۷۰) آمریکا به تنها ابرقدرت در جهان تبدیل شد و در آن زمان، اصطلاح سیاسی «خاورمیانه بزرگ» در سال ۲۰۰۴ توسط کاندولیزا رایس، شصت و ششمین وزیر امورخارجه ایالات‌متحده و دومین وزیر این سمت در کابینه دولت جرج دابلیو بوش، ابداع شد. این اصطلاح از گذشته تاکنون به ۲۲ کشور عربی، قبرس، ترکیه، رژیم صهیونیستی، ایران، پاکستان و افغانستان اشاره داشته است و در حال حاضر شامل کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا نیز، می‌شود. این منطقه همیشه از اهداف شوم آمریکا بوده است و هنوز هم واشنگتن قصد دارد از طریق اقدامات نظامی، سیاسی و اقتصادی منطقه را تحت کنترل خود داشته باشد و منابع آن را به غارت ببرد. طرح آمریکا برای تسلط بر خاورمیانه بزرگ به چند دلیل که شاید مهمترین آنها «جنبش بهار عربی» در سال ۲۰۱۰ بود و منجر به سقوط بسیاری از حاکمان منطقه شد، به خوبی پیش نرفت. اما بسیاری از کارشناسان هنوز معتقدند واشنگتن طرح خاورمیانه بزرگ برای تکه تکه کردن کشورهای منطقه و تغییر رژیم‌های سیاسی آنها را کنار نگذاشته بلکه این طرح دچار فراز و فرودهایی شده است. در همین راستا پنج سناریو از دیدگاه آمریکایی‌ها برای ایران متصور است. یکی ایرانی مستقل که بر اساس احترام متقابل و حفظ اصول می‌توان با آن رابطه برقرار کرد. دوم، ایرانی که در پی براندازی اسرائیل و ناامنی در منطقه است. سناریوی سوم، ایران متحد و هم‌پیمان ایالات متحده آمریکا. سناریوی چهارم، ایران دشمن آمریکا باقی بماند و سناریوی پنجم ایرانِ متحد دشمنان و رقبای ایالات متحده آمریکا.