فرود آرش کمانگیر در قلب تهران

  مجید رباطی- مجسمۀ آرش کمانگیر در میدان ونک تهران روی پایه‌‌اش قرار گرفت. این بزرگ‌ترین مجسمۀ برنزی ایران است. ارتفاع مجسمه با پایه‌اش که شکل و شمایلش را به زودی پس از پرده‌برداری خواهید دید، به بیش از ۱۵ متر می‌رسد.
این اثر را دهقان محمدی ساخته؛ فرزند، ایرج محمدی ، که او هم از بزرگان تاریخ مجسمه‌سازی ایران به شمار می‌آید. ایرج محمدی هم زیر سایۀ درختی وسط میدان ونک، روی صندلی نشسته بود و کار را زیر نظر داشت. ایرج محمدی کارهای درخشان زیادی انجام داده، برجسته‌ترینش مجسمۀ شاه عباس سوار بر اسب در میدان قیام اصفهان بود. ایرج در دهۀ نود برای همان میدان مجسمۀ کاوه را ساخت.دهقان محمدی، حدود دو سال پیش مجسمۀ سعدی را برای خیابان سعدی در تهران ساخت.
این مجسمه که بازنمایی یکی از اسطوره‌های کهن ایران‌زمین است، حالا جایگاهی برجسته در یکی از میادین اصلی پایتخت یافته است. انتشار این تصویر با واکنش‌های مثبت گسترده‌ای همراه بوده و برخی از کاربران آن را گامی در جهت پاسداشت فرهنگ و تاریخ ایران دانسته‌اند.
آرش کمانگیر، یکی از پهلوانان و اساطیر تاریخ ایران است که از او با عنوان «نماد ایثار و دلاوری» یاد می‌شود. قصه‌ آرش کمانگیر در جریان یک جنگ به‌شدت حساس رقم می‌خورد. آرش جزو سپاهیان منوچهر پیشدادی بود که در زمان جنگ ایران و توران، به‌‌عنوان کماندار سپاهیان ایران مامور شد تیری را پرتاب کند تا مرز مابین ایران و توران مشخص شود. آرش هم که یک تیرانداز بی‌نهایت ماهر بود، تصمیم می‌گیرد تا تمام نیروی خود را در کمان بگذارد تا ایران را سربلند کند؛ این تصمیم به‌قیمت جان آرش تمام و اینجا است که افسانه‌ «آرش کمانگیر» متولد می‌شود.
در افسانه‌ها آمده که بدن آرش در زمان پرتاب تیر، شرحه شرحه و در سراسر سرزمین ایران پخش شده است. به همین دلیل، هرگز مقبره‌ خاصی برای آرش ساخته و در نظر گرفته نشد؛ اما برای یادبود آرش کمانگیر، مراسمی ویژه در نظر گرفته شده است که هر ساله در تاریخ ۱۳ تیر، آن را در دماوند برگزار می‌کنند. این مراسم با نام «تیرگان» شناخته می‌شود.
یشت‌ها در اوستا کهن‌ترین منبعی است که به نام آرش و تیراندازی او اشاره دارد. در تیشتریشت، تازش ستاره تیشتر به‌سوی دریای فراخکرت، به پروازِ تیری مانند شده‌است که آرش از کوه اَیریوخْشَئوثه به کوه خْوَنْوَنْت پرتاب کرده‌است.
بر پایه این گزارش (یشت 8، بند 7، 38)، اهورامزدا به تیر آرش نفخه‌ای بدمید و مِهر، دارنده دشت‌های فراخ، راه عبور تیر را هموار ساخت.اَشی نیک و بزرگ و پارِند (فرشته ثروت) سوار بر گردونه از پیِ تیر روان شدند تا تیر بر زمین فرود آمد. از میان منابع فارسی میانه، تنها در رساله ماه فروردین روز خرداد که از رویدادهای روز خرداد (ششم) از ماه فروردین سخن می‌رود، از آرش یاد شده و در آن آمده‌است که در این روز منوچهر و آرش، ایران‌زمین را از افراسیاب بازستاندند.
همچنین در مینوی خرد (پرسش 26، بند 44) نیز به این رویداد بدون ذکر نام آرش، اشاره شده و آمده‌است که از سودهای منوچهر این بود که از زمین پدشخوارگر (طبرستان) تا بن گوزگ را به پیمان از افراسیاب بازستد. بن گوزگ احتمالاً با ناحیه‌ای بین آمودریا و گوزگان قابل تطبیق است.