معاون میراث فرهنگی از سرانجام «کارگروه تجارت اموال تاریخی» گفت؛
حراج آثار تاریخی متوقف می‌شود؟
عرضه یک اثر تاریخی در حراج ملی سال ۱۴۰۱ که وزارت میراث فرهنگی اعلام کرد بدون مجوز و تخلف بوده است.
قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با مشخص کردن موضع این وزارتخانه درباره برگزاری و صدور مجوز برای حراجی‌های آثار تاریخی، گفت: فعالیت «کارگروه ملی تجارت اموال تاریخی و هنری منقول مجاز» متوقف نشده است و دستور داریم که تشکیل شود.
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، کارگروه ملی تجارت اموال تاریخی و هنری منقول مجاز را در زمان وزارت سیدعزت‌الله ضرغامی در سکوت خبری تشکیل داد. این کارگروه به استناد «آیین‌نامه مدیریت، ساماندهی، نظارت و حمایت از مالکان و دارندگان اموال فرهنگی-تاریخی منقول مجاز» مصوب ۱۳۸۴/۵/۱۰ و «دستورالعمل اجرایی تجارت اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری منقول مجاز» مصوب ۱۳۹۸/۸/۱۰ تشکیل شده است که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعضای اصلی آن هستند.
ماموریت این کارگروه چندان شفاف نیست اما براساس نخستین مجوز رسمی که آبان‌ماه سال ۱۴۰۳ برای نخستین حراج آثار تاریخی با عنوان «حراج فرهنگی تاریخی منقول مجاز و نقاشی‌های معاصر» صادر کرده است، دو جلسه تا آن تاریخ تشکیل داده بود.
صدور آن مجوز از سوی کارگروهی که در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، به عنوان متولی حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی ایران، تشکیل شده، انتقادهای بسیاری را به دنبال داشت تا جایی که جمعی از کارشناسان آثار تاریخی و باستان‌شناسان ابطال دستورالعمل و آیین‌نامه‌ای که بهانه تشکیل چنین کارگروهی شده است، خواستار شدند.
چندی پیش هم که برگزاری حراج تهران با عرضه تعدادی اثر تاریخی با استناد به موافقت اولیه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بحث‌برانگیز شد، این پرسش‌ها مطرح شد که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، که اکنون کارگروهی را برای تجارت اموال تاریخی و هنری مجاز، تشکیل داده، چه موضعی درباره حراج آثار تاریخی دارد و سرانجام کارگروه ملی تجارت اموال تاریخی و هنری منقول مجاز چه خواهد شد؟ آیا «آیین‌نامه مدیریت، ساماندهی، نظارت و حمایت از مالکان و دارندگان اموال فرهنگی-تاریخی منقول مجاز» و «دستورالعمل اجرایی تجارت اموال فرهنگی ـ تاریخی و هنری منقول مجاز» آنچنان که درخواست شده، ابطال یا اصلاح خواهند شد؟
علی دارابی، قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و معاون میراث فرهنگی در این‌باره توضیح داد که «کارگروه تجارت اموال تاریخی مجاز، طبق قانون حفاظت باید تشکیل شود. در زمان قبل دو جلسه تشکیل شد. مهلت آن دوساله بود که منقضی شد. فهرستی از کارشناسان قبلی و چند نفری کارشناس جدید آماده شد که احکام آنها از سوی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ابلاغ می‌شود و دستور داریم که [کارگروه] تشکیل شود.»
قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در پاسخ به نقدهایی که به تشکیل این کارگروه شده و ابهام‌های قانونی که در این زمینه وارد شده است، و همچنین، به درخواست‌هایی که برای توقف حراج‌ها و آیین‌نامه و دستورالعمل مربوطه شده است، گفت: «حراج‌ها دو بخش است؛ یک بخش آن حراج آثار معاصر است، که در حوزه میراث فرهنگی نیست و آثار کمتر از ۱۰۰ سال را شامل می‌شود و متولی آن وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیست و وزارت فرهنگ و ارشاد متولی آن است. بخشی دیگر آثاری با قدمت بیش از ۱۰۰ سال است که در حوزه اختیار میراث میراث فرهنگی هستند، که البته این بخشی همیشه محل اختلاف است و من همیشه گفته‌ام چطور می‌شود یک اثری تا سال گذشته معاصر به حساب می‌آید و با گذشت یک سال، بالای ۱۰۰ سال و مشمول قانون آثار تاریخی بیش از ۱۰۰ سال می‌شود. این زمان صرفا مبنایی بوده که مساله را تفکیک کنند و سامان دهند.»
او اضافه کرد: «این حراجی‌ها الزاما به معنای تجارت اموال و اشیاء دولتی نیست، بلکه بعضی از آنها ارث و میراث و شخصی است و اگر وفق قانون و مقررات باشد، [حراجی] می‌تواند انجام شود. آنچه مربوط به حوزه میراث فرهنگی است این است که آن کارگروه تشکیل خواهد شد و آن حراجی‌هایی که به میراث فرهنگی مربوط است در آن کارگروه که ریاست عالیه آن با معاونت میراث فرهنگی و دبیری آن با مدیرکل موزه‌هاست، رسیدگی می‌شود.»
دارابی در پاسخ به این پرسش که موضع وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تشکیل این کارگروه ملی تجارت اموال تاریخی و هنری منقول مجاز آیا براین است که حراج آثار تاریخی مجاز برگزار شود؟ اظهار کرد: «ما که نمی‌توانیم با آن آثاری که کمتر از ۱۰۰ سال قدمت دارد و متولی آن وزارت فرهنگ و ارشاد است، مخالفت کنیم؛ متولی آن ما [وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی] نیستیم و آنچه به ما مربوط است وفق به ضوابط و مقررات باید باشد، که اصلا تشکیل کارگروه ملی تجارت اموال تاریخی و هنری منقول مجاز وفق آن آیین‌نامه و مقررات و برای همین بوده است.»
مدیر کاخ‌موزه گلستان مطرح کرد:
تشریح برنامه‌های نوروز کاخ گلستان
مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ‌موزه گلستان ضمن اشاره به برپایی چند نمایشگاه در این مجموعه گفت: با توجه به آغاز ایام سوگواری از اول فروردین برنامه‌ها در هفته اول نوروز ملی و مذهبی و شامل اجرای دوتار، دمام زنی و بازنمایی سوگواری اقوام است و تا ۶ فروردین ادامه دارد.
آفرین امامی روز سه شنبه (۱۴ اسفند) در نشست خبری تشریح برنامه‌های نوروز در مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان، اظهار داشت: نقالی و شاهنامه‌خوانی، برپایی غرفه های صنایع دستی، نمایشگاه هفت‌سین قرآنی، نمایشگاه گل و مرغ، نمایشگاه لچک و ریشه، پخش خاطرات ناصرالدین شاه از رادیو گلستان و چادرخانه کاخ گلستان از دیگر برنامه های در نظر گرفته شده به مناسبت نوروز در مجموعه کاخ گلستان است.
وی افزود: سعی شده غرفه های صنایع دستی نسبت به سال های گذشته کیفیت بهتری داشته باشد و در کنار آن کارگاه های آموزشی برگزار می شود.
امامی با بیان اینکه برای استقبال از مهمانان نوروزی غبارروبی و آماده سازی فضای مجموعه کاخ گلستان از اول اسفند انجام شد، ادامه داد: امسال برای سومین بار برنامه نو روزه در کاخ گلستان برگزار و برنامه های این مجموعه از فردا ۱۵ اسفند به مناسبت روز درختکاری با کاشت تعدادی چنار آغاز می‌شود. هر سال با توجه به شرایط اقلیمی درختان جدیدی کاشته می شود.
* افتتاح نمایشگاه آوای نقش
مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان تصریح کرد: در اولین روز نوروز نمایشگاه گل و مرغ با عنوان آوای نقش با آثاری از قبیل فرش، نسخ خطی، آیینه، قاب و ظروف در چادر خانه کاخ گلستان برگزار افتتاح می شود.
امامی اضافه کرد: چند سالی است نمایشگاه‌های متعدد از اشیای کمتر دیده شده کاخ با روایت جدید در چادر خانه کاخ گلستان برپا می شود و تاکنون حدود ۵۰۰ اثر کمتر دیده شده در این چادر نمایش داده شده است. این نمایشگاه تا اردیبهشت و پایان هفته میراث فرهنگی دایر است و اگر مخاطب زیاد باشد تمدید می شود.
وی گفت: در نمایشگاه هفت سین قرآنی که به مناسبت ماه رمضان در این مجموعه برگزار می شود هفت قرآن نفیس تذهیب شده همراه با تزئینات و گلچینی از اشعار میرعلی درباره حضرت علی (ع) به نمایش گذاشته می شود، این نمایشگاه تا پایان نوروز دایر است. علت انتخاب این نام برای نمایشگاه این است که صفحات هفت سوره از قرآن که با سین آغاز می شود باز گذاشته می شود. یکی از قرآن ها با ۵۳۴ صفحه در سال ۱۲۵۴ قمری کتابت شده برای اولین بار در معرض نمایش گذاشته می شود. محمد قاری اصفهای و محمد باقر خراسانی از کاتبین هستند.
* نمایشگاه‌های لچک و ریشه تا فرش ایرانی
مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان با اشاره به یک ویژه برنامه برای کودکان در ۱۷ اسفند با ۴۰ قصه و ویژه برنامه گرامیداشت ۲۵ اسفند با عنوان شاهنامه در محوطه بیرونی این مجموعه، افزود: نمایشگاه لچک و ریشه در خصوص لباس، نمایشگاه های محلی و فرش ایرانی یعنی نقشی که در فرش ها به کار رفته است نیز در این مجموعه برگزار می شود. ما میزبان مردم از شهرهای مختلف هستیم و فضا مهیا است تا مخاطبان را با نوع پوشش و فرهنگ اقوام مختلف آشنا کنیم.
امامی بیان کرد: یکی از اتفاقات خوب در سال های اخیر باز کردن در باب عالی به سمت خیابان ناصرخسرو و در کوچه تکیه دولت کاخ گلستان بود که باعث افزایش تعداد بازدید کنندگان شد. با تردد از این در بازدیدکنندگان خارجی با بازار فروش سنگ که برای آنها جذاب است مواجه می شوند. نام کوچه تنها چیزی است که از دولت باقی مانده که با برگزاری نقالی و شاهنامه خوانی سعی می شود احیا شود.