علیه استیضاح

 مینو عبادی -استیضاح ابزار قانون مجلس برای بررسی ضعف عملکرد وزرا در دولت است. ابزاری که به نظر می‌رسد این روزها تبدیل به دومینویی برای قدرت‌نمایی مجلس شده است.
یکی از کارویژه‏های مهم قوه مقننه، نظارت این نهاد بر امور جاری کشور و اجرای قانون‌ها به‌وسیله قوه مجریه است. در این جهت، قانون‌گذار اساس برخی ابزارهای نظارتی را برای مجلس شورای‏ اسلامی به ‏رسمیت شناخته است. مطابق اصل 89 قانون اساسی، «استیضاح» وزیرنا یکی از سازوکارهای نظارتی مهم مجلس بر قوه مجریه است که به‌سبب آن مجلس می‏تواند از وزیران در برابر اعمال خود توضیح خواسته و در صورت عدم اقناع، رأی به ‏برکناری آنان دهد. به‏رغم دغدغه تدوین‏گنندگان قانون اساسی درباره نظارت مجلس بر عملکرد مقا‌م‌های قوه مجریه از راه استیضاح، تجربه عملی در طول سالیان حکومت اصل پیش‌گفته نشانگر آن است که این ابراز نظارتی نتوانسته نقش اثرگذاری در نظارت مجلس شورای‏ اسلامی بر قوه مجریه ایفاکند و در عمل نیز به اختلال در عملکرد قوه مجریه و خلل در روابط دو قوه انجامیده است. پرسش مطرح در این‌باره این است که اصول و ایرادهای حاکم بر استیضاح وزیران که باعث ناکارآمدی ابزار پیش‌گفته شده است، چیست؟ در این جهت به‏نظر می‏رسد تحدید دامنه شمول استیضاح به وظیفه‌های قانونی وزیران، لزوم اصلاح نصاب حاکم بر استیضاح و طی روش‏های نظارتی دیگر مانند تذکر و پرسش پیش از طرح استیضاح و جلوگیری از ابزاری‌شدن آن جهت اعمال فشارهای سیاسی در جهت کارآمدی، جهت منتظم و منصفانه‌کردن فرایند استیضاح، امری لازم و ضرور است.
درحالی که برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی موضوع استیضاح زودهنگام وزیران کابینه چهاردهم را مطرح می‌کنند، اکثریت نمایندگان کمک به دولت را یک تکلیف می دانند و معتقدند که تعامل بین دولت و مجلس می تواند به توسعه اقتصادی کشور کمک کند. محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در نطق پیش از دستور خود در روز سه شنبه ۱۱ دیماه با بیان این که نمایندگان توصیه موکد رهبر انقلاب مبنی بر تعامل سازنده با دولت را فراموش نخواهند کرد، گفت: سخن گفتن از استیضاح در شرایط فعلی کشور خلاف منافع ملی و فقط یک اقدام نمایشی و سیاسی محسوب می شود.
به باور بسیاری از کارشناسان در موقعیت فعلی استیضاح اثربخش نیست و جز ایجاد مسیر دوگانه در جامعه و ایجاد تفرقه نمی‌تواند تاثیر مثبتی در اقتصاد کشور و معیشت مردم داشته باشد. بسیاری از نمایندگان مجلس نیز با این توصیه کارشناسان همسو هستند.
دیروز عضو هیئت رئیسه مجلس گفت: طرح استیضاح وزرای اقتصاد و نفت در سامانه مجلس ثبت شده، اما هیچکدام هنوز به هیئت رئیسه مجلس ارسال نشده است.
احمد نادری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در حال حاضر طرح استیضاح کدام یک از وزرا در مجلس مطرح است، اظهار داشت: طرح استیضاح محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت با ۲۳ امضا و طرح استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد با ۷۰ امضا در سامانه مجلس ثبت شده است و استیضاح‌کنندگان، محورها و متن استیضاح را نیز در این سامانه ثبت کرده‌اند.
وی بیان کرد: طبق آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، طرح استیضاح باید ابتدا به هیئت رئیسه مجلس ارسال شود و بعد از اعلام وصول در هیئت رئیسه، برای بررسی به کمیسیون مربوطه ارسال می‌شود.
عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: البته این دو طرح استیضاح هنوز به هیئت رئیسه مجلس ارسال نشده است.
درباره وزیر نفت مذاکراتی در حال انجام است تا استیضاح وی پس گرفته شود نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی افزود: همچنین تا جایی که بنده مطلع هستم درباره وزیر نفت مذاکراتی در حال انجام است تا استیضاح وی پس گرفته شود.
نادری تصریح کرد: به هر صورت باید ببینیم تصمیم نمایندگان طراح استیضاح چیست و آیا آنان می‌خواهند طرح استیضاح خود را به هیئت رئیسه مجلس ارسال کنند یا خیر. در صورتی که طرح استیضاح هر یک از وزرا به هیئت رئیسه مجلس ارسال شود، ما در هیئت رئیسه برای ارجاع به کمیسیون مربوطه و اعلام وصول آن، تصمیم می‌گیریم.