حمایت قانون بودجه و برنامه هفتم توسعه از پتروپالایشگاه ها

 نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس عنوان کرد: در قانون بودجه و برنامه هفتم توسعه، بر اهمیت مشارکت بخش خصوصی و مردمی اقتصاد در توسعه پتروپالایشگاه‌ها تأکید شده است. بخش خصوصی با سرمایه مردمی و همچنین همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند دانش و فناوری‌های نوین را در صنعت نفت به کار گیرد و به تولید محصولات متنوع و ارزشمندی بپردازد که از تحریم‌پذیری مصون بوده و به تقویت اقتصاد داخلی و صادرات کشور کمک می‌کنند.
به گزارش کائنات، پتروپالایشگاه‌ها به عنوان یکی از راهبردهای کلیدی برای افزایش ارزش افزوده نفت خام و جلوگیری از خام‌فروشی، نقش مهمی در تأمین نیازهای داخلی و ایجاد فرصت‌های صادراتی دارند. این واحدها با تولید فرآورده‌های متنوع نفتی، می‌توانند وابستگی کشور به واردات را کاهش داده و به تقویت اقتصاد ملی کمک کنند. با توجه به اهمیت این موضوع، مجلس شورای اسلامی در برنامه هفتم توسعه و قانون بودجه، مشوق‌هایی را برای جذب سرمایه بخش مردمی اقتصاد در این حوزه در نظر گرفته است. در همین راستا و برای بررسی اقدامات مجلس و اهمیت توسعه پتروپالایشگاه‌ها توسط بخش خصوصی به عنوان پیمانکار و با سرمایه‌گذاری خرد مردمی با رمضانعلی سنگدوینی، نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس، به گفتگو پرداختیم.
سنگدوینی با اشاره به ظرفیت‌های دانش بنیان در کشور تاکید می‌کند: شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان نیروی محرکه‌ نوآوری و تکنولوژی، می‌توانند نقش بسیار مهمی در پیشبرد توسعه پتروپالایشگاه‌ها و تحول صنعت نفت کشور ایفا کنند. این شرکت‌ها با تکیه بر دانش و فناوری‌های پیشرفته، قادرند نفت خام را به محصولات با ارزش افزوده بالاتر تبدیل کنند و در نتیجه، زنجیره تولید مشتقات نفتی را تکمیل نمایند. اهمیت این موضوع به این دلیل است که تبدیل نفت خام به فرآورده‌های نهایی، نه تنها اقتصاد کشور را از نظر تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات تقویت می‌کند، بلکه موجب ایجاد فرصت‌های صادراتی جدید نیز می‌شود. این فرآورده‌ها که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند، ارزش بالایی در بازارهای بین‌المللی دارند و می‌توانند به افزایش درآمد ارزی کشور کمک کنند.
نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس خاطرنشان می‌کند: برنامه هفتم توسعه به‌طور ویژه بر حمایت از توانمندی بخش خصوصی، سرمایه‌گذاری مردمی و فناوری شرکت‌های دانش‌بنیان تأکید دارد. یکی از مهم‌ترین مشوق‌های در نظر گرفته شده در این برنامه، امکان تهاتر روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام برای واردات تجهیزات مورد نیاز پتروپالایشگاه‌هاست. این اقدام به شرکت‌های داخلی، به‌ویژه بخش خصوصی، فرصت می‌دهد تا با کاهش هزینه‌های اولیه، به‌ویژه در حوزه تأمین تجهیزات و فناوری‌های لازم، وارد این عرصه شوند و به سراغ تامین مالی توسعه ظرفیت پتروپالایشگاهی با کمک بخش مردمی اقتصاد بروند. همچنین، مشوق «تنفس خوراک» در سال اول که به سرمایه‌گذاران بخش مردمی ارائه می‌شود، به آن‌ها اجازه می‌دهد تا بدون فشار مالی در مراحل اولیه، برنامه‌ریزی‌های بلندمدت خود را اجرایی کنند و با خیال آسوده‌تر به بهره‌برداری بخش خصوصی از این واحدهای مهم بپردازند.
وی ادامه می‌دهد: در نهایت، توسعه پتروپالایشگاه‌ها و تولید محصولات متنوع و با ارزش افزوده بیشتر در داخل کشور، نه تنها وابستگی به واردات را کاهش می‌دهد، بلکه از خروج ارز نیز جلوگیری می‌کند. در شرایطی که کشور برای تأمین برخی از محصولات نفتی به واردات وابسته است، ورود دانش‌بنیان‌ها به این حوزه می‌تواند به تغییر این وضعیت کمک کند. با افزایش تولید داخلی و کاهش نیاز به واردات، خروج ارز به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و این خود تأثیر مستقیمی بر بهبود شرایط اقتصادی کشور خواهد داشت.
نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس در ادامه افزود: از سوی دیگر، تأکید رهبر معظم انقلاب بر جلوگیری از خام‌فروشی و تولید محصولات نهایی در داخل کشور نیز به اهمیت این موضوع افزوده است. اگر نفت خام در کشور به فرآورده‌های با ارزش‌تر تبدیل شود، به‌جای صادرات نفت خام و بازگشت آن به‌صورت فرآورده‌های گران‌قیمت، می‌توان این محصولات را مستقیماً در داخل تولید کرد. این راهبرد می‌تواند نه تنها به تأمین نیازهای داخلی کمک کند، بلکه فرصتی برای حضور فعال‌تر در بازارهای بین‌المللی نیز ایجاد می‌کند. با وجود تحریم‌ها، کاهش وابستگی به واردات فرآورده‌ها و تمرکز بر تولید داخلی، تحریم‌پذیری کشور را به میزان زیادی کاهش می‌دهد و به تقویت اقتصاد مقاومتی کمک می‌کند.

وضعیت بحرانی منابع آب در تهران؟!
 وضعیت بحرانی منابع آب در تهران یکی از چالش‌های اساسی این کلان‌شهر است که با جمعیت رو به رشد خود، تحت فشار قرار گرفته است. بر اساس گزارش‌ها و اظهارات سخنگوی صنعت آب کشور، تهران از مشکل ناترازی منابع آب به شدت رنج می‌برد. به عبارت دیگر، میزان مصرف آب در این شهر به مراتب بیشتر از ظرفیت تأمین آن است و این مسئله به بحران جدی تبدیل شده است.
به گزارش کائنات، بر اساس گزارش‌های رسمی و داده‌های ارائه‌شده توسط وزارت نیرو و کارشناسان حوزه منابع آب، وضعیت منابع آبی تهران در سال‌های اخیر به شدت بحرانی شده است. میانگین بارش سالانه در تهران طی چند دهه گذشته حدود ۲۵ درصد کاهش یافته،  این کاهش بارندگی به طور مستقیم بر حجم ذخایر سدهای اطراف تهران تاثیر منفی گذاشته است. همچنین میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی در تهران به مرز بحرانی رسیده است. سطح این منابع طی ۲۰ سال گذشته به‌طور میانگین حدود ۱۲ متر افت داشته و این مسئله باعث افزایش فرونشست زمین در برخی مناطق شهری شده است.  از طرف دیگر  حدود ۷۰ درصد از آب شرب تهران از سدهای اطراف شامل سدهای کرج، لار، طالقان، ماملو و لتیان تامین می‌شود. کاهش بارندگی‌ها باعث کاهش ذخیره این سدها تا حدود ۴۰ درصد ظرفیت شده است.
*سرانه آب در تهران از استانداردهای جهانی بالاتر است
مصرف سرانه آب در تهران به‌طور میانگین حدود ۲۵۰ لیتر در روز است که از استانداردهای جهانی بالاتر است. این میزان مصرف بالاتر از حد پایدار بوده و فشار مضاعفی بر منابع آبی وارد می‌کند. همچنین به دلیل برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، برخی مناطق جنوب تهران با نرخ فرونشست حدود ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر در سال مواجه هستند که یکی از پیامدهای جدی بحران آب محسوب می‌شود. این آمارها نشان‌دهنده وضعیت بحرانی منابع آبی تهران و ضرورت اتخاذ راهکارهای فوری و پایدار برای مدیریت منابع آب و مصرف بهینه آن است.
تهران از نظر منابع طبیعی آبی، وابسته به پنج سد و منابع آب زیرزمینی است که به هیچ عنوان جوابگوی نیازهای جمعیت فعلی این شهر نیست. به همین دلیل، از دهه‌های گذشته، سیاست انتقال آب از سدهای کرج، لتیان، ماملو و نیز پروژه‌های انتقال بین‌حوضه‌ای مانند سدهای لار و طالقان اجرا شده است. این انتقال آب‌ها نه تنها پاسخگوی نیازهای فعلی نبوده، بلکه رشد بی‌رویه جمعیت را در این منطقه تشویق کرده است.
*افزایش جمعیت و فشار بر منابع آبی
با توجه به اینکه تهران توان بارگذاری جمعیت بیشتر را ندارد، نگرانی‌ها در خصوص تأمین آب شرب برای جمعیت فعلی و آتی به شدت افزایش یافته است. بزرگ‌زاده هشدار می‌دهد که اگر روند افزایش جمعیت در تهران کنترل نشود، تأمین آب شرب به سختی صورت خواهد گرفت و حتماً نیاز به مدیریت مصرف احساس می‌شود. در یک بازه پنج ساله، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که وضعیت آب تهران شکننده‌تر خواهد شد. با توجه به کمبود منابع آبی و افزایش تقاضا به دلیل رشد جمعیت، تأمین پایدار آب برای تهران یک چالش دائمی خواهد بود. استفاده از منابع آب زیرزمینی و سدهای پنج‌گانه موجود (کرج، لار، طالقان، لتیان و ماملو) همچنان ادامه خواهد داشت، اما این منابع نیز محدودیت‌های خود را دارند. برای مدیریت بحران آب در تهران، باید مجموعه‌ای از اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدت اجرا شود که به کاهش مصرف، بهبود زیرساخت‌ها و توسعه منابع جایگزین کمک کند.
*کاهش مصرف و بهینه‌سازی
افزایش آگاهی مردم درباره بحران آب و آموزش صرفه‌جویی از طریق کمپین‌های رسانه‌ای، مدارس و برنامه‌های اجتماعی و نصب تجهیزات کم‌مصرف آب در خانه‌ها و ادارات و تشویق به استفاده از فناوری‌های جدیدی که مصرف آب را کاهش می‌دهند. اعمال تعرفه‌های تصاعدی برای مصارف بیشتر تا مصرف‌کنندگان پرمصرف به صرفه‌جویی تشویق شوند.
*بازسازی و بهینه‌سازی زیرساخت‌های آب
نوسازی و تعمیر شبکه‌های توزیع آب فرسوده و کاهش نشت آب که یکی از مشکلات اصلی در شهرهای بزرگ است. همچنین ستفاده از کنتورهای دیجیتال برای پایش دقیق‌تر مصرف آب و تشخیص زودهنگام نشت‌ها می‌توان در این مهم اثرگذار باشد.
*استفاده از منابع جایگزین
استفاده از آب‌های استفاده‌شده در خانه‌ها (آب شستشو و حمام) برای کاربردهای غیر شرب مانند آبیاری فضای سبز و  استفاده از فناوری‌های آب‌شیرین‌کنی برای تصفیه آب‌های شور یا نمک‌دار به منظور استفاده در مصارف مختلف می‌تواند مهم باشد.
*مدیریت منابع زیرزمینی
 کنترل برداشت‌های بی‌رویه آب از چاه‌های غیرقانونی و مدیریت استفاده از منابع زیرزمینی به‌صورت پایدار و  هدایت آب‌های سطحی و بارش‌های پراکنده به منابع زیرزمینی برای تقویت سفره‌های آب زیرزمینی از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
*بهبود بهره‌وری در بخش کشاورزی و صنعتی
جایگزینی آبیاری غرقابی با روش‌های مدرن مثل آبیاری قطره‌ای و هوشمند در بخش کشاورزی که مصرف آب را به شدت کاهش می‌دهد. استفاده از آب بازیافتی در فرآیندهای صنعتی و کاهش وابستگی به آب شرب برای مصارف صنعتی نیز اهمیت دارد.