جامعه
کاظم خداوردی- امروزه توسعه و رشد اقتصادی، دغدغه همه کشورها بوده و تمام کشورها به‌دنبال راهی هستند تا بتوانند به رشد اقتصادی دست یابند که این موضوع و با توجه به محدودیت منابع و رقابت برای به دست آوردن آنها هر روز سخت‌تر می‌شود. تقریبا در طول تاریخ علم اقتصاد، سرمایه‌گذاری به‌عنوان موتور محرک رشد اقتصادی جایگاه ویژه‌ای داشته که شناسایی عوامل موثر بر آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود. می‌توان ادعا کرد که در تمام بخش‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاری نقشی حیاتی در رشد و توسعه آنها دارد که در این رابطه تجزیه و تحلیل چالش‌های مهم سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران از منظر اقتصاد کلان دارای اهمیت است. سیاست تجاری بیان‌کننده راهبرد اساسی دولت در مورد بازرگانی خارجی است. این سیاست در تنظیم جریان تجارت و تخصیص منابع در اقتصاد نقش مهمی دارد. در ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، طی نیم‌قرن اخیر، در تدوین برنامه‌های عمرانی و برنامه‌های توسعه اقتصادی-اجتماعی، راهبرد توسعه صنعتی با رویکردهای جایگزینی واردات و توسعه صادرات مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر بسیاری از کشورها، جهت‌گیری فعالیت‌های اقتصادی و تجاری خود را با در نظر گرفتن نقش سازمان جهانی تجارت در تحولات اقتصاد بین‌الملل تغییر داده‌اند تا در صورت عضویت و فعالیت در این محیط، آمادگی برخورد با تبعات منفی و استفاده از موقعیت‌های به دست آمده را داشته باشند. برخی از سرمایه‌گذاران در طرح‌ها مشارکت می‌کنند. سرمایه‌گذارانی هم هستند که می‌بینند فرصتی در ایران وجود دارد. این گروه هم برای توسعه کار و هم برای سهیم شدن در طرح، منابع مالی خودشان را وارد می‌کنند. بخش دیگری از سرمایه‌گذاران از نقطه صفر سرمایه خودشان را می‌آورند و کار خودشان را در ایران آغاز می‌کنند. ایران سه گونه مختلف از سرمایه‌گذاری را به رسمیت می‌شناسد. منابع مالی، خطوط تولید، تجهیزات و مواد اولیه و دانش فنی، این سه گونه قانونی سرمایه‌گذاری خارجی در ایران است. در حال حاضر ما هر سه‌گونه را در ایران داریم. هدف اصلی ما توسعه زنجیرهای ارزش است. این اهداف در برنامه‌های توسعه کشور تعریف می‌شوند و اولویت سرمایه‌گذاری خارجی مبتنی بر آن تعریف می‌شود. سرمایه‌گذار اگر بخواهد سرمایه را به صورت نقدی تزریق کند، ما استقبال می‌کنیم. اگر بخواهند خطوط تولید را وارد کنند هم حمایت می‌کنیم. وارد کردن خطوط تولید مشروط به این است که این خطوط تولید را در ایران نداشته باشیم یا به تعداد کافی در کشور نباشد. امروزه جذب سرمایه‌های خارجی برای ایجاد شتاب در روند صنعتی شدن از موضوع‌های مهم در استراتژی صنعتی است. همچنین ارتباطات مالی و تجاری میان کشورها به یکی از واقعیت‌های اقتصاد جهانی تبدیل شده است. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یکی از ابزارهای موثر در زمینه تامین سرمایه بلندمدت و باثبات، عرضه فناوری‌های مدرن در قالب تحقیق و توسعه، زمینه‌ساز ابداعات و نوآوری‌های جدید، تغییر در الگوی مصرف، تولید یا توزیع و غیره، امکان فراهم شدن دسترسی به بازارهای صادراتی برای کالاها و خدمات برای تمرکز از بازارهای داخلی به بازارهای بین‌المللی و بهنگام شدن فنون مدیریتی و سرریز شدن نیروهای انسانی با مهارت‌های پیشرفته و دانش دسترسی به بازارهای جهانی است که می‌تواند بقای صنایع و ادامه روند تولید آنها را در قالب رقابت شدید بین‌المللی تضمین کند. آثار تحریم در این بخش عمدتا در قالب خودداری از فروش مواد اولیه، تجهیزات و ماشین‌آلات خارجی مورد نیاز، عدم خرید کالاهای صادراتی، ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی ساخت داخل و جلوگیری از فعالیت شرکت‌های ایرانی یا وابسته به ایران در خارج از کشور نمایان می‌شود. عدم فروش مواد اولیه، تجهیزات و ماشین‌آلات به ایجاد بازار سیاه و افزایش قیمت این مواد و قیمت تمام‌شده محصولات تولیدی وابسته به آنها دامن زده و در بدترین حالت به کاهش (غیر‌فعال شدن) یا عدم تولید محصولات وابسته به آنها (تعطیلی صنایع مصرف‌کننده این مواد) می‌انجامد. کاملا محتمل است که عمده‌ترین آثار تحریم بر صنایع ایران از طریق بخش حقیقی اقتصاد طی سال‌های اخیر به عدم دسترسی صنایع به مواد اولیه، تجهیزات و ماشین‌آلات یا دسترسی با قیمتی چند برابر قیمت اصلی آنهاست که در نهایت به افزایش قیمت تمام‌شده و کاهش سرمایه‌گذاری منجر شده است.