چرا مهاجرت؟

  مسیح میلانی- مهاجرت از ایران؛ موضوع بسیاری از محافل و گپ‌های خانوادگی و دوستانه است. اصناف، دانشجویان، کادر درمان، دانش‌آموزان، کارگران و… فرقی نمی‌کند؛ تقریبا می‌توان در هر رده و گروهی، کسانی را دید که یا برای مهاجرت برنامه‌ریزی کرده‌اند، یا تمایل به مهاجرت دارند. زنگ هشدار افزایش مهاجرت ایرانیان، اما چندان به گوش آن‌ها که باید نمی‌رسد. نشان به آن نشان که هر چند وقت یکبار، یکی از مقامات دولتی یا صنفی از افزایش مهاجرت‌ها می‌گویند. اول هفته وزیر علوم وضع مهاجرت نخبگان را نگران کننده عنوان کرد و گفت: میل به مهاجرت نخبگان افزایش نگران کننده‌ای پیدا کرده و به عکس میل به بازگشت کاهشی شده است و در حوزه جذب و نگهداشت نخبگان مشکلات زیادی داریم. بیکاری، معیشت و برخی مواجهه‌های سیاسی از عوامل این وضعیت اسفناک هستند ما برای کم کردن میل مهاجرت چند برنامه در دستور کار قرار دادیم.
امروزه یکی از مهم ترین معضل های اجتماعی، مسئله مهاجرت تعداد زیادی از قشر جوانان است. به خودی خود مهاجرت قدمتی طولانی دارد و از گذشته های دور تا به امروز مهاجرت انجام میشد. مهاجرت به معنی جا به جایی افراد به منظور سکان به شهر یا کشور دیگری است.اما هنگامی که تعداد زیادی از افراد به صورت همزمان دست به مهاجرت می زنند این سوال برای کارشناسان پیش می آید که دلایل ایجاد این مهاجرت چیست؟ بر اساس آمار به دست آمده از سالنامه مهاجرتی در سال 2020 جمعیت مهاجران ایران حدود 1.8 میلیون نفر بوده است.
به صورت کلی در جوامع گذشته دلایل اصلی مهاجرت شامل عوامل محیطی مانند فقر، بیماری، جنگ، کمبود غذا، بیکاری، بلایای طبیعی و… بوده است. اما امروزه حتی با پیشرفت جوامع باز هم مهاجرت وجود دارد.
گرچه مفهوم مهاجرت برای صدها سال وجود داشته است اما امروزه نیز در تمام دنیا انجام می شود. امروزه مهاجرت به کوچ فردی یا جمعی افراد از یک کشور به کشور دیگری گفته می شود که در آن کشور مقصد شهروند نیستند.
با گذشت زمان مفهوم مهاجرت تغییر کرده است و بیشتر به منظور توسعه و پیشرفت انجام می شود. در بسیاری از کشورها به دلیل افزایش سن شهروندان نیروی جوان کار کم شده است به همین دلیل دولت، ساز و کارهایی را تعبیه می بیند که شهروندان خارجی دارای مهارت بالا در زمینه های شغلی مختلف بتوانند در کشورشان زندگی کرده و از مزایای شهروندی این کشور استفاده کنند.
امروزه یکی از مهم ترین دلایل مهاجرت ایرانیان ناامیدی جوانان است، جوانان به امید یافتن شغلی بهتر و پیدا کردن زندگی بهتر به کشورهای غربی و صنعتی تر مهاجرت می کنند. اگر می خواهید که با مهم ترین دلایل مهاجرت ایرانیان آشنا شوید تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
یش از این رصدخانه مهاجرت ایران در پیمایشی میان چهار گروه اجتماعی، میزان تمایل و تصمیم به مهاجرت و علت آن را بررسی کرد. این چهار گروه عبارت‌اند از: دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، استادان و پژوهشگران، پزشکان و پرستاران و فعالان کسب‌وکار‌های نوپا (استارتاپی‌ها).
پرسشنامه سنجش میل و تصمیم به مهاجرت در گروه دانشجویان و فارغ‌التحصیلان بین ۲۰۶۵ نفر توزیع شد. ۶۹ درصد از آن‌ها دانشجو و مابقی فارغ‌التحصیل بودند. مقطع تحصیلی آن‌ها هم از کاردانی تا دکترای تخصصی متفاوت بود. این پیمایش در بهمن و اسفند ۱۳۹۹ انجام شد.
پیمایش دوم مربوط به استادان و پژوهشگران است که در خردادماه سال ۱۴۰۰ انجام شد. ۲۴۶ نفر از استادان، محققان و پژوهشگران در این پیمایش شرکت کردند که ۷۴ درصد از آن‌ها اساتید دانشگاه‌ها و مابقی پژوهشگر بودند. ۴۳ درصد از شرکت‌کنندگان در این پیمایش، دانشیار بودند. ۳۴ درصد از آن‌ها نیز استادیار، ۲۳ درصد استاد تمام و یک درصد نیز مربی بودند.
همچنین پیمایش سوم در میان پزشکان و پرستان انجام شد که ۳۳۰ نفر شرکت‌کننده داشت. این افراد شامل پزشک عمومی و متخصص، پرستار، دندانپزشک، پزشک فوق‌تخصص و داروساز و علوم آزمایشگاهی می‌شدند. این پیمایش اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۰ انجام شد.
گروه چهارم نیز که در میان آن‌ها پیمایش سنجش میل و تصمیم به مهاجرت انجام شد، کسب‌وکار‌های نوپا بودند. این پیمایش نیز اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۰ انجام شد و ۱۳۵ نفر شرکت‌کننده داشت.
نتایج این پیمایش‌ها نشان می‌دهد که در هر چهار گروه (دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، پزشکان و پرستاران، استادان و پژوهشگران و استارتاپی‌ها) میل به مهاجرت بیش از ۴۰ درصد بود؛ یعنی تمایل بسیار زیاد. در این میان استادان و پژوهشگران بیشتر از سایر گروه‌ها تمایل به مهاجرت داشتند.
پنج عامل در تمایل و تصمیم به مهاجرت شرکت‌کنندگان بیشترین فراوانی را داشت. در میان گروه دانشجویان و فارغ‌التحصیلان این عوامل به ترتیب عبارت‌اند از: بی‌ثباتی اقتصادی، شیوه حکمرانی و مملکت‌داری، ناامیدی نسبت به آینده، امید به زندگی بهتر در خارج از کشور وضعیت آزادی‌های فردی و اجتماعی.
در میان پزشکان و پرستاران نیز این عوامل به ترتیب شامل بی‌ثباتی اقتصادی، کیفیت زندگی بهتر از خارج از کشور، شیوه حکمرانی و مملکت‌داری، کاهش ارزش پول ملی در برابر ارز‌های بین‌المللی و درآمد پایین.
فعالان استارتاپی، اما اولین علت تمایل و تصمیم به مهاجرت را ناامیدی از اصلاح امور کشور عنوان کردند. پس از آن عوامل دیگر یعنی آینده مبهم و عدم امکان برنامه‌ریزی بلندمدت، شیوه حکمرانی و مملکت‌داری، تامین وضعیت رفاهی و معیشتی مناسب و امکان شاد زندگی کردن.
در میان گروه چهارم یعنی استادان و پژوهشگران، عوامل میل و تصمیم به مهاجرت به ترتیب عبارت‌اند از: بی‌ثباتی اقتصادی، عدم شایسته‌سالاری، سطح درآمد و تناسب به آن با هزینه‌ها، امکام شاد زندگی کردن و سلامت اخلاقی جامعه.