صفحه اول
مهدی رسولیان- همسایگی عراق با ایران نتوانسته فرصت های سیاستمداران عراقی را در میانه تحریم های امریکا علیه ایران برای توسعه ارتباطات تجاری با ایران قانع کند. بررسی ها نشان می دهد صادرات ایران در سال ۱۳۸۰ تقریباً ۱۴۵ میلیون دلار بود و در سال ۱۳۸۴ با اولین جهش به یک میلیارد و ۲۲۴ میلیون دلار رسید و در سالهای بعد با شیبی مناسب به دو میلیارد و ۷۶۲ میلیون دلار رسیده است. جهش دوم صادرات ایران به عراق به سال ۱۳۸۸ برمی‌گردد و صادرات چهار میلیارد و ۵۶۰ میلیون دلاری رخ داده است. سومین جهش صادرات به عراق، ضمن حفظ مسیر رشد، در سال ۱۳۹۱ بود که صادرات کشورمان در این سال به ۶ میلیارد و ۳۳۷ میلیون دلار رسید و جهش آخر نیز در سال ۱۳۹۷ با ۸ میلیارد و ۹۹۰ میلیون دلار بوده است که همچنان در این محور، صادرات غیرنفتی در حال انجام است. از این رو پیوند اقتصاد ایران و عراق حتی در دولت سیزدهم که سیاست همسایگی را در اولویت راهبرد خود در سیاست خارجی قرار داده بود، به صادرات گاز و برق محدود شد. تحلیلگران روابط بین الملل معتقدند ایران در سالهای بعد از سقوط صدام باید تلاش مضاعفی را برای افزایش زیرساخت ترمینال های صادرات ریلی و جاده ای به عراق اختصاص می داد و در قراردادهای تجاری فی مابین سهم بیشتری را برای تولید بخش خصوصی در عراق در اختیار می گرفت اما به دلایل مختلف در وضعیت فعلی، ترکیه بیش از ایران توانسته فرصت های همکاری با عراق را در اختیار گیرد و به پلی میان عراق و اروپا تبدیل شود. موضوعی که با وجود تحریم های امریکا علیه ایران، بانک های عراقی را تحت نظارت های شدیدی قرار داد تا از همکاری رسمی با ایران خودداری کنند. عراق با وسعتی بالغ بر ۴۳۷ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی جوان، بالغ بر ۴۴ میلیون تن و دارا بودن ذخایر عظیم نفت و گاز و زمین‌های حاصلخیز و نیروی کار ارزان، علیرغم وجود مشکلات دائمی در زمینه امنیت و زیرساخت‌ها و با وجود بیش از ۳۰ سال جنگ و تحریم و کاستی، امروزه به عنوان یکی از کشور‌های رو به رشد و توسعه شناخته می‌شود که بنا به آمار صندوق بین المللی پول در سالهای گذشته، همواره با نرخ رشد سالیانه ۴ تا ۱۰ درصدی، بیشترین رشد اقتصادی و بیشترین رشد تولید ناخالص داخلی در منطقه خاورمیانه را داشته است. این کشور با تولید روزانه نزدیک به ۵ میلیون بشکه و صادرات قریب به ۴ میلیون بشکه نفت در روز و نیز با داشتن ظرفیت چشمگیر توریستی، اکنون دارای منابع درآمدی سرشاری شده که می‌تواند آثار مثبت فراوانی بر زندگی مردم و سبک زندگی آن‌ها داشته باشد. جمعیت بسیار جوان با نرخ رشد جمعیت بالا در کنار طرح‌های توسعه‌ی بلندپروازانه که در این کشور در دست اجراست، نویدبخش آینده ای بسیار روشن و اقتصادی بسیار پررونق و پویا برای این کشور است. پروژه‌های بزرگ انبوه سازی مسکن، طرح‌های بزرگ راه سازی اعم از ریلی و جاد‌های و توسعه فرودگاه و جذب ترافیک هوایی بین الملل ـ که از دیرباز بر فراز ایران در جریان بوده و اکنون به آسمان عراق منتقل شده است ـ و از همه مهمتر ابرپروژه بندر فاو، ناظر بی طرف و منصف را به یاد دوران شروع پیشرفت و توسعه امارات متحده عربی می‌اندازد؛ بنابراین، هیچ بعید نیست در آینده نه چندان دور، شاهد ظهور یک دبی جدید در کرانه خلیج فارس باشیم، چون با وجود محاصره ژئوپولتیک ایران و حذف ایران از کریدور‌های مهم بین المللی در منطقه، فاو می تواند در آینده نقش دروازه تجاری اصلی در محور ارتباطی اروپا با شبهه قاره هند، جنوب شرق آسیا و چین را ایفا کند. در روند پیشرفت و بازسازی بنادر حوزه خلیج فارس، توسعه بندر فاو با برنامه‌ریزی برای ایجاد یکصد اسلکه برای تخلیه و بارگیری انواع کانال آب شیرین کن و احداث پالایشگاه و خط کانتینری از جایگاه ممتاز و منحصر به فردی برخوردار است. این بندر با وسعت ۵۴ کیلومتر مربع در منتها الیه جنوب شرقی استان بصره واقع شده و قرارداد توسعه آن با شرکت ایتالیایی» ایمپرجیلو به ارزش ۶ میلیارد دلار منعقد شده است. این نقطه استراتژیک، تنها محل اتصال عراق به آب‌های آزاد و رگ حیات این کشور در اقتصاد جهانی است. پس از پایان فاز نخست پروژه فاو، این بندر می تواند سالانه تا چهل میلیون تن بار جابجا کند. بنا بر اطلاعات منتشره در رسانه ها، قرار است بزرگ ترین بندر خلیج فارس یک سال زودتر از زمان اعلام شده، یعنی در سال ۲۰۲۴ افتتاح شود و به بهره برداری برسد و پس از آن به تدریج تا سال ۲۰۳۸ تکمیل شود، تا سالانه بالغ بر چهار میلیارد دلار نصیب دولت مرکزی در بغداد کند.