صفحه اول
حمید ذاکرنسب- مراسم تنفیذ دکتر مسعود پزشکیان رئیسجمهور منتخب فردا برگزار میشود.این مراسم در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار می شود و جمعی از مسئولان و کارگزاران نظام نیز در آن حضور خواهند داشت.در مراسم تنفیذ نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز حضور دارند و به همین دلیل مجلس یکشنبه جلسه علنی ندارد. مرحله دوم انتخابات چهاردهمین دوره ریاستجمهوری روز جمعه ۱۵ تیر سال ۱۴۰۳ در سراسر کشور برگزار شد.مسعود پزشکیان با کسب ۱۶ میلیون و ۳۸۴ هزار و ۴۰۳ رأی از مجموع ۳۰ میلیون و ۵۳۰ هزار و ۱۵۷ رأی به عنوان نهمین رئیس جمهور اسلامی ایران انتخاب شد. در اصل ۱۱۰ قانون اساسی که موضوع وظایف و اختیارات رهبری در آن آمده، ذیل بند ۹ این اصل، بحث امضای حکم ریاستجمهوری پس از انتخاب مردم در زمره وظایف و اختیارات رهبر ذکر شده است. امضا که در این بند آمده مترادف تنفیذ و بهمعنای به اجرا درآوردن و تأیید کردن است که مقصود از آن اعتبار بخشی و تأیید یک عمل حقوقی است. بر همین مبنا باید بگویم که اصطلاح امضای حکم ریاستجمهوری به مفهوم اجازه دخالت و اعمال قدرت به رئیسجمهور در چارچوب مشخصشده توسط شرع و قانون اساسی از طرف ولی فقیه است که بر مبنای همین اجازه اقدامات رئیسجمهور اعتبار شرعی و قانونی پیدا میکند. مبنای اعطای صلاحیت تنفیذ حکم ریاستجمهوری به ولیفقیه این است که از یکطرف طبق اصل ۵ قانون اساسی است که ولایت امر و امامت امت در زمان غیبت برعهده فقیه جامعالشرایط قرار داده و از طرف دیگر هم حق حاکمیت ملت و قوای حاکم طبق اصل ۵۷ قانون اساسی است که زیر نظر ولایت مطلقه امر یا ولایت فقیه اعمال میشود تا ضامن انجام وظایف اصیل اسلامی از طرف سازمانها و نهادهای مختلف اجرایی کشور باشیم. بر مبنای قانون اساسی جمهوری اسلامی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بعد از انجام فرآیندهایی که عرض شد یعنی انتخاب مردم و تأیید صحت انتخابات توسط شورای نگهبان، مراسم تنفیذ از سوی رهبر انقلاب برگزار شده و این بهمعنای اجازه دخالت و اعمال قدرت و به نوعی اجازه اعمال برخی از شئون ولایت در عرصه عملی اداره کشور است. تنفیذ در لغت چندین معنی دارد؛ ازجمله اجرا کردن، نفوذ دادن، اعتبار دادن و مشروعیت بخشیدن. قوه مجریه به زبان عربی السلطه التنفیذیه است که سلطه یعنی قوه و تنفیذیه یعنی اجرایی. وقتی گفته میشود مقامی یک مقام دیگر را تنفیذ میکند، یعنی به او مشروعیت، اعتبار و اجازه انجام کار را میدهد و نزدیک ترین معنی، اجازه انجام کار است. طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی از جمله اختیارات مقام رهبری، تنفیذ حکم ریاست جمهوری است؛ یعنی به او اجازه اجرای مسئولیتش را میدهد. عمدتاً در نظامهای تفکیکی و نه تجمیعی این تنفیذ وجود دارد؛ یعنی نظامهایی که بین ریاست کشور و ریاست قوه مجریه تفکیک قائل شدهاند، در نظامهای پارلمانی و جمهوری اسلامی ایران، رئیس کشور، رئیس قوه مجریه را تنفیذ میکند. این تنفیذ از جانب رئیس کشور نسبت به رئیس قوه مجریه انجام میشود؛ مانند امپراتور در ژاپن که نخستوزیر منتخب مجلس نمایندگان را تنفیذ میکند یا ملکه و پادشاه در انگلستان نخستوزیر را که منتخب مجلس عوام است، تنفیذ میکند یا در ایران، رهبر رئیسجمهور منتخب مردم را تنفیذ میکند؛ یعنی به این افراد برای شروع مسؤولیت، اعتبار و مشروعیت میدهند. در نظام مردمسالاری دینی، دو پایه برای مشروعیت نظام سیاسی پیشبینی شده یکی پایه مردمی و دیگری پایه الهی؛ که پایه مردمی از طریق انتخاب مردم و رأی آنان به رئیسجمهوری تأمین میشود؛ اما پایه الهیاش از طریق تنفیذ رهبری نسبت به انتخاب مردم، احراز میشود؛ یعنی پایه مشروعیت الهی در اینجا تنفیذ است و رئیسجمهوری با تنفیذ، دارای مشروعیت الهی- مردمی میشود. زمانی که رئیسجمهور تنفیذ میشود به اصل ۱۲۲ قانون اساسی میرسیم که میگوید «رئیسجمهوری در حدود اختیارات و وظایفی که به موجب قانون اساسی و یا قوانین عادی به عهده دارد در برابر ملت، رهبر و مجلس شورای اسلامی مسئول است»؛ یعنی تنفیذ از یک طرف به او مشروعیت و از طرف دیگر به او مسئولیت میدهد و بایستی پاسخگو باشد رئیس جمهور، پس از اینکه تنفیذ شد نسبتبه رهبری هم پاسخگو میشود و باید انتظاراتی را که رهبری در چارچوب قانون اساسی از رئیسجمهور دارد برآورده سازد.