الزامات تجارت انرژی

  مسعود نیارکی- یکی از موضوعاتی که سال هاست بر آن تاکید می‌شود مساله در پیش گرفتن دیپلماسی ارزی و اقتصادی در راستای افزایش همکاری‌های تجاری و اقتصادی با کشور‌های همسایه است که خوشبختانه این امر بسیار مهم در دولت سیزدهم محقق شده است.
در بررسی کارنامه بانک مرکزی و دولت شاهد نقاط مثبتی ناشی از دیپلماسی ارزی واقتصادی دولت هستیم، لذا نباید موضوع را فقط به عملکرد بانک مرکزی نسبت داد، بلکه دولت در این موضوع و پیشرفت مهم دخیل بوده است؛ چرا که دولت سیزدهم از ابتدای روی کار آمدن تا کنون مقصد و هدفی جز افزایش مراودات خارجی و تقویت همکاری با کشور‌های مختلف از جمله کشور‌های همسایه و منطقه نداشته است.
دیپلماسی انرژی در محیط‌های منطقه‌ای و بین‌المللی کارکرد متفاوتی را از خود به نمایش می‌گذارد. لذا رهیافت‌های منطقه‌ای دولت‌ها، نیز تأثیر بسزایی بر  عملکرد آن دارد. درحالی‌که دولت‌های پس از انقلاب همواره به دنبال بهبود روابط با همسایگان بوده‌اند،‌اما فقدان سازوکار مشخص در این زمینه سبب شده تا دیپلماسی انرژی ایران، در دولتهای قبل رشدنیافته و محدود باقی‌مانده است.
صندوق بین المللی پول در آخرین گزارش سه ماهه خود اعلام کرد که ایران به رشد ۵.۴ درصدی دست یافته است؛ این در حالی است که رشد اقتصادی دنیا در این سال نسبت به سال قبل از کاهش یافته و به ۳.۱ درصد رسیده بود. متوسط رشد اقتصادهای توسعه یافته در این سال تنها ۱.۶ درصد بود. متوسط رشد این اقتصادها در سال ۲۰۲۲، ۲.۶ درصد اعلام شده بود.
کشورهای در حال توسعه نیز به طور متوسط رشد ۴.۱ درصدی در سال ۲۰۲۳ داشته‌اند که بر این اساس اقتصاد ایران بیشتر از متوسط اقتصادهای هم‌ردیف خود رشد کرده است. اقتصادهای منطقه خاورمیانه به طور متوسط رشد ۲درصدی داشته‌اند. در این منطقه عربستان با رشد منفی ۱.۱ درصدی مواجه شده است.
کارشناسان، اعمال سیاست‌های فعال در حوزه تجارت انرژی را در دستیابی کشورمان به رشد اقتصادی ۵.۴ درصدی موثر می دانند. در شرایطی که فروش نفت و گاز کشور با مشکلات عدیده و تحریم‌های شدید روبروست، سیاست سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی و تأمین خوراک مورد نیاز مینی پالایشگاه‌های شرق آسیا توانست به ما در فروش نفت کمک کند.
نقش اتکا به توان داخلی و دانش بنیانی در صنایع نفت و گاز کشور را در افزایش تولید و فروش این منابع نباید فراموش کنیم؛ به طور مثال، با کمک متخصصان داخلی به بهره برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی دست یافتدو تولید خود را روزانه تا ۱۵ میلیون متر مکعب افزایش دادیم.
دولت قبل به دلیل توجه یک‌جانبه به برجام و ارتباط با غرب، بسیاری از ظرفیت‌های اقتصادی را معطل گذاشت اما دولت سیزدهم یک دیپلماسی اقتصادی با محوریت ارتباط با کشورهای دوست و بخصوص، همسایگان را فعال کرده که ثمرات آن در حال تحقق است. این ارتباط شامل عضویت در شانگهای و بریکس هم می‌شود.
در مدت زمانی که دولت سیزدهم برسر کار آمده، سیاست گذاری منطقه‌ای کشورمان نشان می‌دهد که اولویت بخشی به همکاری و تعامل با همسایگان، در صدر سیاست های خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و درصورت تداوم و اثربخشی به این سیاست، می‌توان در آینده شاهد اتفاقات خوب اقتصادی و سیاسی برای کشورمان بود.
سفرهای خارجی رئیس جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که این سیاست درحال شکل گیری و توسعه است و برمبنای نیازهای اقتصادی و سیاسی طرفین می‌تواند امنیت را در منطقه برای تمامی کشورهای حاضر به همراه داشته باشد.
نکته مهم در این سفرها پیگیری رئیس جمهور درخصوص تحول در حوزه مناسبات اقتصادی بین کشورهای همسایه است که در رأس آن دیپلماسی انرژی قرار دارد که با توجه به ظرفیت های کشورمان در این زمینه، می توان انتظار داشت که آینده بهتری برای همه کشورهای منطقه رقم بخورد.
به هرحال داشتن رویکرد راهبردی در نگاه به همسایگان ازسوی دولت سیزدهم، اثرات مثبتی را به دنبال خواهد داشت که پس از توافق برجام می‌تواند جهش اقتصادی خوبی را برای کشورمان به ارمغان بیاورد.