چرا مدرک‌گرایی؟

  حسن هدایتی- به‌عنوان یک اصل افزایش علم و سواد در تک‌تک افراد جامعه در ارتقاء و رشد فرهنگ جامعه تأثیر مستقیم دارد و به عبارت ساده‌تر یک جامعه باسواد و تحصیل‌کرده بافرهنگ‌تر است. اما اگر نظام آموزش عالی یک کشور به سمت‌وسوی مدرک‌گرایی پیش می‌رود، دلیل احتمالی‌اش آن است که نظام استخدامی آن کشور تقاضایش تا حد زیادی روشن است و اگر کسی وارد نظام دانشگاهی شود آینده‌اش تا حدی روشن است و قوانین استخدامی کشور او را به رسمیت می‌شناسند درحالی‌که نظام مهارت در آن کشورِ خاص این‌چنین نیست. این باعث می‌شود جریان اجتماعی آن جامعه به سمت تحصیلات دانشجویی برود و بعد با معضلاتی مانند مدرک‌گرایی و تحصیل در رشته‌هایی که بازار کار ندارند روبرو شود. نوعی رابطه متقابل میان مدرک از یک‌سو و از سوی دیگر منزلت و پرستیژ اجتماعی، حقوق اقتصادی و اجتماعی و وضعیت و شغل و… موجب می‌شود که مدرک، عاملی مهم و حیاتی در زندگی اجتماعی چنین جامعه‌ای باشد، در نتیجه جامعه درشدت بخشیدن به این گرایش نقش مؤثری ایفا می‌کند زیرا با دیدی اشتباه در جامعه ناخودآگاه صرف داشتن مدرک نماد موفقیت، توانایی و فرهنگ فرد محسوب می‌شود. در چنین جامعه‌ای نگاه مدرک‌گرایی دانشگاهی و رزومه گرایی در دستگاه‌های دولتی برای شناسایی، حمایت و مدیریت کارآفرینان آن کشور استفاده می‌شود، در نتیجه در آن کشور پروسه صحیح شناسایی و حمایت واقعی از کارآفرینان به‌درستی محقق نخواهد شد. ادامه این روند سبب می‌شود تا دانشجویان از ذهنیتی خلاق و هوشمند و پرسشگر برخوردار نشوند.
می توان گفت در این نظام افرادی که دارای مدرک تحصیلی هستند از حقوق و شغل مدنظر بهره مندند . همچنین اولویت و اهمیت با مدرک تحصیلی بوده البته اکنون هم این موضوع وجود داره اگر شما در شغلی مهارت دارید ، باید مدرک تحصیلی مربوط به آن را نیز داشته باشید و در نهایت در جایگاه مورد نظر خود استخدام خواهید شد .
همین موضوع منجر به مدرک گرایی شد زیرا این پیام را به جامعه داده است که دنبال مدرک باشید و اگر در شغلی که مشغول به کار هستید مدرک داشته باشید از مزایا و حقوق بیشتر برخوردارین .
همچنان افراد بر اساس مدرک تحصیلی استخدام می شوند ، به تنها چیزی که عملا به آن توجه نمی کنند میزان کارآیی و بهره وری آن ها است در ادامه باید به این موضوع اشاره کرد که ایران از جمله کشور هایی است که بیشترین مدرک دکتری را دارد .
به‌منظور اقدامی جهت رفع معضل مدرک‌گرایی در دانشگاه‌ها، دانشگاه باید به سمتی رود که پژوهش از طریق افراد خلاق و نوآور انجام پذیرد به‌گونه‌ای که دانشگاه بتواند از محل آن‌ها کسب درآمد کرده و پژوهش‌هایی را انجام دهد که صاحب داشته باشند و بالطبع آن صاحب مشتری نیز شوند و هدف فقط ثبت یک مقاله آی‌اس‌آی نباشد. باید نگاه به پژوهش عوض شود و با طرح‌ریزی ایده‌های خوب، و نه پول دولت، به هدف رسید؛ باید تفکر مدیریت دانشگاه‌ها از پژوهش دولتی به پژوهش پول‌ساز تغییر جهت بدهد. البته اعمال تغییرات فقط مخصوص دانشگاه نیست بلکه مربوط به بانک، صنعت و فرهنگ نیز می‌شود.
توسعه روزافزون دانشگاه‌ها و رقابت بر سر مدرک امروز یکی از مشکلات کاهش فرصت‌های شغلی بین جوانان است. سیاست‌های اشتغالزایی هر چند از ساماندهی بحران بیکاری تقریبا ناتوان مانند، اما توسعه و تشویق فرهنگ مدرک‌گرایی به تدریج میل به مهارت آموزی را در بین جوانان کاهش داده است.
درمان درد پدیده مدرک گرایی به اندازه‌ای زیاد است که تاکنون هیچ راه مثبتی بر رهایی از آن یافت نشده است و مطابق آمار‌ها ۴۰ درصد بیکاران جامعه را فارغ التحصیلان دانشگاهی شکل می‌دهند.
فروش مدرک‌های معتبر دانشگاهی از بهترین مراکز علمی کشور درد کهنه آموزش عالی کشور است و با وجود اینکه وزارت علوم، پلیس فتا، قوه قضائیه، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی همگی پای کار آمدند تا بتوانند به رفع این چالش اقدام کنند، اما همچنان کسب و کار‌های دلالان این حوزه روز به روز رونق می‌گیرد. افزایش مدرک گرایی به تبع، کاهش اشتغال را به همراه دارد و این معضل قدیمی دانشگاه‌های سراسر کشور باعث شده تا بحث مهارت به صورت کلی به باد فراموشی سپرده شود و آموزش‌های تئوریک جایگزین دروس عملی شوند.
اما مهارت افزایی در کنار آموزش‌های دانشگاهی و کسب نمره بالا بحثی است که در اولویت تمامی کارآفرینان جامعه قرار دارد و اگر فارغ التحصیلی نتواند مهارت‌ها و استعداد‌های مرتبط با رشته اش را در جامعه کاری خویش پیاده سازی کند موجب اعتراضات مدیران خود خواهد شد.