ایران به جمع تولیدکنندگان بزرگ اوپک بازگشت
کائنات|تولید و سرمایه‌گذاری از جمله چالش‌های وزارت نفت دولت سیزدهم از زمان آغاز به‌کار بود که در کمتر از دو سال، با باورپذیری و تکیه بر توان داخلی، موفق به عبور از این چالش و ایستادن در کنار غول‌های تولیدکننده نفت اوپک شد.
تولید نفت در سال ۱۴۰۰حدود ۲ میلیون بشکه در روز بود و همین موضوع به تنزل جایگاه ایران در میان غول‌های نفتی جهان منجر شده بود. حل این معضل با روی کار آمدن دولت سیزدهم در اولویت قرار گرفت تا آنجا که جواد اوجی هنگام نشستن بر کرسی هدایت وزارت نفت، ضمن تشریح برنامه‌های خود در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی، اظهار کرد: حداکثر ظرفیت نفت خام و میعانات گازی پالایشگاه‌ها نزدیک به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه است که ان‌شاءالله کف این ظرفیت به ۳ میلیون و ۴۰۰ تا ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز می‌رسد.
وی یادآور شد: جمهوری اسلامی ایران ظرفیت مطلوبی در مخازن نفتی دارد و بیش از ۱۵۰ میلیارد بشکه نفت قابل برداشت داریم که اگر بنا را بر تولید صیانتی از این مخازن بگذاریم ظرفیت خوبی هم در حوزه تولید خواهیم داشت که با برنامه‌های بخش بالادست، بی‌شک ظرف چهار تا پنج سال آینده افزایش ظرفیت تولید نفت اتفاق می‌افتد (هم در میدان‌های مشترک و هم میدان‌های مستقل) که با افزایش ظرفیت تولید می‌توانیم ظرفیت پالایشی کشور را افزایش دهیم و تضمین امنیت انرژی را پی بگیریم و در کنار آن صادرات نفت را هم داشته باشیم.
موضوعی که محسن خجسته‌مهر؛ مدیرعامل شرکت ملی نفت هم بر آن صحه گذاشت و در رویداد گام معکوس بهبود بهره‌وری در عملیات حفاری عنوان کرد: ظرفیت تولید نفت ایران قبل از تحریم ۳ میلیون و ۸۳۸ هزار بشکه در روز بود، اما بعد از خروج آمریکا از برجام، این ظرفیت تولید یک میلیون بشکه افت کرد. دولت قبل بخشنامه زده بود که تعمیرات اساسی را رها کنید و همین عامل موجب افت ظرفیت شد، اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم، طی شش ماه و با هزینه‌کرد ۵۰۰ میلیون دلار، توانستیم ظرفیت تولید را به گذشته برگردانیم.
*پرش از جایگاه پنجم به سوم در دولت سیزدهم
ایران از سال ۲۰۱۹ تا سه ماهه اول ۲۰۲۱، پس از کویت در جایگاه پنجم کشورهای تولید نفت اوپک قرار داشت و به‌ترتیب عربستان، عراق، امارات و کویت در رده‌های اول تا چهارم ایستاده بودند. در آوریل ۲۰۲۱ (فروردین - اردیبهشت) توانست با پیشی گرفتن از کویت، در جایگاه چهارمین تولیدکننده نفت اوپک قرار گیرد و از آن زمان تا اکتبر ۲۰۲۱ (مهر - آبان) این جایگاه را حفظ کرد، اما در ماه نوامبر یعنی آبان - آذرماه همان سال، بار دیگر تولید نفت کویت از ایران پیشی گرفت و در جایگاه چهارم نشست و ایران به رتبه پنجم بازگشت.
اما در سال ۲۰۲۳، روند تولید نفت در کشور رو به افزایش گذاشت و پس از یک سال و چهار ماه، یعنی مارس ۲۰۲۳ (اسفند - فروردین) با تولید ۲ میلیون و ۶۹۴ هزار بشکه در روز از کویت با تولید ۲ میلیون و ۵۸۵ هزار بشکه پیشی گرفت و دوباره به جایگاه چهارمی تولید نفت اوپک بازگشت و کویت در جایگاه پنجم قرار گرفت، اما هنوز ۷۲ هزار بشکه با جایگاه سومی تولید اوپک فاصله داشت. در این بازه زمانی عربستان با تولید ۹ میلیون و ۲۱ هزار بشکه در روز، عراق با تولید ۴ میلیون و ۲۰۳ هزار بشکه در روز و امارات با ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه در روز، سه کشور بزرگ تولیدکننده نفت اوپک به شمار می‌رفتند، ضمن اینکه کویت با تولید ۲ میلیون و ۵۵۸ هزار بشکه در روز پنجمین تولیدکننده اوپک بود.
این روند تا اوت ۲۰۲۳ (مرداد - شهریور) ادامه داشت تا اینکه تلاش کارکنان صنعت نفت به بار نشست و تولید نفت خام ایران بر اساس گزارش سپتامبر اوپک، با ۱۴۳ هزار بشکه افزایش به ۳ میلیون بشکه رسید که با پیشی گرفتن از امارات با ۲ میلیون و ۹۱۳ هزار بشکه، پس از عربستان و عراق جایگاه سومی را پس از مدت‌ها دوباره از آن خود کرد.
این در حالی است که عربستان با تولید ۸ میلیون و ۹۶۷ هزار بشکه در روز و عراق با تولید ۴ میلیون و ۲۷۷ هزار بشکه در روز در جایگاه‌های اول و دوم قرار دارند و امارات با تولید ۲ میلیون و ۹۱۳ هزار بشکه در روز در جایگاه چهارم و کویت با تولید ۲ میلیون و ۵۵۴ هزار بشکه در روز در جایگاه پنجم قرار گرفته‌اند.
شایان ذکر است ۱۳ کشور الجزایر، آنگولا، کنگو، گینه استوایی، گابن، ایران، عراق، کویت، لیبی، نیجریه، عربستان، امارات و ونزوئلا عضو اوپک هستند که هشت کشور عضو در این ماه افزایش تولید داشتند و بیشترین افزایش به مقدار ۱۴۸ هزار بشکه در روز به ایران تعلق دارد. پنج کشور باقی‌مانده نیز کاهش تولید داشتند که بیشترین کاهش به میزان ۸۸ هزار بشکه به عربستان اختصاص یافته است.
دوشادوشی کشورمان با غول‌های نفتی جهان، موفقیت چشمگیری است که وزیر نفت در آیین رسمی گشایش هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی ایران‌پلاست به آن بالید و با تأکید بر اینکه در آغاز به‌کار این دولت تولید نفت حدود ۲.۲ میلیون بشکه در روز بود، افزود: تولید نفت ایران با توان متخصصان ایرانی به روزانه ۳.۳ میلیون بشکه رسیده و نکته مهم آن است که هرچه تولید نفت انجام می‌شود، یا در پالایشگاه‌های داخلی به مصرف می‌رسد یا به صادرات اختصاص می‌یابد. زمان آن گذشت که کاهش تکلیفی تولید نفت را در کشور داشته باشیم. این افزایش تولید و صادرات نفت با توجه به افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی اهمیت بیشتری دارد، زیرا پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد قیمت نفت پایان سال ۲۰۲۳ به بالای ۱۰۰ دلار می‌رسد.
بازگشت به جایگاه سوم کشورهای تولیدکننده نفت جهان، واکنش مسئولان و مقام‌ها را به‌دنبال داشت. نمونه آن انتشار مطلبی از علی بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت در حساب کاربری‌اش در توئیتر بود که نوشت: در گزارش جدید اوپک، ایران با وجود باقی ماندن تحریم‌ها، مردادماه به جایگاه سوم تولید نفت بازگشت.
افزایش تولید و صادرات نفت ایران در یک سال اخیر در گزارش‌های مراکز بین‌المللی و رسانه‌های معتبر نیز انعکاس ویژه‌ای داشته است. طبق بولتن آماری سالانه اوپک که پنجم و ششم ژوئیه سال ۲۰۲۳ میلادی (۱۴ و ۱۵ تیرماه) منتشر شد، میزان درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۲۲ معادل ۴۲.۶ میلیارد دلار برآورد شده که در مقایسه با رقم ۲۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ و ۷ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ و ۱۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹ افزایش داشته است.
در همین حال، اداره اطلاعات انرژی آمریکا به‌تازگی در گزارشی اعلام کرده بود جمهوری اسلامی ایران با درآمد ۵۴ میلیارد دلاری از صادرات نفت در سال ۲۰۲۲، در میان اعضای اوپک جایگاه پنجم را به خود اختصاص داد.
صنایع در صدر تامین برق کشور در نیمه نخست سال
کائنات|بررسی‌ها نشان می‌دهد در فصل گرم سال جاری و برای نخستین بار میزان مصرف بخش صنعتی از بخش خانگی در کشور پیشی گرفت، اتفاقی که در سایه همراهی مشترکان بخش خانگی با برنامه‌های مدیریت مصرف برق رقم خورد و نسبت به سال‌های گذشته شرایط مطلوب تری را برای صنایع در حوزه تولید رقم زد.
بر اساس برنامه‌های مدیریت مصرف سال جاری مقرر شد تا بیش ۵۸۰ هزار واحد صنعتی که عمدتاً کسب و کارهای کوچک و یا خانگی بودند، بدون هیچ محدودیتی در تابستان سال جاری برق مصرف کنند و شهرک‌های صنعتی نیز در کنار صنایع بزرگ ضمن تعامل با وزارت نیرو و مدیریت زمان مصرف، امکان بیشترین استفاده از برق را به دست آورند.
در همین راستا و در ابتدای فصل گرم سال مقرر شد تا به جز صنایع کوچک که بدون محدودیت برق تحویل گرفتند، صنایع فعال در شهرک‌های صنعتی نیز با جا به جایی روز تعطیل خود مشمول مدیریت مصرف برق شوند و در مقابل در روزهای جمعه نیز برای جبران محدودیت پیش آمده فعال باشند.
با این وجود همزمان با آغاز فصل گرم سال و در سایه تعامل مصرف کنندگان بخش خانگی با صنعت برق و ایجاد امکان تامین برق بیشتر برای شهرک‌های صنعتی، محدودیت دریافت برق این صنایع از یک روز در هفته به نصف روز در هفته تقلیل یافت تا امکان دریافت برق بیشتر و در نتیجه تولید بیشتر برای آن‌ها فراهم شود. طبق اعلام وزارت نیرو، شرایط مطلوبی که البته در اواخر ماه مرداد و اوایل شهریور و تنها به مدت ۳ هفته به دلیل افزایش شدید دمای هوا و افزایش مصرف برق در بخش خانگی کمی تغییر یافت و مدیریت مصرف برق صنایع فعال در شهرک‌های صنعتی از یک روز به یک و نیم روز در دو روز متفاوت افزایش یافت. این در حالی بود که همچنان نسبت به برنامه اولیه شش ساعت برق بیشتر به صنایع فعال در شهرک‌های صنعتی اختصاص یافت. در ارتباط با صنایع بزرگ مانند فولاد، سیمان، آلومینیوم و... نیز در تعامل ایجاد شده با انجمن‌های این صنایع و نیز تعامل با وزارت صمت برنامه‌های دقیقی تنظیم و مقرر شد تا این صنایع نیز ضمن کاهش میزان مصرف برق در زمان اوج بار مصرف در دیگر ساعات بدون محدودیت نسبت به مصرف برق اقدام کنند.
جدا از نتیجه محسوس این برنامه که همان پایداری شبکه برق سراسری و جلوگیری از وقوع خاموشی‌های گسترده در کشور بود، بررسی‌های دقیق‌تر و کنکاش در آمار و ارقام نیز نشان می‌دهد که در نتیجه همین شرایط وضعیت مطلوب‌تری برای صنایع در مقایسه با سال‌های گذشته و نیز در مقایسه با بخش خانگی ایجاد شد.
به عنوان نمونه بررسی آمار تحویل برق به صنایع از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا پایان تیرماه سال جاری نشان می‌دهد که تامین برق صنایع به مرز ۴۰ میلیارد کیلووات ساعت رسید و از ۳۹ میلیارد ۷۵۶ میلیون کیلووات ساعت گذر کرد. این در حالی بود که در بازه زمانی یاد شده مصرف برق بخش خانگی به رقم ۲۹ میلیارد و ۶۰۰ میلیون کیلووات ساعت رسید و این یعنی صنایع در این بازه زمانی ۱.۳ برابر بخش خانگی برق مصرف کردند. بررسی‌های بیشتر نیز نشان می‌دهد در حالی که در فصل گرم سال‌های گذشته در بهترین حالت میزان مصرف بخش صنعت تا ۸۰ درصد میزان مصرف بخش خانگی می‌رسید، اما امسال برای اولین بار این تناسب تغییر کرد و میزان مصرف برق بخش صنایع به میزان ۲ درصد نسبت به بخش خانگی بیشتر شد و این در حالی است که نسبت به مصارف سال قبل خود نیز ۸.۲ درصد برق بیشتری دریافت کردند. افزایش میزان مصرف بخش صنعت نسبت به بخش خانگی در ماه‌های گرم سال جاری در حالی بود که به عنوان نمونه در نیمه نخست سال ۱۳۹۹ مصرف بخش صنعت ۱.۸ درصد کمتر از بخش خانگی بود و در نیمه نخست سال ۱۴۰۰ نیز صنایع ۲.۸ درصد از بخش خانگی کمتر برق دریافت کردند. همچنین در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ نیز تقریباً میزان دریافت بخش صنایع و خانگی برابر بود.
همچنین بر اساس آماری که به تازگی از سوی شرکت مدیریت شبکه برق ایران اعلام شد، میزان برق تحویلی به صنایع انرژی‌بر کشور در شش ماه ابتدای سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۶.۱ درصد رشد داشت و این عدد نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ نیز رشد ۱۹.۲ درصدی را نشان می‌دهد.
این یعنی در نیمه نخست سال جاری به ویژه در ماه‌های گرم شرایط تامین برق بخش صنایع در مقایسه با سال‌های گذشته به مراتب بهبود یافت و همچنان این انتظار وجود دارد که در سایه مجموعه برنامه‌های مدون دیگری همانند احداث نیروگاه‌های خود تامین صنایع، امکان خرید برق از تابلوی سبز بورس کالا توسط صنایع و نیز تلاش برای کاهش شدت مصرف انرژی در بخش‌های تجاری، اداری و خانگی در ماه‌های گرم سال‌های آینده شرایط برای صنایع در حوزه تامین برق به مراتب بهتر از سال جاری باشد.