نحوه گذران اوقات فراغت

 شکوه علوی- اوقات فراغت، فعالیتی است که اعضای جامعه فارغ از اجبارهای محیط کار و الزامات زندگی، از طریق آن استعدادهای خود را توسعه بخشیده، شخصیت خود را گسترش می‌دهند. چگونگی گذران اوقات فراغت، بازتابی از شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر جامعه است که استفاده‌ی مطلوب از این اوقات می‌تواند تأثیر درخور توجهی در بهبود کیفیت زندگی اجتماعی و اقتصادی افراد جامعه داشته باشد.
دوره های پیشین، نحوه گذران اوقات فراغت، میان جوامع به عنون یک مسئله اجتماعی مطرح نبوده و از دلایل مم آن، می توان به سنتی بودن جوامع و پایین بودن رشد تکنولوژی و به دنبال آن، ایجاد روابط عمیق عاطفی میان افراد و نیز حضور آنها در خانواده های گسترده اشاره کرد. در حالی که امروزه، رشد روزافزون صنعت و دست یابی به امکانات رسانه ای و دگرگونی های فرهنگی ناشی از آن، تغییرات عمیقی را در بافت و ساخت خانواده ها ایجاد کرد و سبب تحول در شکل خانواده، از گسترده به هسته ای شده است. در قدیم، به سبب وجود استحکام میان روابط خانوادگی، ایلی و عشیره ای، امکان ارتباط با خویشاوندان و گفت و شنو آنها به راحتی فراهم می شود و مردم در فرصت های مناسب و در اوقات فراغت خویش، به دید و بازدید با آشنایان خویشاوندان خود می پرداختند. بنابراین، شاید هیچ گاه احساس دل تنگی و افسردگی و بی حوصلگی که از دستاوردهای زندگی صنعتی است، به سراغ آنان نمی رفت و بدین ترتیب؛ دغدغه اوقات فراغت نداشتند. در زمان ما نیز که عصر ارتباطات نام گرفته و ثانیه ها در رقابتی تنگاتنگ با یکدیگر قرار گرفته اند و امکانات رسانه ای پدیدار شه، امکان همکاری و ارتباط مستقیم انسان ها با یکدیگر، به مراتب کمتر از گذشته شده است.
زندگی جدید، به کوچک شدن ابعاد خانه و خانواده منجر شده و سکونت در آپارتمان ها و خانه های کوچک، امکان دید و بازدیدهای فامیلی را به کمترین حد رسانده است. از سوی مشاغل جدید نیز به نوبه خود، فردگرایی وارث داده و در مجموع، تغییرات اجتماعی و فرهنگی توجه هر چه بیشتر مسئولان و صاحبنظران به پدیده اوقات فراغت شده است.
ضرورت استفاده بهینه از پنجره های باز زندگی انسان، به خوبی آشکار می شود. فرهنگ های گوناگون هر یک به نوعی به نهادینه شدن اوقات فراغت تأکید می ورزند. و جود ضرب المثل هایی همچون «شیطان برای دست های بیکار، کار می تراشد» یا «مغز تنبل، کارگاه شیطان است»، پیرو این واقعیت است که اگر انسان از ساعت ها و لحظه های آزاد زندگی خود در جهت رشد و کمال فردی و اجتماعی خود استفاده نکند، ای بسا این فرصت ها، وبال گردن او می شود و پی آمدهای تلخ و ناگواری را برای او و دیگران به همراه دار. در سال های اخیر، روان شناسان و جامعه شناسان، ضرورت استفاده بهینه از اوقات فراغت را به نسل جوان جامعه گوشزد کرده و از زیان های بهره گیری نادرست از این زمان ها سخن به میان آورده و مباحثی همچون آسیب شناسی اوقات فراغت را مطرح و بررسی کرده اند.
بسیاری از نوجوانان و جوانان بر این باورند که اوقات فراغت، فرصتی برای خوشگذرانی، تن آسایی و لذت جویی است. آگاه نبودن والدین یا بی توجهی آنان به این مسئله، از عواملی است که به این باور و برداشت غلط دامن می زند. همچنین بر اثر نبود یا کمبود امکانات تفریحی مناسب با برخی از نوجوانان و جوانان نیازهای تفریحی و عاطفی خود را از راه های خلاف و غیرمجاز تأمین می کنند. در نتیجه با رواج تفریحات ناسالم، دریچه ای برای ورود جوانان به بزهکاری و انحراف باز می شود. سن جمعیت کشور ما جوان است و در این میان، مسئولین، خانواده ها و وسایل ارتباط جمعی موظفند خطرها و آسیب های ناشی از گزینش های نادرست نوجوانان و جوانان را در گذران اوقات فراغت، به آنان یادآوری کنند. همچنین با متانت و دوراندیشی لازم، با نسل آینده ساز جامعه در زمینه استفاده بهینه از فرصت ها، هم فکری کنند و وسایل و امکانات لازم را در این باره در اختیار آنان قرار دهند.