وصول ۴۳۰ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی در سال ۱۴۰۱

 رئیس سازمان امور مالیاتی گفت: در ۱۱ ماه سال جاری، ۴۳۰ هزار میلیارد تومان مالیات از مردم دریافت کردیم. داوود منظور رئیس سازمان امور مالیاتی برای توضیح عملکرد مالیاتی گفت و ویی انجام داده که در ادامه مشروح گفتگو را می‌خوانید.
*از ابتدای امسال تا کنون درآمدهای مالیاتی چقدر بود؟
داوود منظور معاون وزیر اقتصاد و دارایی و رئیس سازمان امور مالیاتی: ما در مالیات واسطه مردم برای مردم هستیم، یعنی مالیاتی که ما دریافت می‌کنیم مستقیم صرف مصارفی می‌شود که خدمات عمومی را به جامعه ارائه می‌کند، در ارتباط با آمار وصول باید عرض کنم که ما در ۱۱ ماهه اول امسال توانستیم ۴۳۰ هزار میلیارد تومان از مردم مالیات دریافت کنیم، حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان عوارض ارزش افزوده که این را به شهرداری ها، دهیاری‌ها و روستا‌ها مستقیماً پرداخت می‌کنیم، بنابراین جمع وصولی ما امسال در ۱۱ ماه ۵۳۰ هزار میلیارد تومان بوده است.
*فرار مالیاتی چقدر است؟
منظور‌: فرار مالیاتی خیلی قابل سنجش مستقیم نیست که ما بتوانیم عدد و رقمی را عرض کنیم، برآورد ما این است که حدوداً فرار مالیاتی یک سوم مجموع درآمد‌های مالیاتی است که ما باید داشته باشیم، به عبارت دیگر در پدیده فرار مالیاتی یک سوم از درامد‌های مالیاتی مان را از دست می‌دهیم.
*بعضی اوقات عدد‌های خیلی درشت تری گفته می‌شود.
منظور‌: امسال تا پایان سال ۴۷۰ هزار میلیارد تومان مالیات وصول می‌کنیم یک سوم این عدد، عدد کمی نیست، حدود ۱۵۰، ۱۶۰ هزار میلیارد تومان است، این برآوردی است که ما داریم.
 *سهم مالیات الان از تولید ناخالص ملی، داخلی یا همان تولید ناخالص داخلی چقدر است؟
منظور‌: اگر بخواهیم مالیات را به مفهومی در کشور‌های دیگر سنجیده می‌شود که شامل مالیاتی است که به بودجه عمومی واریز می‌شود، مالیات یا عوارضی است که شهرداری‌ها دریافت می‌کنند و وصولی‌های شهرداری‌ها از مردم، پرداختی که مردم بابت کسورات بازنشستگی پرداخت می‌کنند، همه این‌ها را در ادبیات بین المللی جمع آن را مالیات می‌گوییم، اگر بخواهیم این نسبت را در نظر بگیریم در کشور ما حدود ۱۳ درصد از تولید ناخالص داخلی.
*وزیر اقتصاد وعده داده بودند که این سهم امسال یک درصد افزایش پیدا خواهد کرد، آیا این رشد اتفاق افتاده است؟
 منظور : رشد مالیات امسال رشد خوبی بود و نسبت به سال گذشته ما ۵۴ درصد ما رشد وصول مالیات داریم، از آن طرف هم امسال تورم بیش از انتظار بود، بنابراین وقتی ما نسبت می‌گیریم مالیات را به تولید ناخالص داخلی مخرج درصد تورم امسال بزرگ شد، به همین جهت شاید آن نسبت یک درصد افزایش مالیات به تولید ناخالص داخلی عملاً به طور کامل محقق نشد، امیدوار هستیم که در سال آینده با کنترل تورم رشد اسمی تولید ناخالص داخلی ما به گونه‌ای باشد که با توجه به رشد حدود ۵۵ درصدی که ما در درآمد‌های مالیاتی سال  آینده پیش بینی می‌کنیم که اتفاق بیفتد این نسبت یک درصد محقق شود، ما هر سال تلاش می‌کنیم این نسبت را بهبود دهیم و بالاببریم.
*معافیت‌های مالیاتی چقدر است؟
منظور‌: بر اساس اظهارنامه‌هایی که امسال دریافت کردیم حدود ۱ هزار و ۳۸۰ هزار میلیارد درآمد مشمول مالیات بوده که ما عملاً مالیات دریافت نکردیم و معاف کردیم، اگر نرخ مالیات را برای سال گذ شته با توجه به اینکه این نرخ ۲۵ درصد بوده در نظر بگیریم یک چهارم این مبلغ مالیات از دست رفته ما است، یعنی حدود ۳۳۰، ۳۴۰ هزار میلیارد تومان مالیات از دست رفته یا معافیت مالیاتی است که ما در سال گذشته اعمال کردیم.
*تبدیل معافیت مالیاتی به مالیات صفر اتفاق افتاده است؟
منظور: بله، رقمی که بنده عرض کردم هزار و ۳۸۰ هزار میلیارد تومان، عملاً مبلغ ابرازی مودیان ما بوده در ارتباط با عملکرد سال ۱۴۰۰، یعنی این همان مالیات با نرخ صفر است، مودی میزان درآمد خودش را اعلام می‌کند، ولی معافیت خود را هم ثبت می‌کند، با توجه به معافیت‌های قانونی که وجود دارد، البته بخشی از مودیان ما یا به عبارت دیگر فعالان اقتصادی جامعه این‌ها مکلف به دادن اظهار نامه نیستند، طبیعتاً ان‌ها دیگر مالیاتشان ثبت نمی‌شود، به عنوان مثال ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم مربوط به فعالان بخش کشاورزی است، فعالان بخش کشاورزی به استثناء ان‌هایی که جنبه اشخاص حقوقی دارند و به عنوان شرکت ثبت شده اند، بقیه کشاورز‌های معمولی که اشخاص حقیقی هستند اظهار نامه نمی‌دهند، البته درآمد کسب می‌کنند و معافیت استفاده می‌کنند، ما میزان معافیت کشاورزان را هم که اظهار نامه نمی‌دهند حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌کنیم یعنی این را هم باید به  آن عدد اضافه کنیم که سرجمع معافیت‌هایی که می‌دهیم طبیعتاً به حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان برای سال ۱۴۰۰ می‌رسد، طبیعتاً این عدد هر سال رشد می‌کند یعنی همانگونه که مالیات اسمی ما رشد می‌کند معافیت‌های اسمی ما هم در هر سال رشد می‌کند ما امسال فصل اظهار نامه مان از ابتدای خرداد شروع می‌شود،   بنابراین در فصل اظهار نامه مشخص می‌شود که برای سال ۱۴۰۱ چه میزان مودیان ما معافیت ثبت کردند.
*چقدر از این معافیت‌ها منطقی و چقدر غیر منطقی است؟  
منظور‌: تمام معافیت‌هایی که قانون گذار در دوره‌های مختلف این‌ها را وضع کرده و این‌ها در قانون مالیات‌های مستقیم ما دیده می‌شود با یک منطقی وضع شده، یعنی هدف این بوده که یک بخش از اقتصاد را مورد حمایت قرار دهند، صادرات عملاً تا سال گذشته به طور کامل و امسال صادرات کالا‌هایی که به صورت خام و نیمه خام نیست این‌ها معاف از مالیات است، عدد هم قابل توجه است بالغ بر ۵۰ هزار میلیارد تومان معافیت صادرات ما است، هدف این معافیت این است که ما تشویق کنیم صادر کنندگان تلاش کنند برای صادرات بیشتر و تامین ارز برای کشور که این یک منطق بسیار قابل توجهی است، امسال قانون گذار آمد گفت ما این معافیت را به شرطی می‌دهیم که شما کالای خام و نیمه خام را صادر نکنید یک کالای تمام شده را صادر کنید که ارزش افزوده بالاتری داشته باشد، سرمایه گذاری در مناطق کمتر توسعه یافته و به طور کلی انواع سرمایه گذاری ها، ماده ۱۳۲ قانون مالیات‌های مستقیم این‌ها هم مشمول معافیت هستند طبق آنچه که قانون تعیین کرده برای یک دوره مشخص که نسبتاً دوره طولانی است، ما بالغ بر ۱۱۰ هزار میلیارد تومان مالیات را از سرمایه گذاری‌ها و درآمد ناشی از سرمایه گذاری در سال ۱۴۰۰ دریافت نکردیم، نمونه دیگر درآمد شرکت‌های دانش بنیان است البته شرکت‌های دانش بنیان پدیده جدیدی در کشور هستند، ما در سال گذشته ۱۵ هزار میلیارد تومان درآمد شرکت‌های دانش بنیان را معاف از مالیات کردیم، یعنی حدود سه هزار میلیارد تومان معاف از مالیات و مواردی از این دست دانشگاه‌های غیر انتفاعی، مدارس غیر انتفاعی این‌ها تماماً معافیت دارند که شاید تعداد معافیت‌هایی که ما اعمال می‌کنیم بیش از ۳۰ مورد معافیت در قانون مالیات‌های مستقیم است، الان یک لایحه‌ای را ما در دولت داریم که در کمیسیون اقتصادی دولت کارش تمام شده، آماده ورود به صحن دولت است که امیدواریم هر چه زودتر به صورت لایحه  به مجلس ارسال شود، این لایحه روح غالبش هدفمند کردن معافیت هاست، یعنی ما اعتقاد داریم که این معافیت‌ها نیاز به یک ساماندهی مجدد دارد بعد از حدود ۴۰ سال که ما از اولین قانون مالیات‌های مستقیم مصوب بعد از انقلاب که عملاً اصلاحیه قانون قبل از انقلاب بوده می‌گذرد، الان لازم است یکبار دیگر معافیت‌ها را بازنگری کنیم. به عبارت دیگر ما اگر می‌گوییم معافیت سرمایه گذاری تا کجا، چقدر معافیت؟
*چقدر معافیت‌های مالیاتی توانسته اهداف قانون گذاران و طراحانش را محقق کند؟
منظور‌: واقعیت امر این است که ما مسئول اندازه گیری این موضوع نیستیم، به عنوان مثال معافیت مناطق آزاد سال‌ها معافیت داشتیم و همچنان معافیت سرمایه گذاری در مناطق آزاد داریم، مواردی بوده یک شرکتی در منطقه  آزاد ثبت شده عملیات آن شرکت در سرزمین اصلی بوده، اما دفاتر و عملا نگهداری حساب‌ها در منطقه آزاد بوده، مواردی بوده که مثلا در یک واحد ساختمانی در منطقه آزاد حدود ۷۰ شرکت در یک پلاک ثبت شده، این معلوم است که این شرکت صرفاً جنبه سوری دارد و عملیات دیگری را به صورت درون سرزمینی انجام می‌دهد.
*شما رئیس سازمان امور مالیاتی هستید و احتمالا در جریان پژوهش‌ها یک برداشت اجمالی باید داشته باشید؟
منظور‌: بله یعنی بساری از معافیت‌ها به اهداف خودش اصابت کرده، بالاخره اینکه ما توانستیم این حجم از سرمایه گذاری در کشور، و زیر ساخت‌ها و واحد‌های تولیدی را راه اندازی کنیم، اینکه مناطق آزاد ما این میزان تکثر پیدا کرده و این میزان اشتغال و کسب و کار شکل گرفته و توسعه‌ای که ما در دانشگاه‌های غیر انتفاعی داشتیم، این‌ها همه تا حد زیادی مشمول این حمایت‌هایی است که دولت از توسعه این فعالیت‌ها به عمل آورده است.
*از آن ۳۰۰ هزار میلیارد معافیت مالیاتی کجا به هدف اصابت کرده است؟
منظور‌: تمام معافیت‌ها تا حد زیادی به اهداف خودش اصابت کرده، ولی ما نکته فراتر داریم اینکه معافیت‌ها باید سقف داشته باشد، یعنی کسی که سرمایه گذاری انجام می‌دهد حداکثر معافیتی که باید به او دهیم این است که از میزان مالیاتی که عملا پرداخت نمی‌کنند اصل سرمایه گذاری جبران کند، یعنی کسی که هزار میلیارد تومان سرمای گذاری کرد قاعدتاً حداکثر ما باید به اندازه هزار میلیارد تومان معافیت درآمد دهیم که این را جبران کند، حالا اگر ما دو هزار میلیارد تومان دادیم این یعنی گشاده دستی کردیم یعنی اینکه لازم نبود ما تا این حد جلو رویم الان ما برآوردمان این است که خیلی جا‌ها معافیت‌هایی که می‌دهیم، چون سقف ندراد بیش از حد یا به صورت مصرانه معافیت می‌دهیم، وقتی می‌گوییم کشاورز فکر می‌کنیم کشاورز یک جالیز دار و باغبان ساده است ما کشاورزانی داریم که این‌ها در واقع باغات بزرگی دارند، پسته کاری‌های بزرگ انجام می‌دهند.
*به طور مطلق کشاورزان از مالیات معاف هستند؟ فرقی هم بین مثلا پسته و زعفران و ... نمی‌کند؟
منظور‌: هیچ فرقی نمی‌کند کسی که پسته، زعفران یا سبزی بکارد همه از دادن مالیات معاف هستند بد ون اینکه حتی اظهار نامه دهند ما می‌خواهیم این یک سامان پیدا کند، در آن لایحه تلاش کردیم که این معافیت‌ها سقف تعیین شود، یک پایه معافیت تعیین کنیم و متناسب با موضوعات مختلف متفاوت خواهد بود.
*سامانه مودیان اگر به سرانجام برسد، شاید فرار‌های مالیاتی نزدیک به صفر شود، تعدادی از دستگاه‌ها و شرکت‌ها پیوسته اند، اما عده‌ای هم نپیوسته اند، مشخصاً در بین شرکت‌های بورسی و شرکت‌های دولتی گویا عددی که تا به حال گفته می‌شود حدود ۲۵ درصد است، شرکت‌هایی که وصل شده اند به سامانه مودیان، درست است؟
منظور‌: تا الان حدود ۵۲۰ شرکت این‌ها به سامانه ما ملحق شدند و در مجموع در این مدتی که از ۸/۱ که ما شروع کردیم حدود ۴۰ میلیون صورتسحاب برای ما ارسال شده، ارزش کالا‌های فروخته شده حدود ۸۵۰ هزار میلیارد تومان است و میزان مالیات ارزش افزوده‌ای هم که در این صورتحساب‌ها ابراز شده حدود ۶۵ هزار میلیارد تومان است نکته مهم‌تر اینکه کسانی که این کالا‌ها را خریده اند مشخص است چه کسانی اهستند و به چه میزانی خریداری کرده اند، حدود ۷۰ هزار خریدار در سامانه ما ثبت شده که کالا‌ها را خریداری کردند، ما برای همه فعالان اقتصادی در کشور عملاً کارپوشه ایجاد کردیم، یعنی هر کسی که کوچکترین فعالیت اقتصادی کرده و ما اطلاعاتی از او داشتیم این‌ها برایشان کارپوشه تشکیل شده و لذا وقتی که این‌ها خریدی می‌کنند به نام آن‌ها صورتحسابی صادر می‌شود، این صورتحساب می‌آید در کارپوشه آن‌ها قرار می‌گیرد، البته به شرط اینکه آن‌ها بخش تجاری اقتصاد باشند، وقتی است بنده به عنوان شخص خریداری می‌کنم اسم بنده را فروشنده در صورتحسابی که صادر می‌کند ثبت نمی‌کند، ولی آن‌هایی که در صورتحساب‌ها اسامی را به عنوان تجاری ثبت می‌کنند تماماً در کارپوشه آن‌ها قرار می‌گیرد، ۷۰ هزار شرکت الان برای ما مشخص است که چه مقدار کالا خریداری کرده اند، بنابراین شیب حرکت ما برای اجرای قانون شیب خیلی خوبی است، بورسی‌ها استقبال کردند الان تقریبا همه شرکت‌های بورسی که باید صورتحساب صادر کنند آمده اند، تعدادی از این شرکت‌ها سرمایه گذاری هستند که نیازی نیست برای ما صورتحساب صادر کنند طبیعتاً آن‌ها ورود نکردند، اما شرکت‌های دولتی دومین گروهی بودند که ما فراخوان کردیم از ۱۰/۱ باید می‌آمدند متاسفانه هنوز ورود شرکت‌های دولتی بسیار ناچیز است و فقط ۱۱ شرکت دولتی بر روی سامانه آمده اند، از حدود ۴۸۰ شرکت، بنابراین ما تلاش می‌کنیم و پیگیری می‌کنیم با وزرای محترم و مدیران عامل شرکت‌ها مکاتبه کرده ایم که این‌ها باید سریعتر به سامانه ملحق شوند، امیدوار هستیم این اتفاق هر چه زودتر بیفتد، .