صفحه اول
مریم کاشمری ها- آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیان‌بارش به یکی از ملموس‌ترین مشکلات زیست‌محیطی تهران، پایتخت ایران و چندین شهر دیگر ایران تبدیل شده‌است. آمارها نشان میدهد که در روزهای افزایش آلودگی هوای تهران، شمار بیماران تنفسی «تا ۶۰ درصد» افزایش می‌یابند. بیشترین عامل مرتبط با زیادشدن بیماری‌های سیستم قلبی و عروقی و ریوی، افزایش آلاینده‌های دی‌اکسید گوگرد، ذرات معلق و منواکسید کربن است، به‌گونه‌ای که «آلودگی هوا در تهران به‌طور متوسط موجب کاهش ۵ سال از عمر تهرانی‌ها شده‌است». بنابر نظر برخی از کارشناسان محیط زیست، نخستین زنگ خطر جدی دربارهٔ آلودگی هوای تهران، در سال ۱۳۷۴ به صدا درآمد.در آن هنگام نزدیک به یکصد نفر از کارشناسان و مدرسان محیط زیست، جغرافیا و شهرسازی در پی نشستی در سالن اجتماعات پارک شهر تهران، متنی موسوم به بیانیه «هوای تهران ۷۴» منتشر کردند که در آن برای نخستین بار از آلودگی هوای پایتخت به عنوان یک «بحران ملی» که راه مقابله با آن «عزم ملی» است، نام برده شد. بنابر گزارش سازمان کنترل کیفییت هوای تهران، در بیش از دو سوم از ایام سال غلظت آلودگی آنچنان بالا است که گستره دید کامل را به کمتر از پانصد متر کاهش میدهد و در تمام این مدت ساکنان محدوده دو سوم جنوبی شهر اغلب تصویر محو و کدری از توچال «بلند‌ترین قله تهران» را میبینند. همچنین از یک سوم بالای شهر هم دو سوم جنوبی آن به زحمت دیده میشود و اغلب هم این بخش از شهر در هال‌های از «مه دود» خاکستری غرق بوده و میزان آلودگی در مواقعی از سال به حدی میرسد که سازمان‌های مسئول در کشور آن را در مرحله خطرناک و بحرانی اعلام کرده و خواستار ماندن کودکان، سالخوردگان و بیماران قلبی و تنفسی در داخل منزل می شوند. مهاجرت به تهران از سوی گروهی از چرایی‌های آلودگی هوا اعلام شد. جمعیت مهاجری که وارد شهر تهران می‌شوند، عمدتاً به شغل‌هایی در حاشیه تولید، روی می‌آورند که بازدهی و نیاز به تخصص لازم رانیز، ندارند. در نتیجه نه تنها سبب پویایی و توسعه این شهر نمی‌شوند، بلکه با فشار به ظرفیت این شهر، سبب ترافیک و آلودگی هوای تهران و همچنین کمبود منابع آبی می‌شوند. مسوولان شهر تهران می‌بایست قوانین و مقررات قوی داشته باشند تا از افزایش مهاجرت و جمعیت و ترافیک در تهران بکاهند. در واقع باید تدابیری اندیشید که جمعیتِ تهران، با چنین سرعتی افزایش پیدا نکند تا تبعات حاصل از آن نیز در استان تهران قابل مدیریت باشند. در کنار آلودگی هوا باید به آلودگی صوتی نیز به عنوان یکی از مهمترین آلاینده‌های زیست‌محیطی ناشی از وسایل نقلیه در شهرهای بزرگ ایران اشاره داشت. به جز تهران میزان آلودگی هوای شهرهای اهواز، اراک، تبریز، مشهد، شیراز، کرج و اصفهان نیز مورد توجه خاص قرار دارد. در پی این مطالعات، برنامه‌ای تحت عنوان «برنامه جامع مبارزه با آلودگی هوای تهران» در سال ۱۳۷۹ طراحی و تصویب شد تا طبق این برنامه ظرف مدت ۱۰ سال هوای پایتخت به کیفیت سالم و قابل تنفس برسد. این برنامه شامل ۷ محور ذیل می‌باشد: استانداردسازی خودروهای نو، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، ارتقای حمل و نقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت، معاینه فنی خودروها، مدیریت ترافیک و آموزش همگانی. این برنامه با همکاری وزارت صنایع، وزارت نفت، سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی به مورد اجرا درآمد. در پی آن در پاییز ۱۳۸۶ «طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران»تهیه و تصویب شد. این طرح، که اهداف کلی آن بر اهداف طرح‌های فرادست – مانند «طرح جامع تهران» و هم چنین برنامه چهارم توسعه اقتصادی ایران – استوار شده‌اند، چشم‌انداز تحولات مطلوب این شهر در ۲۰ ساله آینده را ترسیم می‌کند. در ارتباط با کاهش آلودگی هوا، این طرح– علاوه بر گسترش و بهبود کیفیت حمل و نقل عمومی، از رده خارج کردن کلیه خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده، تولید خودروهای دوگانه‌سوز و همچنین توسعه عرضه گاز طبیعی فشرده، که از اهداف برنامه چهارم توسعه اقتصادی ایران هستند و در این طرح نیز گنجانده شده‌اند – به برنامه‌های زیر اشاره می‌کند: گسترش فضاهای سبز اطراف شبکه معابر ایجاد معابر پیاده‌رو در مناطق تجاری شهر ممانعت از ورود تاکسی‌های بنزین سوز به سیستم دوگانه‌سوز کردن تاکسی‌های بنزینی موجود وضع عوارض جدید برای خودروها متناسب با مصرف سوخت و انتشار آلودگی البته این راهکارها به دلایل مختلف تا به حال جوابگوی معضل ترافیک و آلودگی هوای تهران نبوده‌اند.