اخلاق و اعتماد در رسانه

 کریم یونسی- رسانه‌ها موظند که اصول دینی، اخلاقی و مذهبی، آداب و سنن قومی و ملی را رعایت کنند. در حفظ امنیت، نظم عمومی، سلامت و آرامش روانی جامعه کوشا باشند. برای حیثیت و حریم خصوصی افراد ارزش قائل باشند. از ترویج شایعات و خبرهای غیرموثق خودداری کنند. در ادبیات گفتاری و نوشتاری خود دقت کنند. با تفکری آزاد و اصولی قدم در راه پیشرفت کشور بردارند. به تقویت نظام کمک کنند. از ترویج خشونت، بی اعتمادی،تهمت و… جلوگیری کنند، نباید باعث ایجاد یأس و ناامیدی در جامعه شوند، نباید غرض ورزانه کاخ آرزوهای خود را بر ویرانه های شخصیت و زحمات دیگران بنا کنند. بهتر است با افزودن نکات مثبت در خویش به آمال خود برسند.
عدم توجه به این وظایف گاه، صدمات جبران ناپذیری به فرد، افراد و یا کل جامعه خواهد زد. نشر هیجانات کاذب، دامن زدن به اختلاف، لطمه به امنیت روانی جامعه، ترویج تهمت و افترا نسب به شخص یا اشخاص خاص، ایجاد تنش در جامعه و … از جمله آسیب‌های این امر است که گاه جبران آن حتی پس از سال‌های متمادی ممکن نیست.
رسانه در راستای وظیفه آموزش دهی به مخاطب به عنوان یکی از اهداف اصلی، ممکن است خود را ملزم به هدایت جامعه به سمت امور اخلاقی بداند. توجه به مبانی اخلاقی در یک رسانه باعث می شود که مخاطب به آن رسانه و برنامه هایی که روی آنتن می برد یا خبرها و گزارش هایی که منتشر می کند، با جدیت بیشتری توجه نشان دهد و آن را به عنوان راهکاری پیشنهادی برای زندگی صحیح، اساسی تر تلقی کند.
اخلاق رسانه‌ای در حقیقت با ارزش‌ها و هنجارها سروکار دارد که از درون فرهنگ جامعه و در جامعه اسلامی، از درون فرهنگ اسلامی سر برمی‌آورد. از این رو، اخلاق رسانه‌ای اگر چه تابع اصول و قواعدی کلی و جهان شمول است، اما به سبب نشأت گرفتن آن از مجموعه ارزش‌های بطن جامعه، می‌تواند از جامعه و فرهنگی، به جامعه و فرهنگ دیگر متفاوت و متغیر باشد.
در صنعت ارتباطات هیچ چیز مهم تر از کسب اعتماد مخاطبان و ایجاد اعتماد نسبت به رسانه ها نیست. اگر سازمان ها و مؤسسات ارائه کننده اطلاعات و آراء و حتی سازمان های عرضه کننده تفریح ها و سرگرمی ها، فاقد باورپذیری باشند یا نتوانند اعتماد و حمایت توده مردم را به دست آورند، ادامه بقایشان با دشواری مواجه خواهد شد. ارتباطات، همانند رفتار انسانی در یک جامعه مدنی، باید صلاحیت ها و شایستگی های لازم را داشته باشد تا مردم بتوانند برای آن ارزش قائل شوند. در صنعت ارتباطات و مراکز تولیدی و توزیعی آن از قبیل اتاق های خبر، هیأت های تحریریه، شوراهای طرح و برنامه، استودیوهای تلویزیونی ایستگاه های رادیویی، شرکت های تبلیغاتی، دفاتر روابط عمومی و مراکز فیلم سازی، این مسأله هر روز با جدیت بیشتر در لابه لای مسائل روزمره رخ می دهد و در کیفیت کار تأثیر می گذارد. یک وجه مهم این کیفیت، مقرراتی است که افراد با آنها زندگی و کار می کنند. مطلبی در زمینه اخلاق رسانه و مطبوعات تهیه شده که می خوانید:
علاوه بر اعتماد پذیری، مسایل دیگری نیز مطرح هستند که توجه به اخلاق در رسانه ها یا اخلاقیات ویژه رسانه ها را جدیت می بخشند. توجه به لوازم و تبعات موادی که در رسانه ها عرضه می شوند (خشونت و جرم) ایجاد فضای پر از تفاهم میان کارشناسان و صاحب نظران و نیز کارگزاران و مردم، همچنین رعایت برخی حریم ها (حریم حقوق فردی و شأن و منزلت افراد) هیچ یک بدون اخلاق قابل تحقق نیستند. حتی اگر قوانین رسانه ها به اندازه کافی گویا باشند، رعایت برخی از اصول اخلاقی توسط رسانه ها همچنان ضرورت دارد. نه حقوق می تواند جای اخلاق را بگیرد و نه اخلاق قادر است بر جایگاه حقوق بنشیند. این دو مکمل یکدیگرند. نظام حقوقی معمولاً پس از وقوع جرم دخالت می کند و پیش از آن نقش اخطار دهنده دارد ولی اخلاق به صورت یک نیروی ارادی و خود آگاه در درون خود افراد عمل می کند.
«اخلاقِ رسانه» نقطه تلاقی، علم «اخلاق» با «رسانه» است و به عنوان یک الزام می بایست در رسانه‌های شنیداری، دیداری و مکتوب، رعایت شود تا در نهایت اخلاق اجتماعی شکل بگیرد. اخلاق رسانه می تواند با قواعد اخلاق فردی متفاوت باشد؛ چه بسا بسیاری از رفتارهای رسانه‌ای که به ظاهر با هیچ قانونی منافات ندارند، اما ممکن است با اصول اخلاق رسانه در تعارض باشند.