ایران کانون همدلی
مصطفی بهروزی - ایران این روزها کانون همدلی کشورهای منطقه است . دیپلماسی عمومی در دنیای کنونی ابزار کارآمد سیاست خارجی است این وجه از دیپلماسی با برخورداری از گسترده ترین مخاطبان، از نخبگان حکومتی تا عموم مردم، از اهمیت فزاینده ای برخوردار شده است. جمهوری اسلامی ایران در سال های اخیر ابتکاری را تحت عنوان سیاست همسایگی در پیش گرفته است که ارتقای وجهه ایران و همراه ساختن افکار عمومی کشورهای پیرامون یکی از پیش شرط های موفقیت سیاست همسایگی است و در مقابل، این سیاست نیز زمینه ساز ارتقای اعتبار و وجهه ایران در نگاه مردم کشورهای همسایه است.
در روابط بین‌الملل، کشورهای همسایه از اهمیت فوق‌العاده‌ای در سلسله مراتب منافع ملی برخوردارند و به‌طور قطع هیچ کشوری نمی‌تواند بدون مشارکت و همکاری همسایگان در دنیای کنونی به اهداف ملی خود دست یابد. دولت سیزدهم با لحاظ این مسأله، به شکل خاص بر سیاست همسایگی به‌عنوان یکی از اولویت‌های سیاست خارجی خود تأکید دارد. حل برخی مسائل ایجاد شده با همسایگان در سال‌های گذشته و لزوم استفاده از ظرفیت ۱۵ همسایه کشور با توجه به جایگاه و شرایط خاص بین‌المللی جمهوری اسلامی، خصوصاً معطوف به مسأله تحریم‌های ظالمانه غرب، توجه به ظرفیت‌های تمامی کشورهای همسایه را بیش از گذشته نشان می‌دهد.
تعریف شاخص‌ها و مؤلفه‌های سنجش‌پذیر سیاست همسایگی برای دستگاه‌ها جهت هماهنگی و همسویی آنها، همچنین وجود راهبرد کلان و سند انتظارات از روابط با تک تک همسایگان و تعیین نقش هر همسایه در تحقق اهداف کشور در موضوعات مختلف ضرورتی جدی است. از سوی دیگر پرهیز از نگاه بخشی و ساختاری محض به سیاست همسایگی و جاری شدن الزامات تحقق این سیاست در همه امور دستگاه‌های مرتبط و نیز اجماع نخبگانی و دستگاهی در داخل کشور در تعاملات با همسایگان به‌عنوان یک ضرورت ملی، در عین تعیین فرماندهی واحد، از لوازم جدی پیشبرد این سیاست است.
جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر راهبردی استراتژیک تحت عنوان سیاست همسایگی را در دستور کار خود قرار داده است. این نوع سیاستگذاری از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار است؛ دلیل این امر هم ارتقای وجهه ایران و همراه ساختن افکار عمومی کشورهای پیرامون است.
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، نظم جدیدی در منطقه خاورمیانه و همسایگان کشورمان به وجود آمد که فروپاشی شوروی و همچنین به وجود آمدن مسائلی جدید همچون جهانی شدن سبب شد دیپلماسی الزام گونه سیاسی، جایگاه خود را به دیپلماسی کارکردگرای اقتصادی بدهد. از این رو اقتصاد و روابط اقتصادی در روابط دوجانبه در دستور کار سیاست خارجی بسیاری از کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت.
میزان موفقیت دستگاه سیاست خارجی در این امر بحثی است که فقط به این دستگاه محدود نیست و بیش از بعد خارجی، دارای بعد داخلی است و در راهبرد نخست کشور نسبت به مساله توسعه و در راهبرد دوم نسبت به سیاست خارجی توسعه‌گرا قابل ارزیابی است. از این رو وضعیت کشور در دهه گذشته نسبت به مدت مشابه قبل دارای فراز و فرود بسیار متفاوتی بوده و می‌توان در نظر گرفت که سیاست همسایگی و نگاه به همسایگان جایگاه مطلوبی نداشته است که شاهد این مدعا را نیز می‌توان در آمارهای تجاری میان جمهوری اسلامی ایران و همسایگان مشاهده کرد.
ایجاد ارتباط و اتصال قوی و گسترده میان استان‌های مرزی و همسایگان بویژه در حوزه‌های اقتصادی، اهمیت بسیاری در سیاست همسایگی دارد، تحقق سیاست همسایگی مستلزم کاهش تنش و اختلافات میان کشورهای همسایه است. در این راستا باید با لحاظ اصل عزت و بر اساس منافع ملی به حل برخی مسائل با همسایگان مبادرت کرد. مدیریت و نقش‌آفرینی فعال در تحولات منطقه‌ای از الزامات تحقق سیاست بهینه همسایگی جمهوری اسلامی خواهد بود.
در پایان باید تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران مناسبات بسیار زیاد فرهنگی و مذهبی با همسایگان خود دارد. هنر دولتمردان و سیاستگذاران عرصه سیاست خارجی این است که میان این مناسبات و اقتصاد از طریق دیپلماسی اقتصادی ارتباط مناسب و گیرا ایجاد کنند.
تولید یکی از راهبردی‌ترین مسائل کشور است
دولت به دنبال توسعه ارتباطات
با شبکه نخبگانی در عرصه‌های مختلف است
نشست تخصصی «نقش کارآفرینان پیشرو در اقتصاد کشور» با هدف مشارکت موثر کارآفرینان در فرآیند بررسی مسائل راهبردی بخش اقتصاد در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری برگزار شد.
در ابتدای این جلسه کارآفرینان پیشرو کشور هر یک در سخنانی به بیان پیشنهادات و دغدغه‌های خود در عرصه‌های تولید، کارآفرینی و صادرات پرداختند و خواستار رفع مشکلات در این عرصه‌ها با همفکری مرکز بررسی‌های استراتژیک شدند.
«تصویب قوانین ضدونقیض و دست و پاگیر در کشور»، «عدم مشورت با فعالان اقتصادی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی در دولت»، «مشکلات نظام مالیاتی و فقدان مرجعی برای بررسی راهکارهای توسعه صادرات» از جمله معضلاتی بود که توسط کارآفرینان و تولیدکنندگان حاضر در این نشست عنوان شد. کارآفرینان پیشرو کشور در این جلسه همچنین بر «ضرورت اعتماد دولت به بخش خصوصی»، «اهمیت جلوگیری از واردات محصولات مشابه داخلی»، «ضرورت رفع موانع از پیش پای تولیدکنندگان»، «ساماندهی مجوزهای مختل‌کننده نظام تولید و صادرات»، «ضرورت بهره‌گیری از خدمات شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در عرصه‌های صنعتی و تولیدی» و «اهمیت توجه دولت به امر سرمایه‌گذاری به خصوص سرمایه‌گذاری خارجی» تاکید کردند. «همفکری بیشتر دولت با انجمن‌ها، اتحادیه‌ها و اصناف»، «جلوگیری از مهاجرت نخبگان» و «داشتن استراتژی مناسب برای حمایت از تولید» نیز از دیگر موضوعاتی بود که در این نشست بر آن تأکید شد.
در ادامه این نشست نیز دکتر محمدصادق خیاطیان، رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در سخنانی توسعه شبکه نخبگانی را از ماموریت‌های این مرکز خواند و اظهار کرد: برخی شاید این ماموریت را صرفا شامل نخبگان علمی و دانشگاهی بدانند اما تعریفی که ما به آن اعتقاد داریم، وسیع‌تر از نخبگان علمی است. در این تعریف صاحبان تجربه، نخبگان بخش‌های مختلف اعم از صنعتی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و کارآفرینان در طبقه نخبگانی قرار می‌گیرند. رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری افزود: هدف ما در مرکز این است که با توسعه ارتباطات با این طیف‌ها، شبکه‌سازی گسترده‌ای انجام دهیم و ضمن احصای چالش‌های موجود بر سر راه کارآفرینان و نخبگان عرصه اقتصاد، به راهبردهای مشخصی برای حل این چالش‌ها برسیم و آن را به رئیس‌جمهور انتقال دهیم. این جلسه نیز در همین راستا برگزار شده است.
خیاطیان، تولید را یکی از راهبردی‌ترین مسائل کشور دانست و گفت: نگاه ما در دولت سیزدهم به مسئله تولید، یک نگاه کاملاً راهبردی است. تولید یکی از پایه‌های مهم اقتصاد است به طوری که سال‌ها شعار سال در راستای تولید انتخاب شده است.
وی تولیدکنندگان و کارآفرینان را سرداران عرصه اقتصاد توصیف کرد و اظهار داشت: تاکید ویژه مقام معظم رهبری به بحث تولید در چند سال گذشته نشان از اهمیت بالای این مسئله دارد و تحقق اهداف این نامگذاری در گروی کنشگری موثر کارآفرینان و اصحاب تولید و صنعت است. رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، ضمن اعلام آمادگی این مرکز برای تداوم اینگونه جلسات، پیشنهاد کرد جلسه بعدی این نشست با موضوع بررسی چالش‌های صادراتی تولیدکنندگان برگزار شود. این استاد دانشگاه گفت: یکی از موضوعات و دغدغه‌های مطرح شده در این جلسه موضوع صادرات بود که خوب است محور جلسه آینده قرار گیرد تا نظام‌مسائل آن را احصا و راهبردهایی را ارائه و آن را پیگیری کنیم.
وی با بیان اینکه موضوع استراتژی توسعه صنعتی کشور در دستور کار دولت قرار دارد، گفت: در جلسات بعدی با کارآفرینان می‌توانیم این موضوع را نیز بررسی کنیم و نقطه نظرات شما کارآفرینان را اخذ و به یک راهبرد مشخص در این زمینه برسیم. رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری فعالان عرصه تولید را افرادی دلسوز کشور عنوان کرد و گفت: دولت نیز باید از این افراد حمایت کند. اگر باب گفت‌وگو باز شود و دو طرف کنار یکدیگر قرار گیرند، بسیاری از مشکلات رفع می‌شود و اتفاقات خوبی را شاهد خواهیم بود. ما در مرکز بررسی‌های استراتژیک گوش شنوایی برای شنیدن صحبت‌های کارشناسی داریم.