سیاست
مذاکرات رفع تحریم‌ها به منظور گفت‌وگو درباره موضوعات رفع تحریمی و اختلافی باقیمانده از دور آخر مذاکرات وین و به صورت غیرمستقیم بین ایران و آمریکا و با تسهیل گری اتحادیه اروپا در دوحه پایتخت قطر برگزار می‌شود. قرار است دور جدید مذاکرات رفع تحریم‌ها این بار نه در وین بلکه در دوحه پایتخت قطر برگزار شود. مذاکراتی که توافق آن در پی سفر «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران حاصل شد و آنگونه هم که بورل اعلام کرد از سرگیری مذاکرات در پی توافق ایران و آمریکا حاصل شده است. حسین امیرعبداللهیان که روز شنبه چهارم تیر ماه در تهران میزبان بورل بود در نشست خبری مشترک با بورل خبر داد که مذاکرات رفع تحریم‌ها بزودی از سر گرفته خواهد شد. البته او روز پنجشنبه دوم تیر ماه در نشست خبری مشترک با سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه ابراز امیدواری کرده بود که مذاکرات درباره رفع تحریم‌ها در آینده نزدیک از سر گرفته شود و افزود: برنامه‌ریزی‌هایی در دستورکار وزارت خارجه است و امیدواریم با واقع بینی طرف آمریکایی بتوانیم در آینده نزدیک به نقطه نهایی توافق برسیم. امیرعبداللهیان در نشست خبری با بورل اظهار داشت: به بورل تأکید کردیم اولا آمادگی داریم در روزهای آینده مذاکرات را از سر بگیریم و ثانیا آنچه برای ایران مهم است، نفع کامل اقتصادی ایران از توافقی است که در سال ۲۰۱۵ حاصل شده و هر موضوعی که بتواند نفع کامل اقتصادی ما را تحت تاثیر قرار دهد، از نظر دولت آقای دکتر رئیسی و جمهوری اسلامی ایران قابل قبول نخواهد بود. رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: ما سعی می‌کنیم مشکلات و نقاط افتراقی که وجود دارد را در مسیر گفت‌وگوهایی که بزودی از سر گرفته خواهد شد، برطرف کنیم. امیدواریم به صورت مشخص طرف آمریکایی این بار واقع بینانه و منصفانه در مسیر مذاکرات و رسیدن به نقطه پایانی توافق، اقدامات مسؤولانه و متعهدانه‌ای را انجام دهد. بورل هم در نشست خبری با امیرعبداللهیان ضمن ابراز خرسندی نسبت به از سرگیری مذاکرات و با بیان اینکه مذاکرات درباره برجام را در روزهای آتی از سر خواهیم گرفت، گفت: ما باید برجام را دوباره روی ریل قرار بدهیم. وی افزود: سفر من یک هدف اصلی دارد، اینکه این بن بست را بشکنم. تنش‌ها را در خصوص مذاکرات برجام کم کنم. برای من اهمیت اصلی داشت و اینکه یک انگیزه جدید و فرصت جدیدی ایجاد کنیم برای اینکه برجام و گفت‌وگوهای آن را روی ریل قرار دهیم. می‌خواستم به ایران بیایم و این را به صورت عمیق با مقامات جمهوری اسلامی ایران در میان بگذارم. خیلی خوشحالم که قرار است مذاکرات را درباره برجام در روزهای آتی از سر بگیریم. روزهای آتی یعنی اینکه واقعا روزهای آتی و این بن بست را بشکنیم. حال قرار است این مذاکرات به صورت غیرمستقیم و با تسهیل گری اتحادیه اروپا انجام شود. در همین راستا «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران شب گذشته بدین منظور وارد دوحه شد و علی باقری مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در رأس هیأتی ظهر سه‌شنبه وارد پایتخت قطر شد. در همین خصوص حمیدرضا دهقانی پوده سفیر جمهوری اسلامی ایران در قطر در توئیتی با انتشار عکسی از خود و باقری نوشت: ورود جناب آقای باقری و هیأت محترم مذاکره کننده کشورمان را به دوحه خوش آمد می‌گویم و بدون هرگونه پیش داوری و ابراز بدبینی و یا خوش بینی غیر واقعی، برای آنها در انجام ماموریت مهم خود در تامین منافع ملت بزرگ ایران آرزوی موفقیت دارم. یک مقام آمریکایی نیز پیش از این به پولیتیکو گفته بود «انتظارات بسیار کمی» از این مذاکرات وجود دارد. دو مقام ارشد آمریکایی نیز گفته بودند که مذاکرات در قطر احتمالا بیش از دو یا سه روز به طول نخواهد انجامید. خبرگزاری «رویترز» پیش از این با انتشار خبری از سفر رابرت مالی و علی باقری به دوحه خبر داده و اعلام کرده بود که «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران روز دوشنبه (۲۷ ژوئن) وارد دوحه می‌شود و با وزیر خارجه قطر دیدار خواهد کرد. رویترز در ادامه به نقل از یک مقام ایرانی اعلام کرده بود که «علی باقری» مذاکره کننده ارشد هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران هم «برای گفت‌وگو ۲۸ و ۲۹ ژوئن (هفتم و هشتم تیر) در دوحه خواهد بود». وزارت خارجه قطر هم امروز در بیانیه‌ای ضمن استقبال از میزبانی از مذاکرات رفع تحریم‌ها اعلام کرد: امیدواریم این گفت ,گوها نتایج مثبتی داشته باشد که به احیای برجام کمک کند. احیای توافق امنیت، ثبات و صلح را در منطقه تقویت کرده و افق‌های جدیدی برای همکاری و گفت‌وگوی گسترده‌تر با ایران فراهم می‌کند. با این تعهد می‌رویم که در کوتاه ترین زمان ممکن این چند موضوع باقیمانده را به سرانجام برسانیم سعید خطیب‌زاده سخنگوی سابق وزارت امور خارجه دوشنبه ششم تیر ماه در آخرین نشست هفتگی با خبرنگاران اعلام کرد: اینکه در محتوا و در شکل در هر دو موضوع توافقاتی شده است را می‌توانم تأیید کنم، ولی اینکه آیا براساس برنامه ریزی که پیش بینی می‌شود آمریکایی‌ها خواهند آمد و در عمل نشان خواهند داد که از میراث ترامپ عبور خواهند کرد و خواهند پذیرفت که عضو مسؤولی باشند، باید منتظر باشیم و ببینیم. ما با این تعهد می‌رویم که در کوتاه ترین زمان ممکن این چند موضوع باقیمانده را به سرانجام برسانیم و امیدواریم پیام‌هایی که بورل آورد در عمل نیز مشاهده شود. مذاکره درباره ابعاد هسته‌ای نیست وی خاطرنشان کرد: آنچه در مذاکرات انجام می‌دهیم اولا درباره ابعاد هسته‌ای نیست، چون ابعاد هسته‌ای یک بار جمع بندی شده و تنها درباره بخش‌های اختلافی است که در خصوص رفع تحریم‌ها باقی مانده است. آنچه انجام می‌شود فقط در مورد چند موضوع باقیمانده در حوزه رفع تحریم‌هاست ولذا هیچ چیزی به توافقات انجام شده در وین افزوده نخواهد شد و چیزی هم کاسته نخواهد شد. آقای امیرعبداللهیان هم اشاره کرد، آقای بورل که در این جا بود در نقش تسهیل گیری است. آنچه بین ما و طرف مقابل انجام می‌شود موضوعات محتوایی است. این گفت‌وگوها در ادامه فرمتی است که در وین بود یعنی به صورت غیرمستقیم انجام خواهد شد و صرفا در خصوص موضوعات اختلافی است که در آخرین جلسه وین باقیمانده خواهد بود. امیدواریم نتایج را مثبت ببینیم. توپ در زمین واشنگتن است، با پاسخ اگر بیاید مطمئن باشید که به سرعت می‌شود این کار را انجام داد. البته پیش از این نیز محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی اعلام کرده بود که مباحث فنی در مذاکرات پایان یافته است. وی فروردین ماه سالجاری با بیان اینکه مباحث فنی در مذاکرات وین تمام و مشخص شده است، گفت: بحث‌های فنی صورت گرفته و تنها موضوعات سیاسی باقیمانده که مربوط به وزارت خارجه است. موضوع تغییر محل مذاکره از وین به دوحه از جمله سؤالاتی بود که در نشست روز دوشنبه ششم تیر ماه سعید خطیب‌زاده مورد پرسش خبرنگاران قرار گرفت و او این گونه پاسخ داد: در تعیین محل مذاکرات مهمترین چیز راحتی طرف‌های مختلف و آمادگی میزبان است و یک موضوع کاملا عادی لجستیکی است. آنچه ما می‌خواهیم انجام دهیم به عنوان گفت‌وگوهای آتی موضوع رفع تحریمی است ولذا نباید در خصوص این موضوعات این قدر نشانه گذاری کرد و این مذاکرات می‌تواند در هر کشوری انجام شود. فرض اینکه میزبان روابط مناسبی با همه طرف‌ها داشته باشد و از لحاظ لجستیکی راحتی داشته باشد و نباید نشانه گذاری خاصی در این زمینه انجام شود. خطیب‌زاده همچنین در پاسخ به سؤالی درباره کنار گذاشته شدن سایر طرف‌های برجامی در این مذاکرات هم گفت: هیچ کس کنار گذاشته نشده است. موقعی که بقیه کشورهای ۱+۴ وین را ترک کردند، با این موضوع بود که آنچه باید گفته می‌شده در حوزه‌های مرتبط با هسته‌ای و دیگر موضوعات تمام شده و چند موضوع اختلافی بین ایران و آمریکا باقیمانده است. تسهیل کننده برجام، براساس خود برجام اتحادیه اروپاست و بورل جلسه‌ای هم با سفرای سه کشور اروپایی در ایران داشت. یکی از نقش‌های تسهیل کننده گزارش دادن و توجیه همه طرف‌هاست. آنچه الان اتفاق می‌افتد، ادامه وین است. یعنی درباره چند موضوع باقیمانده که مذاکرات را دچار وقفه‌ای در نتیجه گیری، نه وقفه در انجام مذاکره کرده بود، حل شود. آنچه در یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس اتفاق خواهد افتاد که میزبانی خواهد کرد این است که در چند موضوع بتوانیم ابتکارات دو طرف را رد و بدل کنیم. صحبت درباره موضوعات رفع تحریمی و اختلافی وی در پاسخ به این پرسش که آیا موضوعات باقیمانده فقط بین ایران و آمریکاست؟ گفت: بله، آنچه صحبت خواهد شد فقط موضوعات رفع تحریمی و اختلافی است که بعد از آخرین دور در وین باقی ماند. آنچه توافق شده دست زده نمی‌شود و فقط درباره همان موضوعات صحبت می‌کنیم. مذاکرات رفع تحریم‌ها که از فروردین ۱۴۰۰ و در دولت دوازدهم آغاز شد بعد از ۶ دور مذاکره و در پی سنگ اندازی‌های آمریکایی‌ها متوقف شد و با آمدن دولت سیزدهم دوباره از سر گرفته شد. در این خصوص دو دور مذاکره (هفتم و هشتم) در وین برگزار و در نهایت این مذاکرات ۲۰ اسفند ماه سال گذشته دچار وقفه شد. البته در این مدت سه ماه و نیم تبادل پیام‌ها بین ایران و آمریکا به واسطه «انریکه مورا» هماهنگ کننده گفت‌وگوها ادامه داشت. جوزپ بورل مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و آنگونه که امیرعبداللهیان نیز به آن اشاره کرده بود برخی از وزرای خارجه اروپایی و منطقه هم اقدام به رد و بدل این پیام‌ها بین ایران و آمریکا کردند.