صفحه اول
منوچهر بایسته- کارشناسان معتقدند که بحران آب و هوایی تهدیدی مضاعف برای کشورهای خاورمیانه محسوب می‌شود؛ چنان که ضمن کاهش درآمدهای نفتی به دلیل تشدید همگرایی جهانی به سوی تولید انرژی‌های پاک، با تشدید افزایش دمای هوا این منطقه را غیرقابل سکونت خواهد کرد. طوفان، سیل، خشکسالی و آتش‌سوزی‌های شدید در جنگل‌ها همه حاکی از تغییراتی غیر معمول با سرعتی بالا در جو زمین است. تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی امروزه به یکی از مهمترین چالش‌های زیست محیطی تبدیل شده که تمام کشورهای جهان از جمله ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد و مقابله با این تغییرات نیازمند اقدامات جهانی است.افزایش امواج گرما، خشکسالی و سیل به عنوان تغییرات اقلیمی شدید، همزمان با اثرات زنجیره ای به وقوع می‌پیوندند که مدیریت آن‌ها به طور فزاینده‌ای دشوار است. این تغییرات میلیون‌ها نفر، به خصوص در آفریقا، آسیا، آمریکای مرکزی و جنوبی، جزایر کوچک و قطب شمال را در معرض ناامنی شدید غذایی و آبی قرار داده است. بنابراین برای جلوگیری از نابودی فزاینده زندگی، تنوع زیستی و زیرساخت‌ها، همزمان با کاهش سریع و عمیق انتشار گازهای گلخانه‌ای، اقدامات بلندپروازانه و سریعی برای سازگاری با تغییرات اقلیمی لازم است. گزارش جدید نشان می‌دهد که تاکنون، پیشرفت در زمینه سازگاری نامتوازن بوده و شکاف‌های فزاینده‌ای بین اقدامات انجام‌شده و آنچه برای مقابله با خطرات فزاینده لازم است وجود دارد. این شکاف‌ها در میان جمعیت‌های کم درآمد بیشتر است.سلامتی، زندگی و معیشت مردم، همچنین اموال و زیرساخت‌های اساسی نظیر نظام‌های تامین و توزیع انرژی و حمل و نقل به صورت فزاینده‌ای به دلیل مخاطرات امواج گرما، طوفان‌ها، خشکسالی و سیل، و تغییراتی تدریجی چون افزایش سطح دریا به صورت نامطلوبی در حال تاثیر پذیرفتن است. تغییرات آب و هوایی می‌تواند پیش‌بینی الگوهای آب و هوا را دشوار و غیر ممکن کند و این الگوهای آب و هوایی غیر منتظره می‌تواند نگهداری و پرورش محصولات را در مناطقی که به کشاورزی متکی هستند با مشکل روبه‌رو کند چراکه دیگر نمی‌توان به دمای مورد انتظار و میزان بارندگی اعتماد کرد.تغییرات آب و هوایی همچنین با سایر حوادث آب و هوایی مخرب مانند طوفان های مکرر و شدیدتر، سیل، باران و طوفان‌های زمستانی همراه است. هرچند تغییر در آب و هوا و گرم شدن زمین ممکن است به عنوان بخشی از فرایندهای طبیعی و درپی نوسانات شدت نور خورشید، انحراف در مسیر حرکت زمین و فعالیت‌های آتشفشانی ایجاد شود اما اقلیم پس از انقلاب صنعتی و افزایش مصرف سوختهای فسیلی به طرز فزاینده‌ای تحت تاثیر فعالیت‌های انسانی قرار گرفته است. علت تغییرات آب و هوایی فعلی عمدتا فعالیت‌های بشری مانند سوزاندن سوختهای فسیلی، مانند گاز طبیعی، نفت و زغال سنگ است که باعث انتشار گازهای گلخانه‌ای در جو زمین می شود. این گازها گرمای تابش خورشید را در داخل اتمسفر به دام می اندازند و باعث افزایش متوسط دمای زمین می‌شوند. این افزایش دمای کره زمین را «گرمایش جهانی» می‌نامند. توجه کشورهای جهان به تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی از سال ۱۳۷۱ و درپی پیمان‌نامه سازمان ملل درباره تغییرات اقلیمی که هدف آن پایدارسازی مقدار گازهای گلخانه‌ای در جو زمین برای جلوگیری از مشکلات آتی آب‌وهوایی در جهان است بیش از پیش مورد توجه جدی قرار گرفت. توافقنامه پاریس در سال ۱۳۹۴ با شرکت ۱۷۴ کشور جهان و اتحادیه اروپا و در چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد مصوب شد. هدف از انعقاد توافقنامه پاریس کنترل تغییرات آب و هوایی با کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای توسط کشورها و جلوگیری از افزایش دمای کره زمین بیش از ۲ درجه سانتیگراد و تلاش برای محدود کردن آن تا ۱.۵ درجه سانتیگراد است. اکنون ۱۹۷ کشور دنیا از جمله ایران عضو این معاهده‌های بین‌المللی هستند. اکنون، توسعه اقلیمی تاب‌آور در سطوح فعلی گرمایش با دشواری همراه است. اگر گرمایش زمین از یک و نیم درجه سانتیگراد (۲/۷ فارنهایت) فراتر رود، این امر محدودتر خواهد شد. در برخی مناطق، اگر گرمایش زمین از دو درجه سانتیگراد (۳/۶ فارنهایت) فراتر رود این امر غیرممکن خواهد شد.