در ستایش میراث گذشتگان

 فهیمه عدالتیان- تمامی آثار برجای مانده از پیشینیان که دارای جایگاه فرهنگی باشد میراث فرهنگی محسوب می‌شود. در واقع آیینه‌ای از زندگی پیشینیان و روایت کننده سیر تکامل بشر در طی تاریخ است. این عنصر فرهنگی قابلیت منحصر به فردی برای هر سرزمین دارد و در طی نسل ها دارای جایگاه والا و قابل احترام بوده است.
از آنجا که واژه فرهنگ بیش از ۲۰۰ تعریف مختلف دارد، طبیعی است برای فربه ترین بخش فرهنگ یعنی میراث فرهنگی نیز تعاریف گوناگون وجود داشته باشد، اما به گمان نگارنده، جامع و مانع ترین تعریف چنین است: «هر پدیده ای (اعم از منقول و غیرمنقول، مادی و معنوی) که قدمتی دارد و حامل پیام انسانی است. چیزی از انسان های گذشته برای عرضه دارد.» بنابراین با این تعریف شیء بودن، قدمت و پیام انسانی را می توان سه معیار اصلی میراث فرهنگی در نظر گرفت؛ اما فراموش نکنیم این پیام مستتر در آثار تاریخی است که این نوع آثار را از گونه دیگری از مواریث که طبیعی یا طبیعت ساز نامیده می شود، متمایز می سازد. نکته تأمل برانگیز این که درک پیام های نهفته در میراث اعصار و افعال آدمیان در قرآن کریم به کرات توصیه شده است.
عناصری چون رویدادهای اساطیری، میراث فرهنگی چیستاستان های افسانه ای، مراسم آئینی، رخدادها، شخصیت های ملی، مذهبی و... ازجمله عناصر هویت بخش است که دریافت های عاطفی جامعه را شکل می بخشد. اهمیت این ارزش که بنیادی ترین ارزش ها نیز محسوب می شود را با ذکر مثالی ساده مورد تأکید قرار می دهیم. تصور کنید روزی از خواب بیدار می شوید و حس می کنید همه چیز بیگانه است و هیچ چیز را به یاد نمی آورید و همه خاطره ها از ذهنتان زدوده شده است؛ چون شناسایی افراد و مکان ها نیز بخشی از کارکرد خاطره است، تشخیص این که کجا هستید و چه می کنید ناممکن است. از این بدتر، اطرافیان و آشنایان یا دشمنان و دوستان خود را نخواهید شناخت. این حافظه ماست که به ما کمک می کند در موقعیت های گوناگون رفتار متناسب از خود نشان دهیم. زندگی اجتماعی بدون نیروی حافظه ناممکن است. در مقیاسی بسیار بزرگ تر، میراث فرهنگی، دفتر حافظه گروهی از ملت ها و اقوام است. ملت های دنیا برای دانستن هویت تاریخی خود همیشه در پی یافتن و بازسازی گذشته ای هستند که در آن پیروزی ها، شکست ها و تجربه های گوناگون آنها را شکل داده است . بنابراین ملت تأثیرگذار، ملتی است با میراث فرهنگی غنی.
قطعا میراث فرهنگی برای هر جامعه ای بخش بسیار مهمی از تاریخ و فرهنگ آن جامعه به حساب می آید. تمدن و تاریخچه ی یک ملت را از میراث فرهنگی آن جامعه می توان فهمید. شما به کشورهایی چون یونان، ایتالیا، ایران نگاه کنید. این سه کشور پیشینه و بکگراند بسیار با ارزشی در خود دارند که از روی میراث فرهنگی آنها کاملا می توان به این موضوع پی برد. میراث فرهنگی همواره برای تمام جوامع حائز احترام و اهمیت بوده است. از کوچکترین چیزها و وسیله ها گرفته تا ابعاد و مقیاس های بزرگتر، به عنوان میراث فرهنگی حفظ و نگهداری می شود. حال شاید بپرسید چرا میراث فرهنگی که از گذشته به جای مانده اینقدر باید مهم باشد. میراثی که از گذشته به جای مانده برای مطالعه در مورد تاریخ و انسان بسیار مهم و راهنماست. در هر کدام از میراث فرهنگی، داستان و حکایتی از گذشته وجود دارد و حقایقی را در مورد گذشتگان به ما می دهد. حقایقی که می تواند پرده از اسرار بسیاری کنار بزند. با مطالعه ی خانه های قدیمی و سیستم های شهری، نحوه ی دفن زباله در گذشته را کشف کرده اند. از ظروف پیدا شده از دوران های بسیار دور، انواع و مقیاس ها و مناسبت های مختلف آنها را پیدا کرده اند. با مطالعه بر روی خانه ها و سلسله مراتب آنها با نیازها و اولویت آنها برای گذشتگان دست یافته اند. بدین گونه است که میراث فرهنگی به کمک علم و دانش می آید. جنگ‌ها و کشور گشایی‌های بشر در طول تاریخ همواره از عوامل مهم از دست رفتن میراث محسوب می‌گردید. علاوه بر آن مهاجرت‌های ناگزیر مردم از یک منطقه به علل گوناگون و همچنین عوامل طبیعی مانند تندبادها، زلزله ها و … همه از عوامل مخرب است.صنعت گردشگری نیز در کنار مزایای که دارد به عنوان مهمترین عنصر در تخریب آثار فرهنگی کشور شناخته می‌شود. جهل و ناآگاهی گردشگران در برخورد با آثار فرهنگی و عدم توجه کافی مسئولان در حراست درست و ارائه آموزش کافی در این زمینه، تهدیدی جدی در پی دارد.