صفحه اول
یعقوب اسفندی- دولتها برای پاسخگویی به نیازهای جامعه از جمله حفظ استقلال و تمامیت کشور از طریق تأمین وسایل و تجهیزات دفاعی، ایجاد و توسعه راههای ارتباطی و وسایل حمل ونقل و تأمین خدمات و حمایتهای مالی درجهت برخورداری از تأمین اجتماعی و بازنشستگی نیازمند منابع مالی هستند و برای تأمین آن سهمی از درآمد یا ثروت افراد را تحت عنوان مالیات دریافت مینمایند. این روزها با پیشبرد برنامه هوشمندسازی نظام مالیاتی و حاکمیت دادهها و اجرای سیستم حسابرسی بر مبنای ریسک مودیان، عملا گام مهمی در جهت مبارزه با فرار مالیاتی برداشته خواهد شد. سهم مالیات از کل درآمدهای عمومی در میان کشورها متفاوت است و میزان آن بستگی به سطح توسعه و ساختار اقتصادی آنها دارد. در این میان، فرار مالیاتی و گریز از مالیات در کشورها باعث شده است درآمدهای مالیاتی کشورها، همواره از آنچه که برآورد میشود کمتر باشد. فرار مالیاتی، یکی از مصادیق فساد مالی و پولشویی در نظام مالیاتی است و به هرگونه تلاش غیرقانونی برای پرداخت نکردن مالیات مانند ندادن اطلاعات لازم در مورد عواید و منافع مشمول مالیات به نظام مالیاتی گفته میشود. فرارمالیاتی پدیده ای است که سالهای زیادی است که درکشور ما رواج دارد، به طوری که برای بعضی ازمودیان به صورت عادت و رویه تبدیل شده است. فرارمالیاتی همیشه وهمه جا موضوع مهمی برای مؤدیان بوده است. از این رو در سایر کشورها با توجه به سیستمهای اطلاعاتی پیشرفته و تدوین مقررات بازدارنده، سعی در کاهش آن کردهاند و بدین وسیله تلاش می کنند تا ازفرارمالیاتی جلوگیری نمایند. تمکین ازمقررات مالیاتی و به تبع آن فرار مالیاتی موضوعی است که نه تنها درایران بلکه در دیگر کشورها نیز دارای اهمیت و محل بحث بوده و دنبال راه وچاره حل مشکل می باشند. مالیات یکی از مهم ترین منابع تامین کننده درآمدی دولت هاست که علاوه بر تامین مالی مورد نیاز دولت، نقدینگی را نیز کنترل کرده و ضمن توزیع بهتر درآمد و ثروت کشور، در محل های مناسب هزینه می شود. در کشورهای تولیدکننده نفت و گاز درآمدهای مالیاتی پس از درآمدهای نفتی از اهمیت خاصی برخوردارند. از طرف دیگر ترکیب درآمدهای مالیاتی به علت عوامل اقتصادی، فرهنگی و تاریخی از یک کشور به کشور دیگر متفاوت است، هر چند براساس تحقیقات به عمل آمده، کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای صنعتی در امر وصول مالیات از تزلزل بیشتری برخوردارند. فرار مالیاتی به معنای هر نوع اقدام غیرقانونی برای نپرداختن مالیات است که منتج به اقتصاد زیرزمینی، قاچاق، گسترش فساد مالی و اداری، کاهش رقابت اقتصادی و رشد رانتها میشود. با وجود این، پدیده دیگری نیز با عنوان «خودداری مالیاتی» نیز وجود دارد که اساسا یک عمل غیرقانونی محسوب نمیشود بلکه تنها استفاده از خلاهای قانونی برای نپرداختن مالیات است، در خودداری مالیاتی، مودی مالیاتی با درک عمیق قانونی، میداند ظرایف یا به اصطلاح «شکافهای» قانون کجاست. فرار مالیاتی به عنوان یکی از مصادیق و مظاهر فساد اقتصادی، امنیت اقتصادی مورد نیاز برای گسترش فعالیتهای اقتصادی و سرمایهگذاری را دچار اختلال میکند. از این رو، اصلاح و تجدید نظر در نظام مالیاتی کشور به ویژه نظام کیفری مالیاتی به منظور بهبود وضعیت اقتصاد ملی امری ضروری و لازم به شمار میآمد. برخورداری از قوانین کیفری منسجم و جامع در حوزه حمایت از قوانین مالیاتی به موازات فرهنگسازی و بهرهگیری از ساز و کارهای غیرکیفری میتواند نقش قابل توجهی را در افزایش درآمدهای مالیاتی ایفا نماید. همچنین وجود قوانین کیفری روشن و شفاف باعث میشود مردم با اطمینان بیشتر در فعالیتهای اقتصادی وارد شوند و در عین حال در پرداخت بخشی از درآمد حاصل از فعالیتهای اقتصادی خود به عنوان مالیات مشارکت گستردهتری بنمایند. در هر صورت با توجه به اینکه در سالهای اخیر مبارزه با جرائم مالیاتی کلان و گسترده به عنوان یکی از مظاهر و مصادیق مهم جرائم اقتصادی به یکی از راهبردهای اصلی کشورمان در مسیر پیشرفت و عدالت مبدل شده است بدون تردید بهرهمندی از یک نظام کیفری کارآمد و منسجم در مقابله با جرائم مالیاتی به بهبود عملکرد نظام مالیاتی کمک قابل توجهی مینماید. به طور قطع تقویت نظام کیفری حاکم بر رفتارهای مالیاتی و برطرف نمودن خلأها و نارساییهای این حوزه کشور ما را در دستیابی به اهداف تعیین شده در سند چشمانداز و سیاستهای کلان اقتصادی به ویژه در تحقق سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی یاری میرساند.