فرهنگ حجاب

 مینو فدایی- حجاب به معنای پوشش، پرده و مانع آمده و به نگهبان، حاجب می گویند؛ بنابراین، حجاب و پوشش زن نیز به منزله ی یک حاجب و مانع در مقابل افراد نامحرم است که قصد نفوذ و تصرف در حریم ناموس دیگران را دارند و دو واژه ی حجاب و عفت در اصل معنای منع و امتناع مشترک اند. حجاب و پوشش ظاهری، لزوماً به معنای برخورداری از همه ی مراتب عفاف نیست، عفاف بدون رعایت پوشش ظاهری نیز قابل تصور نیست، حجاب اسلامی ابعادی گسترده دارد و یکی از مهمترین و اساسی ترین ابعاد آن، حجاب درونی و باطنی و ذهنی است که فرد در مواجهه با گناه و فساد، از عقاید و ایمان راسخ درونی برخوردار می کند، و اساساً این حجاب ذهنی و عقیدتی، به منزله ی سنگ بنای دیگر حجاب ها، از جمله حجاب و پوشش ظاهری است؛ زیر افکار و عقاید انسان، شکل دهنده ی رفتارهای اوست. بین حجاب و پوشش ظاهری و عفت و بازداری بانی انسان، تأثیر و تأثر متقابل است؛ بدین ترتیب که هرچه حجاب و پوشش ظاهری بیشتر و بهتر باشد، این نوع حجاب در تقویت و پرورش روحیه ی باطنی و درونی عفت، تأثیر بیشتری دارد.
زمانی که از نیازها و ضرورت های وجود آدمی سخن گفته می شود داشتن پوشش و لباس نیز در کنار خوراک و سرپناه (مسکن) به عنوان یکی از ملزوم های زندگی آدمی همیشه مورد توجه بوده است. در واقع، یکی از شئونات انسانی که به اندازه ی تاریخ وجودی بشر و گستره ی جغرافیایی آن قدمت دارد پوشش است و از آن جا که انسان ها به دلیل وجود خرد، اندیشه و اختیار نسبت به سایر موجودها برتری داشته و متفاوت اند، توجه به داشتن لباس و پوشش را می توان یکی از همین تفاوت ها دانست. در هرحال، لباس یک نماد فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و ملی برای افراد به حساب می آید.
لباس در زندگی امروزی انسان ها کارکردهای گسترده و متنوع فردی و اجتماعی دارد که نیاز فطری خوداستتاری را می توان از جمله کارکردهای فردی پوشش دانست. افراد با توجه به سلایق، انگیزه ها و فرهنگ حاکم بر محیط، در انتخاب شکل، رنگ و جنس لباس مورد علاقه ی خود اعمال نظر می کنند و از طریق آن به حس خودآرایی و زیبایی دوستی درون شان پاسخ می دهند؛ گرچه متأسفانه امروزه با زیاده روی در پرداختن به این امر، جنبه های منفی پوشش در قالب تجمل گرایی، مدپرستی و خودنمایی نمود بیش تری یافته است که شاید بتوان گفت یکی از علل اصلی آن غفلت از خودآرایی درونی و تهذیب نفس است.
در قرآن مجید آمده است: «ای فرزندان آدم! لباسی برای شما فرو فرستادم که برای تان زینت است و شرم گاه تان را می پوشاند؛ اما لباس تقوا بهتر است و...»(اعراف/26).
همان طور که پیش از این هم به آن اشاره شد کارکردهای اجتماعی لباس را نیز نمی توان نادیده گرفت. در واقع در هر جامعه ای نوع و کیفیت لباس زنان و مردان به نوعی تابع شرایط اقتصادی، اجتماعی، اقلیمی و ارزش های حاکم بر فرهنگ آن جامعه است و الگوهای مختلف پوشش، ضمن ایجاد شخصیت و منزلت فردی می توانند بیان کننده ی سنت ها، ارزش ها و نوع فرهنگ حاکم بر جوامع باشند که به عنوان یکی از ابزارهای مهم در جهت تحول در ساختار فرهنگی یک جامعه به کار گرفته می شوند.
 از سوی دیگر، تمام ادیان الهی به ویژه دین اسلام، به مسئله ی پوشش به عنوان یک نیاز طبیعی و ارزش، توجه خاصی کرده و ابعاد معنوی آن را نیز مطرح کرده اند که به جرئت می توان گفت دیدگاه اسلام در این رابطه منحصربه فرد است. البته ناگفته نماند که مسئله ی پوشش در دین ما، هم برای مردان و هم زنان مورد تأکید است؛ اما پوشش زنان در احکام و تعالیم دین ما با توجه به شرایط متفاوت جسمی، روحی و روانی آن ها نسبت به مردان از اهمیت خاصی برخوردار است که در کنار موضوع های مربوط به روابط میان زنان و مردان مطرح می شود.
در هرحال، طبق آن چه در متون دینی، آیه ها و روایت ها و سخن بزرگان و صاحب نظران آمده، معیار مطلوب پوشش زن مسلمان در کلمه ی «حجاب» خلاصه شده است.
حجاب در کنارعفاف در معنای خاصش ویژه زنان است اما درمعنای عامش مردان راهم شامل میشود و اصلا یکی از معانی حجاب حجب وحیاء وعفت است چون دریک جامعه اسلامی مردان مسلمان هم حق ندارند بدون پوشش صحیح درانظارعموم ظاهرشوند.
حجاب تنها مخصوص زن‌هانیست مردها هم باید محجوب باشند و در جامعه بی مبالاتی نکنند و گردوخاک بالانیاورند و دل‌های نامحرمان رابه خودگره نزنند و سرراه کسی ننشینند و خلاصه رهزن دلها و طاغوت خاطرها نشوند.