صفحه آخر
هر سال تعداد زیادی فیلم مستند تولید می‌شوند که برخی از آن‌ها در جشنواره‌های بین‌المللی می‌درخشند و توجهات را به سمت خود جلب می‌کنند و حتی شبکه‌های مختلف خارجی زبان اقدام به خرید این آثار می‌کنند. امسال نیز باوجود تمام اتفاقات خوب و بدی که برای سینما به‌واسطه کووید-۱۹ رخ داد و چرخ بسیاری از جشنواره‌ها را متوقف کرد و برخی را نیز به شیوه جدید برگزاری یعنی آنلاین رساند، فیلم‌های مستند تحسین‌شده‌ای نمایش داده شدند. چهاردهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت چند روزی است که به ایستگاه پایانی خود رسیده و برگزیدگانش را معرفی کرده است. در پایان جشنواره، دبیرخانه انجمن صنفی تهیه‌کنندگان سینمای مستند بر اساس آمار بازدید و امتیازهای تماشاگران به فیلم‌های عرضه‌شده در سامانه آنلاین «خانه جشنواره»، فهرست فیلم‌هایی را که بیشترین درصد امتیاز را کسب کردند منتشر کرد که در این گزارش نگاهی به آن‌ها خواهیم داشت. کودتای ۵۳ کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که به سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق منجر شد، از بحث‌برانگیزترین رخدادهای تاریخ معاصر ایران است که در آثار داستانی و مستند زیادی مورد تحلیل قرار گرفته است. در چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت فیلمی با عنوان «کودتای ۵۳" ساخته تقی امیرانی که با همکاری والتر مرچ نویسنده و تدوینگر برنده سه جایزه اسکار ساخته شده به نمایش درآمد که به این نقطه عطف تاریخی پرداخته است. نمایش این فیلم در ایام جشنواره با استقبال زیاد مخاطبان مواجه شد. «کودتای ۵۳" پیش از این هم در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی نمایش داده شد و درخشید که از آن جمله می‌توان به نمایش آن در جشنواره تلوراید، جشنواره فیلم لندن، جشنواره مستند کپنهاگ دانمارک، پالم اسپرینگز، فیلکرز رودآیلند و سیاتل اشاره کرد. «کودتای ۵۳" همچنین موفق به کسب عناوین نامزد دریافت جایزه بهترین مستند بیفا، جایزه معتبر گریرسون، نامزد جایزه حقیقت در داکیوفست کوزوو و برنده جایزه بهترین فیلم مستند بین‌المللی به انتخاب تماشاگران در جشنواره ونکوور و نامزد جایزه بهترین مستند از جوایز فیلم مستقل بریتانیا اشاره کرد. علاوه بر این جوایز «کودتای ۵۳" در چهاردهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت نیز به نمایش درآمد و در طول این مدت در صدر جدول برترین‌های جشنواره قرار گرفت تا حدی که جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران چهاردهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت را نیز از آن خود کرد. این فیلم تولید مشترک بریتانیا و ایران است و رالف فاینس بازیگر بریتانیایی نامزد اسکار («فهرست شیندلر» و «بیمار انگلیسی») نیز در آن حضور دارد. ساخت فیلم ۱۱ سال طول کشید و به گفته امیرانی وقتی در آن زمان ایده فیلم شکل گرفت، قرار نبود مستند باشد، بلکه قرار بود این کار به‌عنوان اولین فیلم داستانی او ساخته شود. اما وقتی شخصیت‌های اصلی فیلم را دید و با آن‌ها از نزدیک صحبت کرد با خود گفت مگر دیوانه‌ای؟ وقتی این افراد وجود دارند و خودشان داستان را با جزئیات تعریف می‌کنند چرا مستند نسازی؟ همین عامل نیز موجب شد تا «کودتای ۵۳" شکل بگیرد. هجده هزار پا جنگ سوریه و حمله داعش در طی این سال‌ها سوژه بسیاری از مستندسازان شده است. نمایش ویرانی‌ها و تأثیر جنگ بر زندگی افراد جامعه ازجمله موضوعاتی است که مستندسازان به سراغ آن رفتند و امسال نیز در جشنواره سینما حقیقت در بخش شهید آوینی ازاین‌دست آثار بسیار دیده شد، اما مستند «هجده هزار پا» ساخته مهدی شامحمدی نگاهی دیگر به این موضوع دارد. فیلم که محصول مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی است و با مشارکت مؤسسه روایت فتح تولید شده درباره احمد شیخِ ۲۴ ساله است که در رشته پزشکی پذیرفته شده اما بعد از دو سال زندگی در شرایط بسیار سخت در محاصره موفق می‌شود همراه با نیمی از افراد خانواده از محاصره شهرش فوعه در سوریه خارج شود. حال او بیرون از محاصره تلاش می‌کند که به نیم دیگر افراد خانواده و مردم شهرش آب و غذا برساند. شامحمدی در این فیلم علاوه بر نمایش سختی‌های زندگی در محاصره به دلاورمردی نیروی هوایی ایران نیز می‌پردازد. خلبانانی که طی مدت پنج سال محاصره این شهر دائم در ارتفاع هجده هزار پایی در تلاش هستند تا با کمترین درصد خطا آذوقه، دارو و آب به مردم این شهر برسانند. شامحمدی برای ساخت این فیلم بسیار پافشاری کرد و پس از آنکه سردار سلیمانی تأکید بر ساخت آثاری از این رشادت‌ها و ثبت این ایثارگری‌ها کردند، اجازه ساخت فیلم به او داده شد. «هجده هزار پا» به کارگردانی مهدی شامحمدی دومین فیلم برتر جشنواره از نگاه تماشاگران شناخته شد. این فیلم دو جایزه تندیس طلایی بخش شهید آوینی و جایزه شبکه مستند در بخش کارآفرینی را از آن خود کرد. میر و مار فیلم مستند تجربی «میر و مار» به کارگردانی امین پاک‌پرور و تهیه‌کنندگی آریان عطارپور با نگاهی به داستان اژدها در اساطیر ایران ساخته شد. این فیلم که رویکردی تجربی دارد، با تکیه بر داستان اژدها در اساطیر ایران و ارتباطش با آب در ذهنیت و فرهنگ ایرانی، میان واقعیت‌های تاریخی و خیال اسطوره‌ای پل می‌زند و با بازخوانی روند آب‌رسانی به مردم تهران، از دوران قاجار تاکنون و ریشه‌های بحران آب در این شهر، قصه اژدها را احیا می‌کند. فیلمی که بخشی از تصاویر آن آرشیو تازه‌ای از تاریخ معاصر ایران را به نمایش می‌گذارد که بعضاً برای اولین بار از نسخه نگاتیو اسکن شده و به نمایش درمی‌آید. هرچند فیلم در چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت موفق به دریافت جایزه‌ای نشد اما در انتخاب‌های مردمی جایگاه سوم را از آن خود کرد تا جزو پرمخاطب‌ترین آثار به نمایش درآمده در این دوره از جشنواره باشد. هوبره فتح‌الله امیری از مستندسازان باسابقه کشور است که بیشتر در حوزه مستند حیات وحش فعالیت کرده است. او تجربه کارگردانی و تهیه‌کنندگی مستندهایی نظیر «در جستجوی پلنگ ایرانی»، «محیط‌بان و پلنگ»، «در قلمرو افعی دم عنکبوتی»، «در گرداب انقراض»، «روی سبز بیابان»، «تنهاوش»، «حیات در رگ‌های سرد» و ... را داشته و برای ساخت این مستندها جوایز گوناگونی را دریافت کرده است. مستند «در قلمرو افعی دم عنکبوتی» ازجمله تجربه‌های موفق او در مستندسازی حیات وحش است که در جشنواره‌های داخلی و خارجی، تحسین بسیاری از اهالی سینما را برانگیخت. مستند «هوبره» که ساخت آن ۹ سال به طول انجامید، ماجرای قاچاق بزرگ‌ترین پرنده بیابان‌های ایران به کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس است که امیری به شکل مشترک با نیما عسکری و تهیه‌کنندگی محمد علاء آن را ساخته است. این فیلم توانست در بخش تدوین تندیس چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت را برای مصطفی گندم‌کار و سوگل مرادی به ارمغان آورد. جاهای خالی را پر کنید فیلم را عطیه زارع کارگردانی کرده و قصه فیلم داستان دختری ۹ ساله است که با رسیدن به سن تکلیف و بلوغ شرعی، درصدد تعیین حضانت خود به کمک قانون است. پدر و مادرش سال‌ها پیش از هم جدا شده و هر کدام دوباره ازدواج کرده‌اند. او که در حال حاضر با پدربزرگ و مادربزرگش زندگی می‌کند، آرزوی زندگی در کنار مادرش را دارد... این فیلم که در پیچینگ جشنواره سینما حقیقت شرکت کرده بود و موفق به جذب تولیدکننده شد، تولید مشترک ایران و سوئیس است و عنوان بهترین فیلم و بهترین کارگردانی فیلم مستند چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت را از آن خود کرد.