سهم ما در اقتصاد سلامت

 مینو دانایی- سلامت علاوه بر اینکه به عنوان یک حق در قانون اساسی مطرح شده است، به عنوان شکلی از سرمایه گذاری، ابزاری برای حفظ توانایی و بهره وری نیروی کار تلقی می شود. سلامت به صورت مستقیم با افزایش ذخیره سلامت افراد و به صورت غیر مستقیم با افزایش انگیزه ادامه تحصیل و یادگیری مهارت‏های بهتر، افزایش بهره‏وری و رشد اقتصادی را به همراه خواهد داشت. بنابراین، گسترش بخش سلامت در کشور، رشد اقتصادی را افزایش دهد.
اقتصاد سلامت تخصیص منابع به امور و خدمات بهداشتی و درمانی، مطالعه رفتار مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان این حوزه و در نهایت سیاست‌های سلامت و درمان را بررسی می‌کند. در انواع مقاله اقتصاد سلامت اشاره شده است که اقتصاد سلامت رابطه میان درمان و وضعیت اقتصادی را زیر نظر دارد. همچنین اقتصاد سلامت تأثیر تصمیمات بخش عمومی در حوزه درمان و سلامت را بر کیفیت و دسترسی خدمات بررسی می‌کند.
در تعریفی دیگر اقتصاد سلامت فرایندهای کارایی و ارزش‌آفرینی در تولیدات و مصرف خدمات درمانی و مراقبتی را مطالعه می‌کند. مهم‌ترین هدف اقتصاد سلامت دستیابی به رفاه اجتماعی در جوامع است که از مسیر سلامت جسم و روان می‌گذرد. برخی تصور دارند که منظور از سلامت تنها محدود به جسم است اما سلامت روان نیز مورد توجه است. سلامت روان نیز به اندازه سلامت جسم اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد سلامت دارد.
به طور کلی اقتصاد سلامت را می‌توان بدین صورت تعریف کرد: علمی است که به مطالعه و بررسی کمیت، قیمت و ارزش منابع محدودی که برای بهداشت و درمان اختصاص می‌یابند، پرداخته و نحوه ترکیب این منابع را جهت تولید خدمتی معین معرفی می‌کند تا به بالاترین بهره‌دهی و کارایی منجر شود. همچنین رویکرد کلان این علم، رابطه متقابل بین سلامت و منابع این بخش را با سایر متغیرهای کلان اقتصادی از جمله رشد اقتصادی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. بنا به تعریف فوق هر برنامه و طرح بهداشتی و درمانی علاوه بر جنبه‌های اپیدمیولوژیک، درمانی و پیشگیری یک جنبه اقتصادی نیز دارد. همه تصمیم‌های درمانی و بهداشتی، اعم از تصمیم‌های بزرگ مانند تخصیص منابع مالی و انسانی برای پیشگیری از بیماری‌های واگیردار، بهداشت و تنظیم خانواده، تغذیه و بهسازی محیط درمان و تصمیم‌های کوچک مانند نوشتن نسخه برای بیمار، پرداخت اضافه‌کاری به کارکنان یک مرکز بهداشتی و تصمیماتی از این دست اثرات اقتصادی خرد و کلانی در اقتصاد به جا می‌گذارند.
ایران در طی سال‌های اخیر درگیر تورم در تمامی بخش‌های اقتصادی خود بوده است. یکی از اثرات این تورم در بخش سلامت ایران مشهود است. هزینه‌های درمان در کشور به دنبال این تورم افزایشی بوده و زندگی بسیاری را تحت تأثیر قرار داده است. به طوری که هزینه سلامت و درمان بخش عظیمی از هزینه‌های خانوار را تشکیل می‌دهد. بخش عمومی باید با حمایت از خانوار و بخش بهداشت و درمان، این هزینه‌‌ها را در کنتزل داشته باشد. با کنترل شرایط و کاهش تورم بخش سلامت، هزینه‌ها عامل عدم استفاده از خدمات درمانی نخواهد بود.
ایران سرزمینی پهناور است که دارای شهرها و روستاهای مختلفی است. بدون شک ارائه خدمات درمان در تمامی این نقاط چالش محسوب می‌گردد و امروزه یکی از مشکلات اقتصاد درمان در ایران می‌باشد. برخی از روستاهای کشور از وجود پزشک و کادر درمان محروم هستند و همچنین فاصله زیادی از پایگاه‌های سلامت دارند. دولت‌ باید با در نظر گرفتن این موضوع اقدام به بهبود وضعیت دسترسی به خدمات درمان و بهداشت کند. با بهبود وضعیت دسترسی انتظار می‌رود شاخص سلامت ایران در شهرها و روستاهای کوچک تا حد بسیار زیادی بهبود پیدا کند.
در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، دولت سهم غالب را در هزینه‌های سلامت دارد. به طور متوسط سهم هزینه‌های سلامت در بودجه دولت در جهان 3/10درصد است که این رقم برای کشورهای پیشرفته، بالاتر از متوسط است. نسبت هزینه‌های سلامت به GDP در کشور قطر پایین‌ترین و در آمریکا بالاترین سهم را دارد. بالاترین مقدار هزینه‌های سرانه سلامت در آمریکا و پایین‌ترین مقدار در اتیوپی است.