دولت و اصلاح الگوی مصرف

 مهتا درانی- اصلاح الگوی مصرف انرژی به دلایل اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی ضروری است؛ چرا که به پیشرفت کشور، تأمین هوای پاک، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و بهبود رفاه عمومی کمک می‌کند. همچنین، با توجه به رانت یارانه‌های انرژی و قیمت پایین سوخت در ایران، انگیزه‌ای برای بهره‌وری کمتر وجود دارد که اصلاح این الگو می‌تواند آن را برطرف کند.
اصلاح الگوی مصرف در واقع به مفهوم نهادینه کردن طُرق درست و استفاده به اندازه از منابع و ذخایر موجود است،که باعث بهبود شاخص‌های زندگی و کاهش هزینه‌‌ها شده و زمینه و بستر را برای نشر و افزایش عدالت فراهم می نماید. از طرفی مصرف بهینه باعث می شود تا علاوه بر پیشرفت های ناشی از ارتقای فن آوری و طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات مطابق با استانداردهای جهانی، فرصت توزیع مناسب منابع و به تبع آن پیشرفت و ارتقاء در دیگر بخش هایی که کمتر مورد توجه بوده است نیز فراهم گردد. همچنین مصرف بهینه و صرفه‌جویی درست و ارتقای بهره‌وری در مصرف انرژی و پتانسیل های موجود، سبب پویایی و رشد بیشتر در قسمت های مختلف از جمله اقتصاد کشور می گردد. بنابراین ضرورت و اهمیت اصلاح الگوی مصرف در جامعه و بخش های گوناگون بیش از پیش خود را نشان می دهد.
اوایل سال جدید، رئیس جمهور از اصلی ترین برنامه‌ای که برایش بسیار مهم است، به گونه‌ای که شخص او روزانه موضوع را پرس و جو می‌کند خبر داد. رئیس جمهور پزشکیان ۲۸ فرودین سال جاری در جلسه بررسی راهکارهای عبور از چالش ناترازی انرژی کشور، گفت که به‌صورت روزانه موضوع حل چالش ناترازی‌ها را شخصاً پیگیری می‌کنم و این مسأله در اولویت نخست برنامه‌های اجرایی دولت قرار دارد.
غیر از این جلسات، یک اقدام مهم انجام شد. بنا به تصمیم دولت، بخش دولتی یعنی اداره‌ها، وزارتخانه ها و سازمان‌های دولتی باید بخش عمده برق خود را از انرژی خورشیدی تأمین کنند. بنابراین، اصلاح ناترازی های برق از دولت کلید خورد. ۱۸ خرداد ۱۴۰۴ با حضور معاون اجرایی رئیس ‌جمهوری، پنل‌های خورشیدی در نهاد ریاست‌ جمهوری نصب شد تا به این ترتیب دولت چهاردهم نشان دهد که در رفع ناترازی برق از طریق تولید انرژی خورشیدی جدی است واین اقدام مهم را از خود دولت آغاز می کند. این نیروگاه خورشیدی که با حضور محمدجعفر قائم‌پناه نصب و راه‌اندازی شد، در مجموعه نهاد ریاست ‌جمهوری در مرکز همایش‌های بین‌المللی نهاد ریاست ‌جمهوری، یا همان سالن اجلاس سران قرار دارد.اما چرا رئیس‌جمهوری تا این اندازه بر استفاده اداره‌های دولتی از انرژی خورشیدی تأکید دارد؟ واقعیت این است که اداره‌های دولتی و بخش عمومی سهم قابل توجهی در مصرف برق دارند که میزان آن همواره رو به افزایش است. طبق بررسی‌ها، کل مصرف برق کشور در زمان پیک به ۹۰ هزار مگاوات می‌رسد. ناترازی برق فعلی حدود ۳۰ هزار مگاوات است که دولت برنامه دارد تا سال ۱۴۰۵ آن را البته در کنار همراهی مردم در مدیریت مصرف برطرف کند. این آمار نشان‌دهنده اهمیت مدیریت مصرف و توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر مانند پنل‌های خورشیدی در ادارات و سایر بخش‌ها همچون شهرک‌های صنعتی برای کاهش فشار بر شبکه برق کشور است.
از این واقعیت هم نباید چشم پوشی کرد که بخشی از مصرف بی‌رویه و بیش از حد برق در کشور ناشی از فقدان فرهنگ و الگوی مصرف در کشور است. این موضوع باعث شده که در زمینه‌های مختلف، میزان مصرف بعضی کالاها در کشور بالاتر از حد جهانی باشد: بالا بودن دور ریز نان، مصرف بیش از حد بنزین، مصرف عجیب و غیر قابل کنترل آب، مصرف بالای دارو نسبت به میانگین جهانی و.... این در حالی است که طی حداقل دو دهه گذشته در این باره هشدارهای بسیاری داده شده است اما اگر چه تغییراتی در میزان مصرف این اقلام در کشور صورت گرفته اما باز هم شاهد این وضعیت هستیم. در این باره چند نکته است که باید مورد توجه قرار گیرد:فرهنگ سازی برای هر کاری باید دائمی و بر اساس استراتژی مشخص و دراز مدت باشد. فرهنگ‌سازی مصرف باید همه جانبه و بر اساس نگاه اجتماعی باشد.