شهرالولایه

 نجف ذاکری - دیر، نه تاریخ است، نه جغرافیا و نه روایت، بلکه ماجرای ولایت است، حتی بعضی از بزرگان دین اسلام این ماه را «شهرالولایه» نامیدند، چرا که در ‌ماه‌  ذی‌حجه‌الحرام‌ هم‌ علاوه بر واقعه غدیر،‌روز مباهله هم  اتفاق افتاد‌ كه در  ‌آن‌ هم‌  به وضوح به  ‌مسأله‌ ولایت‌  اشاره شده است.
غدیر در لغت به معنای آبگیر است؛ گودالی در بیابان که آب باران در آن گرد آید. در میان راه دو شهر بزرگ مکه و مدینه، محلی است به نام «جُحفه» که در زمان رسول گرامی اسلام، کاروانیان حج از آنجا عبور می کردند،اما علت نام گذاری این غدیر به خم، آن است که آبگیر آنجا به شکل خُمِ رنگرزان بوده و برخی قبایل صحرایی، گاه جامه‏ های رنگ کرده خود را در این آبگیر می‏ شسته‏ اند.
هیجدهم ذی‌الحجه یادآور واقعه‌ای تاریخی است که در آن رسول خدا(ص) به امر خداوند متعال حضرت علی(ع) را به‌عنوان خلیفه و جانشین خود در منصب امامت و ولایت امت منصوب کرد، تا ترازو شاخص حاکم اسلامی برای همه مسلمانان تبیین شود و در حافظه تاریخی بماند و چراغ راه امت پیامبر(ص) تا آخر باشد هر چند که بعد از رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص) بخشی از مسلمانان به پیام این واقعه مومن ماندند و تا پای جان برای تثبیت پیام غدیر تلاش کردند اما بسیاری هم متوجه پیام آسمانی غدیر نشدند و با ذهن بشری خود به تحلیل واقعه پرداختند تا کارآمدی تدبیر الهی پیامبر اسلام در لابه‌لای هیاهوها دیده نشود و امت پیامبر از ثمره شیرین و گوارای آن بی‌بهره بمانند.
 واقعه‌ی غدیر از ابعاد مختلف و از جهات متفاوت دارای درخشندگی خاصی در تاریخ اسلام از لحاظ سند، اطمینان از اصل و فرع آن، کثرت راویان و اعتماد بزرگان و علمای مسلمین، دارای قدرت و استحکامی بی‌نشیر است که در راس راویان نام اهل بیت رسول خدا(ص) یعنی علی و فاطمه و حسن و حسن علیه‌السلام می‌باشد. نزول آیه 67 و 3 سوره مائده در ارتباط با این رویداد بزرگ است که بر طبق نظر مفسران نام‌آور شیعه و سنی، شان نزول این آیات مربوط به واقعه غدیر خم است
علامه امینی در ابتدای جلد نخست الغدیر می‌فرماید:«در نظر خردمندان ارج و شرف هر چیز وابسته به نتیجه و به اندازه ثمر آن است. مهم‌ترین مطلبیکه با توجه به نتیجه‌اش دارای موقعیت شایانی است، آن بخش‌هایی است که پیدایش ادیان را نشان می‌دهد و مذاهب بر آن پایه‌گذاری مشده و سرچشمه‌ی عقاید ملت‌ها و جمعیت‌هایی قرار گرفته است، از این رو این بخش از تاریخ که مبدا پیدایش اعتقادات و مقدسات ملت‌هاست به ابدیت راه جسته است و هیچ‌گاه تاریخ جهان آن را فراموش نمی‌کند و با جاودانگی و همیشگی در سراسر دوران خودنمایی می‌کند. داستان غدیر از بااهمیت‌ترین موضوعات این بخش از تاریخ است، زیرا مذهب آن ملت‌ها و طوایفی که آل رسول را پیروی کردند بر این واقعه پایه‌گذاری شده است.»
به عبارتی دیگر با فرارسیدن عید غدیر، این واقعه بزرگ تاریخی در اسلام دل‌ها متوجه یک امر مهم اعتقادی و اجتماعی و سرنوشت‌ساز در زندگی می‌شود که آن «ولایت و رهبری جامعه دینی» است. در تاریخ اسلام دو حادثه مهم و بزرگ خودنمایی می‌کند که از یکی رسالت و از دیگری امامت به‌وجود آمد. نخستین حادثه نزول وحی بر قلب مبارک پیامبر اسلام بود که رسالت پیامبر(ص) را در پی داشت و دومین حادثه غدیر بود که امامت را به‌وجود آورد و در حقیقت ادامه رسالت بود یعنی روز غدیر همان قدر اهمیت دارد که روز بعثت در رسالت پیامبر اعظم.
امیرمؤمنان علی علیه السلام درباره وظایف مؤمنان در روز عید غدیر فرمود: «در این روز با گسترش دادن در هزینه و لوازم خانواده‏ تان به سوی آنان بروید و به برادرانتان نیکی کنید. خدای را برای آنچه به شما بخشیده است، سپاس گویید. با هم باشید؛ که خداوند، جدایی و پراکندگی شما را سامان می‏ بخشد. به یکدیگر نیکی کنید؛ که خداوند، الفت شما را پایدار می‏سازد. نعمت‏های خدا را به همدیگر هدیه دهید؛ که خداوند چندین برابر عیدهای پیشین و عیدهای آینده به شما پاداش می‏دهد؛ پاداشی که ویژه چنین روزی است.
نیکی‏ کردن در این روز، ثروت را ثمر بخش می‏ سازد و بر عمر می‏ افزاید. هم‏دردی کردن و مهرورزی با یکدیگر در این روز، رحمت خداوندی را جلب می‏کند. آن اندازه که توان دارید از فضل خداوند برای برادران و خانواده‏ تان با بذل آنچه موجود است، آماده و فراهم سازید. لبخند و شادمانی را میان خویش و در برخوردهایتان آشکار سازید و ستایش و سپاس خداوند را بر آنچه به شما بخشیده است، نمایان کنید».