«پرنسس‌های کوره» نیامده لغو شد

  سحر آرامی-  نمایشگاه عکس «پرنسس‌های کوره» که قرار بود امروز جمعه هشتم اسفند در نگارخانه کاما برگزار شود و دو هفته هم ادامه داشته باشد، یک‌باره لغو شد. از یک طرف به گفته مدیر گالری کاما،‌ کلیه عکس‌های این نمایشگاه پیش از برگزاری به فروش رسیده است و از طرف دیگر مدیر کل هنرهای تجسمی معاونت هنری وزارت ارشاد دلیل لغو این نمایشگاه را عدم اطلاع از برگزاری آن اعلام کرده است. اما ماجرا چه؟ چه شد که یک‌باره موجی از انتقادها از ایده‌ی این نمایشگاه به راه افتاد و باعث شد چند ساعت پس از آغاز تبلیغات این نمایشگاه لغو شود؟
علی صوفی پیش‌تر درباره عکس‌های خود در نمایشگاه «پرنسس‌های کوره» گفته بود: «مجموعه‌ای از ۱۵ عکس پرتره رنگی از دخترانی که همراه خانواده در کوره‌های آجرپزی زندگی می کنند به نمایش گذاشته‌ام. من می‌خواستم رویاهای این کودکان را به نمایش بگذارم و به همین دلیل با این نمایشگاه پروژه عکاسی برای من به پایان نمی‌رسد. برای گرفتن این عکس‌ها با بچه‌ها صحبت کرده و از آنها پرسیده‌ام بیشتر دوست دارند چگونه باشند و کوشیدم رویاهای این بچه‌ها را عملی کنم.» وی همچنین تاکید کرده بود: من سال‌هاست که عکاسی می‌کنم و تمرکزم را روی عکاسی مستند اجتماعی و پرتره گذاشته‌ام و برخلاف برخی از عکاسان که برای گرفتن یک فریم عکس، حرمت سوژه را نادیده می‌گیرند، تلاش می‌کنم بر روی زندگی افراد و ساکنان مناطقی که از آن‌ها عکاسی می‌کنم تأثیر بگذارم. بیش از ۷ سال است که به کوره‌های آجرپزی جنوب تهران رفت آمد و از ساکنان این مناطق عکاسی می‌کنم و در این مدت توانسته‌ام ارتباط خوبی با ساکنان این کوره‌ها برقرار کنم و عکاسی از این کوره‌ها فرصتی را برای من فراهم کرده تا بتوانم کمکی به این خانواده‌ها کنم و تغییری در وضیعت زندگی آنها به وجود بیاورم. خوشحالم که در این میان، افراد مختلفی که بخش عمده آنها از طبقه متوسط اجتماع هستند در این کار انسان دوستانه با من همراه شده‌اند. هر چند از همان ابتدا هم می‌شد پیش‌بینی کرد به نمایش گذاشتن تصویری دیگرگون از بچه‌های کوره‌های آجرپزی بازتاب چندان خوشایند نخواهد داشت اما انتشار خبر برپایی نمایشگاه در نگارخانه کاما خیلی زود با واکنش‌های گسترده در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شد. بسیاری از کاربران معترض این کار را با هشتگ #کاسبان_فقر نکوهش کردند اما آنچه باعث شد ماجرا سمت و سویی جدی‌تر به خود بگیرد، واکنش تند لیلی گلستان، نگارخانه‌دار سرشناس و عضو انجمن نگارخانه‌داران تهران بود. گلستان در صفحه شخصی خود نوشت: «واقعاً خجالت‌آور است که یک عکاس برود به کوره‌پزخانه و لباس نو و شیک تن دخترهای فقیر کند و تاج سرشان بگذارد و از آنها عکس بگیرد و یک گالری هم عکس‌ها را به نمایش بگذارد! چه فکر کرده این عکاس و چه فکر کرده این گالری‌دار که با بچه‌های فقیر این بازی زشت را می‌کنند. خجالت بکشید. این همه حماقت و وقاحت را از کجا آورده‌اید؟ این یک تجاوز علنی به روح پاک دخترهای معصوم و بیگناه است. از این همه کثافت حال تهوع به آدم دست می‌دهد.»
* توضیحات مدیر گالری کاما درباره تعطیلی و فروش عکس‌های «پرنسس‌های کوره»
با بالا گرفتن انتقادها و اعتراض‌ها، آشکار بود افتتاح نمایشگاه «پرنسس‌های کوره» بدون پیامد نخواهد بود. از این رو، مدیران نگارخانه با اعلام اینکه تمام عکس‌های نمایشگاه پیش از افتتاح به نفع کودکان منطقه کوره‌پزخانه فروخته شده از خیر افتتاح آن گذشتند.
مونا خوش اقبال مدیر گالری کاما درباره تعطیلی موقت نمایشگاه عکس «پرنسس‌های کوره» به خبرنگار مهر گفت: نمایشگاه تحت فشاری که با توجه به ناآگاهی و اطلاع نداشتن از جریان پروژه وجود داشت و یکسری تهمت‌های بی‌جا مثل اینکه عکس بی‌اجازه از کودکان گرفته شده، به صورت موقت تعطیل شد. وی در توضیح سوژه‌هایی که از آنها عکاسی شده است، بیان کرد: هجمه‌هایی چون در نظر نگرفتن حرمت کودکان کار به ما وارد شد؛ در صورتی که کودکانی که از آنها عکس گرفته شده، کودکان کار نیستند. این کودکان خانواده دارند و پدر و مادرهایشان از این اتفاق خوشحال بودند. این کودکان با تکه پارچه‌ها و گل‌خشک برای خودشان آکسسوار تهیه کرده بودند و علی صوفی هم از آنها عکس گرفت. خوش اقبال در ادامه گفت: اتفاق و جریان پروژه عکاسی علی صوفی سبب شد این کودکان با یکی از دوستان من که خیّر است، آشنا شدند و به لطف این خیّر تمامی بچه‌های آن منطقه تحت حمایت او قرار گرفتند و قرار شد هزینه‌های تحصیل و مراقب از آن‌ها تا بزرگسالی‌شان تأمین شود. این انسان خیّر نه تنها همه عکس‌ها را در همان ابتدا خریداری کرد، بلکه در یک برنامه طولانی مدت، چتر حمایت خودش را در این منطقه گسترش خواهد داد. مدیر گالری کاما بیان کرد: نیازی به نمایش این عکس‌ها نداشتیم چون یک هفته پیش همه آثار با قیمت بالایی فروش رفته بود که همه عوائد آن متعلق به کودکان آن منطقه است. حتی از اینکه آثار به منظور خیریه به نمایش گذاشته شوند، پرهیز کردم و مخالف این روند بودم که در گالری اتفاقی با عنوان خیریه برگزار شود چراکه برگزاری خیریه‌ها نیاز به مجوز رسمی دارند. خوش اقبال درباره شیوه صدور مجوز برای این نمایشگاه و نمایشگاه‌های دیگر گالری کاما نیز گفت: این‌طور نیست که برای تک تک نمایشگاه‌ها مجوز بگیریم و بعد از چندین سال کار کردن، شیوه صدور مجوز این‌طور تعیین شده که ابتدای هر فصل گزارشی از لیست نمایشگاه‌ها و آخر هر فصل هم گزارشی از نمایشگاه‌های برگزار شده، تهیه می‌کنیم.
* شفاف‌سازی مدیر کل هنرهای تجسمی
هر چند برخی وزارت ارشاد را مسئول اصلی پاسخگویی به این ماجرا می‌دانند اما ناگفته پیداست معاونت هنری و اداره کل هنرهای تجسمی صرفا به یک نگارخانه مجوز فعالیت می‌دهند و مسئولیت محتوایی نمایشگاه‌ها و آثاری که در آن به نمایش درمی‌آید، با مدیر و مسئول نگارخانه است.  هادی مظفری، مدیر کل هنرهای تجسمی معاونت هنری وزارت ارشاد در گفت‌وگو با هنرآنلاین درباره دلایل لغو نمایشگاه گفت: طبق قانون گالری‌ها موظفند یک هفته پیش از برگزاری نمایشگاه جزئیات آن را به اداره کل هنرهای تجسمی ارائه دهند اما گالری کاما این رویداد را به ما اعلام نکرده بود و طبعاً از برگزاری آن بی‌اطلاع بودیم. به محض اینکه در فضای مجازی تبلیغات نمایشگاه منتشر شد، نگرانی‌هایی به وجود آمد که مبادا به شأن و منزلت کودکان و اقشار آسیب‌پذیر خدشه وارد شود. بنابراین به سرعت از مدیران نگارخانه خواستیم جزئیات نمایشگاه را در اختیار ما قرار دهند. مظفری ادامه داد: با بررسی آثار مشخص شد برداشت‌هایی که در فضای مجازی منتشر شده با عکس‌ها تفاوت‌هایی دارد. کودکانی که در این عکس‌ها دیده می‌شوند کودک کار نیستند بلکه بچه‌هایی هستند که همراه خانواده‌های خود در اطراف کوره‌های آجرپزی زندگی می‌کنند. همچنین لباس‌های فاخر به تن آن‌ها پوشانده نشده بود بلکه تزئینات دست‌ساز و گل‌های خشک یا مصنوعی استفاده کرده‌اند. با این اوصاف به دلیل این که شأن و منزلت انسانی برای همه ما جایگاه ویژه دارد و نمایشگاه می‌توانست موافقان و مخالفان زیادی داشته باشد، از مدیر گالری خواسته شد فعلاً از نمایش آثار خودداری کنند تا جزئیات بیشتر به ما ارائه شود و اگر با شأن و منزلت انسانی منافات نداشته باشد آثار به نمایش درآید.