ورود به جهان فردا

 انوشه کاج آبادی- دستاورد‌ های حاصل شده در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات زمینه‌ های پیشرفت و توسعه جوامع را فراهم کرده است. نفوذ فناوری در ابعاد زندگی و جامعه امروزی منجر به پیدایش مفهوم و شیوه اقتصاد دیجیتال شده است که توانسته بهره‌ وری در اقتصاد را افزایش دهد و یکی از عوامل توسعه یافتگی اجتماعی و اقتصادی محسوب شود.فناوری‌هایی مانند اینترنت، رایانش ابری، هوش مصنوعی و بلاکچین، به نیروی محرکه اقتصاد جهانی تبدیل شده است. بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد WEF، تا سال ۱۴۰۹، بیش از ۷۰درصد اقتصاد جهانی تحت‌تاثیر فناوری‌های دیجیتال خواهد بود. زیرساخت‌های دیجیتال، شامل شبکه‌های 5G، فیبر نوری، مراکز داده و سیستم‌های امنیت سایبری، ستون فقرات این اقتصاد هستند. در کشور ما، اقتصاد دیجیتال می‌تواند وابستگی به نفت را کاهش دهد، اشتغال‌زایی کند و نابرابری‌های دیجیتال را کم کند. با‌این‌حال، تحریم‌ها، فرسودگی تجهیزات و ناهماهنگی نهادی و نبود رگولاتوری واحد موانع جدی ایجاد کرده‌اند.
هنگامی که از توسعه کشور و توسعه اقتصاد صحبت می‌کنیم، نیازمند برخی ابزارها و زیرساخت‌ها هستیم. همچنین در کنار زیرساخت‌ها نیازمند سیاست‌ها و راهبردهایی نیز هستیم. به عبارتی راهبرد می‌تواند این باشد که در اقتصاد دیجیتال به سمت توسعه حرکت کنیم؛ برای این که در راستای سیاست و راهبردهای توسعه در اقتصاد دیجیتال حرکت کنیم، چند متغیر و نیازمندی وجود دارد؛ یکی از این متغیرها زیرساخت و سخت‌افزار است. به این مفهوم که اگر بخواهیم سهم اقتصاد دیجیتال را از تولید ناخالص داخلی 10 درصد افزایش دهیم، باید زیرساخت‌های اقتصاد دیجیتال را فراهم کنیم.
در لایحه برنامه هفتم توسعه، فصل «13- توسعه شبکه ملی اطلاعات و اقتصاد رقومی (دیجیتال)»، ماده 66 به  موضوع اقتصاد دیجیتال اختصاص داده و هدف کمی مورد نظر تا پایان برنامه برای سنجه عملکردی «سهم اقتصاد رقومی از تولید ناخالص ملی»، 15 درصد در نظر گرفته شده است. این ماده در قالب 7 بند به منظور افزایش سهم اقتصاد رقومی از تولید ناخالص ملی، برای دستگاه‌های اجرایی وظایفی تعبیه شده است. در بند ث این ماده مرکز آمار ایران با همکاری وزارتخانه­های ارتباطات و فناوری اطلاعات و صنعت، معدن و تجارت موظف گردید ظرف سه ماه از لازم الاجرا شدن این قانون، نسبت به تهیه نظام سنجش سهم زیست‌بوم اقتصاد رقومی در ارزش افزوده کل اقتصاد کشور و به‌روزرسانی آن به صورت سالانه اقدام نماید.
نخستین بار برای داده‌های سال 1396، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با همکاری پژوهشکده آمار، در قالب یک طرح پژوهشی اقدام به برآورد ارزش افزوده اقتصاد دیجیتال به تفکیک لایه‌های مدل اقتصاد دیجیتال نمود. در سال 1400 به منظور افزایش سطح اعتبار نتایج، از داده‌های ثبتی و نتایج طرح‌های آمارگیری نیز استفاده شد و ارزش افزوده اقتصاد دیجیتال در اقتصاد ایران و سهم آن در تولید ناخالص داخلی محاسبه و ارائه شد. در همین راستا پیش‌نویس نظام‌نامه «سنجش سهم زیست­بوم اقتصاد رقومی (دیجیتال) در ارزش افزوده کل اقتصاد کشور» نیز تدوین شده است.
اقتصاد دیجیتال انقلابی است که تمام وجوه زندگی بشر را در بر می‌گیرد و هیچ گریزی از آن نیست. در نهایت باید گفت مقاومت کردن در برابر این اقتصاد به شکل‌های گوناگون برای کشورهای در حال توسعه به ویژه ایران کاری بیهوده است و باید تلاش شود که از توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها، کسب و کارها و شرکت‌های پلتفرم محور حمایت شود. همان طور که در نهایت تمام دنیا، حضور و قدرت اینترنت، موبایل و کامپیوترها را پذیرفتند، ما نیز باید نهایت تلاشمان را برای  بالا بردن سرعت رشد در این اقتصاد نوین انجام دهیم. در چنین دنیایی لزوم ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای کشورها اهمیت ویژه‌ای دارد. جهان فردا جهان هوش مصنوعی است و کشوری برنده خواهند بود که زودتر سوار موج شود و کشورهایی که تعلل کنند، نخواهند توانست از پتانسیل‌های ایجاد شده بهره کامل برند.
با توجه به اهمیت موضوع و وجود قوانین بالادستی، محاسبه سهم اقتصاد دیجیتال در ارزش افزوده کل اقتصاد از ضروریات برنامه‌ریزی برای کشور است.