اسباب توسعه اجتماعی

 ماهان توکل-در دنیای پیچیده و پویا امروز، توسعه فردی و توسعه اجتماعی به عنوان دو مفهوم اساسی و مرتبط با هم، نقش حیاتی در بهبود کیفیت زندگی افراد و جوامع دارند. هر فرد با توسعه شخصی می‌تواند زندگی خود را بهبود بخشد و در عین حال به ارتقای جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند کمک کند. برخی توسعۀ اجتماعی را جریانی چند بعدی میدانند که تجدید سازمان و جهت گیری متفاوت کل نظام اقتصادی – اجتماعی را به همراه دارد . ازین رو توسعه به طور همزمان شامل چند امر هماهنگ می گردد: بهبود میزان تولید و درآمد ، دگرگونی اساسی در ساختهای اجتماعی و اداری ، تغییر دیدگاههای مردم و تغییر مناسب آداب و رسوم.
توسعه اجتماعی از دیدگاههای متفاوت معناهای مختلفی را داراست از جمله: گذر از جامعه سنتی به صنعتی یا مدرن از طریق تقسیم کار که در نظر دورکیم مطرح بود و دیگرانی که آنرا به معنی سرمایه اجتماعی، هویت انسانی، عقلانیت ارتباطی، اعتماد، انسان بودن و غیره می‌گرفتند. در ایران این مفهوم با شاخص‌های هویت و اعتماد اجتماعی بیشتر مدنظر بوده است.
توسعه اجتماعی در سال ۱۹۹۵ به معنی مبارزه با فقر مطرح شد که مسئولیت اصلی مقابله با فقر به عهده دولت‌های ملی و نظارت آن بر عهده اجتماع بین‌المللی گذاشته شده بود. این نظارت در بیانیه ژنو بر رعایت حقوق بشر، بخشودگی بدهیهای خارجی کشورهای فقیر، تجارت خارجی کشورها، سرمایه‌گذاری در بخش‌های اجتماعی و نقش بانک جهانی تاکید داشت. شاخص‌های توسعه نیز عبارت بودند از: دسترسی به خدمات آموزشی، درصد جمعیت با سواد، طول عمر، میزان مرگ و میر نوزادان، سوء تغذیه و تغذیه مناسب، سطح بهداشت و کنترل بیماریها، مسکن مناسب، برابری زن و مرد و … مهمترین موضوع از این نظر توسعه انسانی و آنهم در عمل به معنی مقابله با فقر و نابرابری است که باید با سیاست‌گذاریهای اجتماعی تامین شود.
توسعه اجتماعی با تقسیم حیات اجتماعی به چهار حوزه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خاص‌تر شده است و مؤلفه‎های آن حول انسجام و یگانگی از هویت و استقلال نسبی و منطق درونی خاصی برخوردار شده است. عدم توجه به دو عامل انسجام و یگانگی به صورت آسیب‌های اجتماعی، طراوت و شادابی حیات اجتماعی را تهدید می‌کند.   کانون بحث توسعه اجتماعی اجتماع جامعه‌ای  است، که مطابق آن همه ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مطمع نظر است چه در سطح خرد و کلان و چه از نظر جنبه‌های عینی و ذهنی.
توسعه اجتماعی مستلزم شناخت هستی شناسی اجتماعی یعنی وضعیتی که اکنون در آن قرار داریم و هدف شناسی اجتماعی که وضعیت مطلوب را ترسیم می‌کند و بسیار هنجاری است، و سرانجام امکان شناسی است که به مقدورات و محدودیت‌هایی اشاره دارد که در گذار از وضعیت موجود به مطلوب با آنها روبرو هستیم.
برای ادراک معنای درونی توسعه باید حداقل 3 ارزش اصلی به عنوان پایه فکری و رهنمود عملی در نظر گرفته شود. این ارزشها عبارتند از : معاش زندگی ، اعتماد به نفس و آزادی، که نمایانگر هدف های مشترکی است که از سوی تمام افراد و جوامع دنبال می شود . این ارزشها به نیاز های اساسی انسان مربوط می شود و تقریبا در تمام جوامع و فرهنگ ها خود را نمایان میکند. اگر تامین نیازهای " بقا " یا  " تداوم بخشی زندگی " نظیر غذا ، مسکن ، بهداشت و امنیت وجود نداشته باشد ، عقب ماندگی همچنان ادامه خواهد داشت. دومین ارزش ، اعتماد به نفس ، احساس شخصیت کردن ، عزت نفس داستن و آلت دست دیگران قرار نگرفتن است . تمام جوامع به دنبال نوعی اعتماد به نفس هستند. گرچه میتوان گاهی آنرا مقام ، احترام ، افتخار و استقلال نامید. سومین و آخرین ارزش همگانی که معنای توسعه را تشکیل میدهد ، آزادی است . منظور از آزادی در ایبجا ، آزادی سیاسی و یا آزادی ایدئولوژیکی نیست ، بلکه منظور رهایی از شرایط مادی از خود بیگانه کننده زندگی و آزادی از قیود طبیعت ، جهل ، بدبختی ، نهادها و باورهای جزمی است.