نقش ایران در حفظ ثبات و امنیت منطقه

 آرزو شکری -خاورمیانه را می توان حاکم اصلی بازار جهانی نفت دانست. به گزارش شرکت بریتیش پترولیوم، تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی، خاور میانه کنترل ۸۳ درصد از کل ذخایرنفتی جهان را در دست خواهد داشت، در حالی که اکنون تنها ۷۱ درصد کل ذخایر در اختیار خاور میانه است. در چنین شرایطی اگر سطح تولید نفت در کشورهای مختلف جهان در سطح کنونی باشد، اروپا تنها ۵ درصد، آسیا و اقیانوسیه یک درصد، آفریقا ۲ درصد آمریکا جنوبی و مرکزی ۸ درصد و آفریقای شمالی یک درصد از کل ذخایر نفتی را در اختیار خواهند داشت.
در سال ۲۰۲۳، خاورمیانه حدود ۲۳.۸ میلیون بشکه در روز نفت خام تولید کرده که معادل ۳۰ درصد از تولید جهانی است. این منطقه همچنین نقش مهمی در صادرات نفت دارد و در سال ۲۰۲۳، حدود ۱۷.۲۳۶ میلیون بشکه در روز نفت خام صادر کرده است
جالب است که بدانید آمارهای منتشر شده نشان می دهد که در سال ۲۰۲۳، خاورمیانه حدود ۲۳.۸ میلیون بشکه در روز نفت خام تولید کرده که معادل ۳۰ درصد از تولید جهانی است. این منطقه همچنین نقش مهمی در صادرات نفت دارد و در سال ۲۰۲۳، حدود ۱۷.۲۳۶ میلیون بشکه در روز نفت خام صادر کرده است.
سهم بالای تولید و صادرات نفت در خاورمیانه باعث چند برابر شدن اهمیت ثبات و آرامش در این منطقه شده است. این همان نکته ای است که روح الله کهن هوش نژاد نیز بدان اشاره می کند. او می گوید که سیاست کشورهای عربی در سال های گذشته سیاست های مبتنی بر چند جانبه گرایی و رابطه متعادل با تمام جهان بوده است.
کشورهای حاشیه خلیج فارس به دنبال حذف ایران از بازار جهانی نفت و تشدید تحریم های علیه ایران نیستند. طوری که پیش شروع جنگ ایران و اسرائیل هم شاهد میانجی گری کشورهای عمان و امارات برای لغو تحریم ها و ایجاد نوعی صلح بودند
او ادامه داد: برخلاف آنچه تصور می شود کشورهای حاشیه خلیج فارس به دنبال حذف ایران از بازار جهانی نفت و تشدید تحریم های علیه ایران نیستند. طوری که پیش شروع جنگ ایران و اسرائیل هم شاهد میانجی گری کشورهای عمان و امارات برای لغو تحریم ها و ایجاد نوعی صلح بودند.
به گفته او، امن بودن منطقه برای کشورهای حوزه خلیج فارس همچون عربستان، امارات، قطر، عمان اهمیت بسیاری پیدا کرده است. چرا که طی سال های گذشته تلاش های زیادی برای دست یابی به رشد اقتصادی و سرمایه گذاری در این کشورها صورت گرفته است. آنها به خوبی می دانند که برای حفظ داشته ها و سرمایه های خود و تداوم رسیده اند که امن بودن منطقه برای آنها اهمیت بالایی دارد.
کهن هوش نژاد با اشاره به اینکه عربستان سعودی با داشتن حدود ۲۵ درصد از ذخایر نفتی جهان و نقش مهمی در تولید و صادرات نفت، یکی از مهم‌ترین کشورهای خاورمیانه در این زمینه است، می گوید که طی سال های گذشته کشورهای خاور میانه به خصوص عربستان سعودی با بهره گیری از درآمد نفتی، زیرساخت های اقتصادی و صنعتی خود را اصلاح کرده و به دنبال افزایش ثبات در کشور خود بوده اند.
این کارشناس حوزه انرژی افزود: طی روزهای گذشته کشورهای همسایه ایران رفتارهای دیپلماتیکی برای پایان دادن به جنگ ایران و اسرائیل داشته اند. به عنوان مثال وزیر دفاع عربستان در شرایط جنگی به ایران آمده و به نوعی در تلاش برای حل و پایان دادن به این جنگ هستند. چرا که به خوبی می دانند که این جنگ آسیب زیادی را به بازار و اقتصاد جهانی وارد خواهد ساخت.
سهم کشورهای حاشیه خلیج فارس از بازار نفت
در میان کشورهای خاورمیانه عربستان سعودی با جای دادن ۲۵ درصد از ذخایر نفتی در خود، در صدر قرار دارد. سهم عراق در ذخایر نفتی جهان ۱۱ درصد، سهم ایران ۸ درصد، سهم امارات متحد عربی ۹ درصد و سهم کویت، ۹ درصد از کل ذخایر جهان است.
رشد قیمت نفت در بازار جهانی
هم زمان با شروع جنگ ایران و اسرائیل بازار جهانی نفت هم دچار تنش شده است. به گزارش رویترز در ماه جاری میلادی، قیمت هر بشکه نفت برنت با افزایش ۱۸ درصدی به ۷۹ دلار رسیده است و قیمت نفت وست تگزاس اینترمدیت نیز با رشد ۲۱ درصدی به حدود ۷۵ دلار رسیده است.
بسیاری از تحلیل گران بر این باور بودند که در صورت تداوم و تشدید جنگ قیمت ها تا مرز ۱۰۰ دلار نیز پیش خواهد رفت. با اینحال توافق آتش بس باعث شد تا قیمت نفت بار دیگری روند نزولی به خود بگیرد و به محدوده ۷۰ دلار سقوط کند.
ایران نقش بی‌بدیلی در حفظ ثبات و امنیت
 خلیج فارس دارد
سال گذشته سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه در هشتمین کنفرانس تاریخ روابط خارجی ایران با عنوان «سیاست خارجی ایران و خلیج فارس در گستره تاریخ» ، گفت: مایلم در همین ابتدا، اعیاد بزرگ شعبانیه را تبریک عرض نموده و برای شما محققین تاریخ روابط خارجی ایران، کنفرانسی موفق و گفت‌وگوهایی ثمر بخش آرزو نمایم. از همکارانم در مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی نیز تشکر می نمایم که تمرکز موضوعی کنفرانس امسال را بر موضوع مهم و راهبردی خلیج فارس قرار داده و یکی از مهمترین موضوعات مرتبط با دیروز، امروز و آینده ایران عزیز را برگزیده‌اند.
ایران راهبرد «تامین امنیت حداکثری بومی»
 را دنبال کرده و می‌کند
وزیر امور خارجه افزود: از اعماق تاریخ تا کنون، خلیج فارس به عنوان یکی از مهمترین پهنه های آبی در سطح جهانی و یکی از مهمترین حوزه های تمدن ساز، از نقطه نظر شئون مختلف حیات بشری واجد اهمیت راهبردی بوده و از این رو به عنوان یک خاطره جمعی بشری شایسته توجه ویژه و پژوهش از ابعاد مختلف است.
وی ادامه داد: این پهنه آبی به رغم همه فراز و نشیب های تاریخی و همه تغییرات خواسته و یا ناخواسته، شاهد یک تداوم معنادار در حفظ محوریت خود در توسعه ایران و مناطق پیرامونی خود بوده است. البته این اهمیت روز افزون، در کنار رقابت راهبردها و منافع کنشگران داخل و خارج منطقه، و مهمتر از آن تقابل و یا منازعه قدرت‌های خشکی و دریایی در ادوار مختلف، باعث شده که خلیج فارس شاهد دخالت های فراوان و دست اندازی های مداوم برای برهم زدن ژئوپلیتیک طبیعی منطقه باشد.
وزیر امور خارجه افزود: متعاقب اکتشافات نفت و گاز در منطقه و تبدیل شدن انرژی به یک کالای راهبردی بین المللی، طمع ورزی های بی حد و حصر استعمارگران و قدرت های هژمونی طلب به این آبراهه، کرانه ها و جزایر آن (که در اشکال مختلف، از تصرف و اشغال تا نفوذ و تشکیل دادن دولت های دست نشانده بروز کرده است)، موجب امنیتی کردن خلیج فارس و برهم زدن روال طبیعی زیست و همکاری در این منطقه شده است.
عراقچی گفت: جمهوری اسلامی ایران با داشتن بیشترین خطوط مرزی با خلیج فارس و تسلط بر تنگه هرمز واجد نقش بی بدیلی در حفظ ثبات و امنیت این پهنه آبی و مناطق پیرامونی آن بوده و لذا از همان روزهای اول تشکیل خود، با فهم دقیق از اهمیت راهبردی خلیج فارس برای ایران و منطقه و از طرف دیگر با شناخت عمیق از نقش مخرب حضور و رقابت قدرت های خارجی شرقی و غربی، راهبرد تامین امنیت حداکثری بومی را در دستور کار خود قرار داد و در همین چارچوب و به رغم همه فشارها تلاش نموده در چارچوب دکترین امنیتی خود تامین کننده ثبات و امنیت پایدار و آزادی کشتیرانی در خلیج فارس باشد. شاهد مهم آن نیز نقش ممتاز ایران در حفظ امنیت انرژی در کوران جنگ های اول و دوم خلیج فارس است. دستگاه دیپلماسی بر اساس وظیفه ذاتی و تکالیف محوله، به دنبال کمک به تحقق اهداف توسعه ای ملی در چارچوب سیاست توسعه "دریا پایه و دریامحور" استان ها و مناطق هم مرز با خلیج فارس از چابهار تا مکران و از بندرعباس تا آبادان بوده و برنامه فعالی را در چارچوب دیپلماسی اقتصادی کشور و بویژه در همکاری با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس طراحی کرده و پیگیری می نمایدبرخی قدرت های فرامنطقه ای خلیج فارس را  در یک تنش "دائمی" نگاه داشته‌اند
وی افزود: البته و متاسفانه، به رغم سیاست های اصولی تهران، برخی قدرت های فرامنطقه ای برای تامین منافع نامشروع خود تلاش حداکثری نموده اند که خلیج فارس را کانون بحران و منازعه کنند. در همین راستا دهه هاست تلاش می نمایند با نظامی کردن منطقه و فروش و انباشت میلیاردها دلار سلاح، این پهنه آبی را در یک تنش "دائمی" نگاه داشته و مسیر همکاری و همزیستی مسالمت آمیز ملل و کشورهای منطقه را مسدود نمایند. سیاست خصمانه حذف جمهوری اسلامی ایران از هرگونه ترتیبات منطقه ای و یا جنگ تمام عیار اقتصادی که از طریق تحریم های غیرقانونی بر علیه ملت بزرگ ایران براه انداخته اند تنها گوشه ای از این تلاش چند دهه ای قدرت های فرامنطقه ای به رهبری ایالات متحده است.
وزیر امور خارجه گفت: امروز نه تنها سیاست حذف جمهوری اسلامی ایران از ترتیبات منطقه ای و یا اختلاف افکنی و ایجاد منازعه میان ایران و همسایگانش در خلیج فارس شکست خورده است، بلکه با دیپلماسی فعال و سیاست خارجی همسایه محور جمهوری اسلامی ایران، و نیز تغییرات ادراکی ایجادشده در برخی از کشورهای منطقه، خلیج فارس در حال ورود به یک دوران جدیدی از همکاری منطقه ای است. خوشبختانه شاهد آن هستیم که به تدریج پارادایم جدیدی در حال شکل گیری است که می تواند نوید دهنده دوران شکوفایی همکاری های فراگیر باشد.
وی تاکید کرد: البته بدیهی است که تداوم این روند نیازمند حفظ "اجماع فعلی شکل گرفته" برای همکاری همه جانبه میان کشورهای منطقه و توجه قطعی به اصول اساسی همسایگی و رعایت منافع و امنیت متقابل کشورهای حاشیه خلیج فارس می باشد. همگان باید بدانند امنیت پایدار بدون امنیت برای همه و یکایک کشورها حاصل نمی شود.
ایران امیدوار به شکل گیری فضای جدید
 در منطقه خلیج فارس است
عراقچی گفت: جمهوری اسلامی ایران امیدوار است در فضای جدید شکل گرفته در منطقه خلیج فارس و بر پایه ادراکات نوین رهبران کشورها مبتنی بر مفهومی شمول گرا از امنیت دسته جمعی، ضرورت استقلال راهبردی منطقه، تنوع بخشی به روابط و همکاری ها و اولویت به رویکرد ژئواکونومیک، شاهد خلیج فارسی با ثبات تر، امن تر و توسعه یافته تر باشیم. دستگاه دیپلماسی بر اساس وظیفه ذاتی و تکالیف محوله، به دنبال کمک به تحقق اهداف توسعه ای ملی در چارچوب سیاست توسعه "دریا پایه و دریامحور" استان ها و مناطق هم مرز با خلیج فارس از چابهار تا مکران و از بندرعباس تا آبادان بوده و برنامه فعالی را در چارچوب دیپلماسی اقتصادی کشور و بویژه در همکاری با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس طراحی کرده و پیگیری می نماید. در همین راستا، دولت جمهوری اسلامی ایران با آگاهی از نقش موثر کریدورها در شکل دهی معادلات اقتصادی و ژئوپلیتیکی منطقه و نیز توسعه ملی، فعالانه به دنبال نهایی سازی کریدور جنوب- شمال و اجرای کریدور خلیج فارس-دریای سیاه با همکاری کشورهای دوست طرف همکاری و هم افزایی راهبردی این کریدورها در راستای منافع ملی است. امری که سیاست قطعی کشور در پیگیری تحقق کریدورهای مورد نظر در خلیج فارس است.
وی افزود: دستگاه دیپلماسی بر اساس وظیفه ذاتی و تکالیف محوله، به دنبال کمک به تحقق اهداف توسعه ای ملی در چارچوب سیاست توسعه "دریا پایه و دریامحور" استان ها و مناطق هم مرز با خلیج فارس از چابهار تا مکران و از بندرعباس تا آبادان بوده و برنامه فعالی را در چارچوب دیپلماسی اقتصادی کشور و بویژه در همکاری با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس طراحی کرده و پیگیری می نماید. در همین راستا، دولت جمهوری اسلامی ایران با آگاهی از نقش موثر کریدورها در شکل دهی معادلات اقتصادی و ژئوپلیتیکی منطقه و نیز توسعه ملی، فعالانه به دنبال نهایی سازی کریدور جنوب- شمال و اجرای کریدور خلیج فارس-دریای سیاه با همکاری کشورهای دوست طرف همکاری و هم افزایی راهبردی این کریدورها در راستای منافع ملی است. امری که سیاست قطعی کشور در پیگیری تحقق کریدورهای مورد نظر در خلیج فارس است.