رویکرد اصلاحی برای بهبود وضع آموزش و پرورش

 فاطیما نوذری- اصلاح روش‌های آموزشی و پرورشی و دستیابی به عدالت آموزشی را از سیاست‌های کلیدی وزارت آموزش و پرورش در دولت چهاردهم است. یکی از مهم‌ترین محورهایی که رئیس‌جمهور شخصاً پیگیری می‌کنند، اصلاح روش‌های آموزشی و ایجاد تحول در محیط‌های یادگیری است. اساس این برنامه تدریس فعال مبتنی بر کار گروهی است تا همه دانش‌آموزان در فرایند یادگیری مشارکت داشته باشند. در رویکرد اصلاحی، تلاش برای تغییر ماهیت ماموریت آموزش و پرورش انجام خواهد شد و کارکرد آموزش و پرورش بر مبنای اصولی همچون کرامت انسانی، حقوق بنیادین کودک، انسجام اجتماعی و حفظ و تقویت هویت ملی و مدرسه کانونی برای زندگی اجتماعی و کسب مهارت های مورد نیاز برای زندگی در دنیای آینده و ...که تغییر دهنده رویکردها به دانش آموز، معلم، مدرسه، محتوی، سبک تحصیل و آموزش و ... خواهد بود، از تحکم و اجبار و تحقیر معلمان و دانش آموزان دست برمی دارد، جهان امروز دریافته است که آموزش وپرورش افراد نوعی سرمایه گذاری ملی است و هرکشوری که در این راه تلاش بیشتری نماید، بدون شک از رشد و توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیشتر و توسعه همه جانبه و پایدارتری در آینده برخوردار خواهدشد. آموزش و پرورش مهترین ترین فصل مشترک حاکمیت و ملت است و مهمترین مسئله ملت، اما ممکن است درجامعه ای همچون ایران مسئله اصلی حاکمیت نباشد.
قطۀ عزیمت هر گفت‌وگویی دربارۀ آموزش‌وپرورش ، پرداختن به نگرش‌های بنیادینِی است که نسبت به کودک و نوجوان و تعلیم و تربیت او داریم. بخش اول این گزارش به بنیادهای نظری ویا گزاره های بنیادین آموزش وپرورش درجهان امروز اشاره داردواصول بنیادینی که مبنای نظری مسائل آموزش وپرورش وازجمله روایت مذکوررا توصیف می نماید به شرح زیر آمده است : الف : پاسداشت کرامت انسانی . ب : حقوق بنیادین کودک.  ج : آموزش‌وپرورش به مثابه رکن توسعۀ پایدار . د :  بالندگی شهروند آزادِ دارای حق و مسئولیت .  ه : همبستگی ملی و تنوع فرهنگی.  و : نگاه معطوف به آینده ح  : یادگیری مادام‌العمر ط : یادگیری برای زیستن .این اصول بنیادین می تواند راهنمای هرگونه برنامه تحولی واصلاحات دربرنامه های آموزش وپرورش قرارگیرد.
از سوی دیگر براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از سال 1390 تاکنون فقط سال‌های 1399 و 1401 سهم آموزش و پرورش از بودجه عمومی دولت به 10/7 و 12/7 درصد رسیده است و در سایر سال‌ها کمتر از 10 درصد بودجه را به آموزش و پرورش اختصاص داده‌اند. سهم آموزش و پرورش از بودجه امسال، 83/9 است که براساس اخباری که از بودجه سال آینده به گوش می‌رسد کاهش خواهد یافت.
به این ترتیب آموزش و پرورش با وجود مشکلات فراوانی که دارد مورد بی‌توجهی کامل سیاستگذاران است. به‌ویژه اینکه سهم بودجه غیر پرسنلی از بودجه آموزش و پرورش نیز بسیار اندک است که موجب می‌شود امکان اجرای طرح‌هایی برای کیفیت‌بخشی به آموزش وجود نداشته باشد. نمایندگان مجلس که اقدام به طراحی طرح تقویت نظام آموزش و پرورش نموده‌اند؛ نیازی به تغییر رویکرد به آموزش و پرورش نمی‌بینند.
حاکمیت چگونه می تواند برحل این بحران ها اهتمام ورزد وبحران ها را به مشکل ومسئله وآنگاه درجهت حل آن قدم بردارد  موضوعی است که به چند راهکارمهم آن می توان اشاره کرد ازجمله : الف : نخستین مطالبه ازنظام حکمرانی گشودگی درهای بسته ودعوت از همه کارشناسان ، نخبگان فارغ از دیدگاه‌های سیاسی‌شان برای فهم و حل مشکلات آموزش و پروش است. ب : کاستن از تصدی‌گری درامراموزش وپرورش ازدیگرراهکارهاست کاردولت مدرسه داری نیست رسالت مهم دولت بیش  و پیش از مدرسه داری، تضمین دسترسی برابر و کیفی همه شهروندان به آموزش عمومی و حصول شایستگی های قصد شده است. غفلت از این ماموریت و گسترش روزافزون تصدی‌ها در مدرسه داری یک خطای بزرگ است. نقش برجسته دولت در این خصوص بهره گیری از ظرفیت تنظیم‌گری، قاعده‌گذاری، نظارت و ارزیابی از وضعیت است . ج :  ثبات وضعیت اقتصادی آموزش‌و‌پرورش  . د : تعهد به آموزش عمومی رایگان . ه :  اولویت آموزش ابتدایی و پیش‌دبستانی . و : سبک‌کردن بار مدرسه . و : استفاده از تجربه‌های جهانی . ض : بهره‌گیری از فناوری‎های نوین . ح : پذیرش تنوع و خلاقیت در محتوای آموزشی . ط : مسئله دانشگاه‌های تربیت معلم . ی : توجه به مطالبات معلمان . ظ : میدان‌دادن به طرح‌های تحول‌خواهانه . و  : ساختن چهره‌ای محبوب‌تر و روادارتر از آموزش و پرورش ازجمله راهکارهای اندیشیده شده دیگری برای حل مسائل وچالشهای پیش روی اموزش وپرورش است .