نشانه‌ای از کاهش نفوذ اسرائیل در واشنگتن
به گزارش روزنامه فایننشال تایمز، بنیامین نتانیاهو مدت‌ها به این افتخار می‌کرد که ترامپ به مشاوره‌های او توجه دارد و سیاست‌هایش را به‌طور چشمگیری تحت تأثیر قرار داده است. اما حالا که رئیس‌جمهور ایالات متحده در خاورمیانه حضور دارد، این پرسش مطرح می‌شود: آیا همچنان نفوذ اسرائیل در واشنگتن همان‌طور که گذشته بود، برقرار است؟ روز دوشنبه، گروه حماس یکی از گروگان‌های آمریکایی-اسرائیلی را پس از مذاکراتی که بدون دخالت نتانیاهو انجام شد، از غزه آزاد کرد؛ مذاکراتی که نخست‌وزیر اسرائیل تنها پس از موفقیت آن‌ها از آن مطلع شد. «متشکرم، پرزیدنت ترامپ»؛ این جمله‌ای بود که «ادان الکساندر» هنگام انتقال به بیمارستان با بالگرد، بر تابلویی نوشت.
چرا نتانیاهو دیگر قدرت تاثیرگذاری بر ترامپ را ندارد؟
روز سه‌شنبه، دونالد ترامپ تصمیم به لغو تحریم‌های اعمال‌شده علیه سوریه گرفت و این اقدام را مقدمه‌ای برای دیدار روز بعد با احمد الشرع، رئیس‌جمهور جدید سوریه در ریاض قرار داد؛ فردی که اسرائیل او را به‌عنوان «جهادگرای خطرناک» معرفی می‌کند. اما ترامپ در مقابل، او را با عبارت «جوان، خوش‌چهره، و مبارز» توصیف کرد. دونالد ترامپ پیش از این نیز در موضوعاتی از نتانیاهو فاصله گرفته بود؛ به‌ویژه زمانی که در ششم مه، از توافق آتش‌بس با حوثی‌های یمن خبر داد. این تصمیم، اسرائیل را تنها در برابر تهدید حوثی‌ها باقی گذاشت. از آن زمان تاکنون، حوثی‌ها سه موشک بالستیک به‌سوی اسرائیل شلیک کرده‌اند؛ دو مورد از این حملات در زمانی رخ داد که ترامپ در عربستان سعودی به‌سر می‌برد.
در میان تمامی این تحولات، شکافی عمیق‌تر در حال شکل‌گیری بود: تصمیم ترامپ برای آغاز مذاکرات مستقیم با ایران درباره برنامه هسته‌ای‌اش؛ موضوعی که برای نتانیاهو همچون سنگ‌بنای دوران نخست‌وزیری‌اش به شمار می‌آید و پیش‌تر نیز بر سر آن با دو رئیس‌جمهور پیشین آمریکا وارد درگیری شده بود. اکنون اما او به تماشاگر این روند تقلیل یافته است. مایکل اورن، سفیر پیشین اسرائیل در آمریکا در اظهاراتی گفت: «قطعاً به‌نظر نمی‌رسد که نتانیاهو در حال حاضر گوش ترامپ را در اختیار داشته باشد و حتی اگر داشته باشد، دل و ذهن ترامپ را ندارد.» او تاکید کرد: «این سفر ترامپ عمدتاً درباره منافع آمریکا در منطقه از جمله سودهای اقتصادی است. اسرائیل یک تریلیون دلار برای سرمایه‌گذاری در آمریکا ندارد؛ اما سعودی‌ها و قطری‌ها دارند.»
چرا رئیس‌جمهور آمریکا همچنان از ادبیات اسرائیل حمایت می‌کند؟
در چارچوب الگوهای غیرقابل پیش‌بینی ریاست‌جمهوری ترامپ، ممکن است در نهایت هیچ‌یک از این تحولات اهمیت چندانی نداشته باشد. رئیس‌جمهور آمریکا بارها جایگاه سیاسی نتانیاهو را با بخشش‌های سیاسی از جمله با دعوت او به‌عنوان نخستین رهبر خارجی برای دیدار رسمی در کاخ سفید تقویت کرده است. دونالد ترامپ همچنان عمدتاً از ادبیات نتانیاهو در قبال حماس استفاده می‌کند و حتی از تصمیم او برای جلوگیری از ورود غذا به غزه حمایت کرده است. همچنین ممکن است گفت‌وگوها با ایران به شکست بینجامد و ترامپ بار دیگر در هماهنگی کامل با نتانیاهو قرار گیرد.
اما در حالی‌که دونالد ترامپ به‌دنبال روابطی معامله‌محور با رهبران جهان است، نتانیاهو حاضر نشده چیزی را که رئیس‌جمهور آمریکا آشکارا خواهان آن است در اختیارش بگذارد: پایان سریع جنگ غزه که می‌تواند به آزادی حدود ۲۰ گروگان زنده اسرائیلی بینجامد، چند تن از آنان احتمالاً برای قدردانی شخصی، به کاخ سفید خواهند رفت. یکی از افرادی که در سازماندهی سفر گروگان‌های آزادشده در جریان آتش‌بس پیشین به کاخ سفید نقش داشته بود، گفت: «موضوع سیاست نیست. ترامپ واقعاً به گروگان‌ها و آزادی آن‌ها اهمیت می‌دهد.»
نتانیاهو و واکنش‌های هیستریک در برابر سفر ترامپ به قطر
روز چهارشنبه، دونالد ترامپ راهی دوحه شد تا مورد استقبال امیر قطر قرار گیرد؛ کشوری که نتانیاهو تنها کمتر از دو هفته پیش آن را متهم کرده بود که در بحران غزه «با هر دو طرف بازی می‌کند». اما وقتی در مسیر سفر از ترامپ پرسیده شد که آیا این سفر به‌معنای به حاشیه راندن اسرائیل است، او پاسخ داد: «خیر. این روابطی که من با این کشورها دارم و تقریبا همه شان به نفع اسرائیل است. فکر می‌کنم این برای اسرائیل بسیار خوب است.» مقاومت نتانیاهو در برابر پایان دادن به جنگ غزه، ترامپ را از پیشبرد مهم‌ترین دستاورد سیاست خارجی‌اش در دوره نخست ریاست‌جمهوری یعنی توافق‌نامه‌های ابراهیم بازداشته است.
در سال ۲۰۲۰، به‌دنبال فشار ترامپ، امارات متحده عربی و بحرین روابط خود با اسرائیل را عادی کردند؛ اما عربستان سعودی همچنان از پیوستن به این روند خودداری کرده و دست‌کم خواستار ترسیم مسیری برای تشکیل دولت فلسطینی است. در ریاض، زمانی‌که ترامپ از توافق‌نامه‌های ابراهیم سخن گفت، سکوت سنگینی بر فضا حاکم شد؛ سکوتی که به‌روشنی نشان می‌داد پیوستن عربستان به این توافق‌ها تا زمانی که جنگ غزه ادامه دارد، بعید است.
همزمان، حمایت قدرت‌های بزرگ خلیج فارس از تصمیمات ترامپ برای گفت‌وگو با ایران و کاهش تنش با سوریه، به‌زعم مایکل اورن، می‌تواند «تصویر ترامپ از خود به‌عنوان یک صلح‌طلب، کسی که به جنگ‌ها پایان می‌دهد را تقویت کند و به او برای تحقق رؤیای بزرگش یعنی پیشبرد توافق‌نامه‌های ابراهیم و کسب جایزه نوبل صلح کمک کند.» با آنکه ترامپ در این سفر به اسرائیل—نخواهد رفت، یک منبع آگاه از فضای داخلی دفتر نخست‌وزیر می‌گوید حلقه نزدیک به نتانیاهو «در وضعیت هیستریک نیستند»، هرچند اذعان دارد که «نه خوشحال‌اند، نه راضی».
برخی دیگر با صراحت بیشتری واکنش نشان داده‌اند. «دودو امسالم»، عضو حزب لیکود، روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با رادیوی اسرائیل گفت: «نحوه انجام توافق برای آزادی الکساندر، حداقل می‌توان گفت نادرست بوده است. انتظار دارم دولت آمریکا در چنین مسائلی با دولت اسرائیل هماهنگی کامل داشته باشد.» او درباره موضوع حوثی‌ها نیز گفت: «به‌نظر می‌رسد ترامپ غیرقابل پیش‌بینی است. هر روز صبح از سمتی متفاوت بیدار می‌شود.»
در پرواز، دونالد ترامپ لحن دوستانه‌ای نسبت به اسرائیل داشت، اما هیچ اشاره‌ای به نتانیاهو نکرد. وقتی از او درباره سهم اسرائیل در آزادی گروگان آمریکایی سؤال شد، پاسخ داد: «فکر می‌کنم اسرائیل شایسته تحسین زیادی است» اما بلافاصله افزود: «او اکنون زنده نمی‌بود، اگر ما نبودیم زنده نمی‌ماند. ما بودیم که ادان را بیرون آوردیم.»
درباره سوریه نیز دونالد ترامپ اذعان کرد که به توصیه رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه عمل کرده است؛ رهبری که خصومت دیرینه‌ای با نتانیاهو دارد . دونالد ترامپ گفت: «ما فقط به آن‌ها گفتیم که این کار را انجام می‌دهیم» و افزود که اردوغان و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، «بر این باور بودند که این کار اهمیت دارد».
ابوترابی‌فرد:
آمریکا تا امروز از هیچ اقدامی
برای کاهش سطح رفاه ملت ایران دریغ نکرده است
خطیب موقت نمازجمعه تهران تأکید کرد: این آقایی که در کشور عربی سخن گفته است، می‌داند که در حوزه‌های مختلف فرهنگی و علمی و زیرساخت‌ها اقتصادی در ایران چه اتفاقی رخ داده است و می‌داند این قدرت بزرگ مهم‌ترین مانع در برابرجنایت‌های آمریکا است.
حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمد حسن ابوترابی‌فرد در خطبه عبادی نمازجمعه تهران، بیان کرد: رئیس جمهور آمریکا که در روزهای گذشته که با هدف بازاریابی و تامین مالی و پوشش جنایت‌های رژیم صهیونیستی به منطقه سفر کرد، سخنانی را گفت که اگر از بخش سطحی و سخیف آن عبور کنم دارای سطح دیگری است که به تحریف جسورانه واقعیت و حقایق روشن پرداخته است. در شرایطی که رژیم صهیونیستی نیمی از چهره زشت خود را به نمایش گذاشته و فجیع‌ترین کشتار را به نیابت از غرب مرتکب شده است و سرزمین‌هایی از کشورها عربی و اسلامی را به اشغال نظامی درآورده و مرتکب اقدامات تروریستی و جنایت‌های جنگی و نقض حاکمیت ملی لبنان و یمن و سوریه می‌شود، ترامپ با وقاحت آشکار از ایران به‌عنوان تهدید امنیت منطقه یاد می‌کند. وی در ادامه بیان کرد: ایران تهدیدی برای آمریکا و رژیم صهیونیستی است. ایران عامل اقتدار و وحدت امت اسلام است. این تحریف آشکار و وقیح نمی‌تواند پوششی برای ۱۰ هزار و یکصد جنایت در مدت ۴۷۰ روز تجاوز به نوار غزه باشد.
ابوترابی‌فرد تصریح کرد: درست در ساعاتی که رئیس‌جمهور آمریکا در منطقه حضور داشت و خود را تامین‌کننده امنیت کشورهای اسلامی معرفی می‌کرد با حمایت و پشتیبانی تمام‌عیار آمریکا نوار غزه از دسترسی به نیازهای اولیه محروم شد و ۳ هزار ۵۰۰ کودک در معرض جان باختن قرار دارند.