عربستان سعودی با توافق اوباما با ایران مخالف بود، اما از معامله ترامپ حمایت می‌کند؛ چرا؟
نیویورک‌تایمز نوشت: ده سال پیش، زمانی که باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده و دیگر رهبران جهانی به توافقی با ایران برای محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور رسیدند، عربستان سعودی ناراضی بود.
در ادامه این مطلب آمده است: مقامات سعودی این توافق را «ضعیف» توصیف کردند و گفتند که تنها باعث جسورتر شدن رقیب منطقه‌ای‌شان، ایران، شده است. آنها زمانی که دونالد ترامپ چند سال بعد از این توافق خارج شد، ابراز خوشحالی کردند.
اکنون، با آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ و مذاکراتی که ممکن است به توافقی مشابه منجر شود، نگاه عربستان تغییر کرده است.
وزارت امور خارجه عربستان سعودی اخیراً بیانیه‌ای صادر کرده که در آن ابراز امیدواری کرده است این مذاکرات که با میانجی‌گری کشور همسایه، عمان، در حال انجام است، به «صلح در منطقه و جهان» کمک کند.
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، حتی برادر خود، خالد بن سلمان، وزیر دفاع را به تهران فرستاده است. او در آنجا با استقبال گرم مقامات ایرانی در لباس نظامی روبه‌رو شد و نامه‌ای را به‌صورت دستی به مقامات ایران، تحویل داد.
چه چیزی تغییر کرده است؟ روابط بین عربستان سعودی و ایران در دهه گذشته گرم‌تر شده است. از سوی دیگر، عربستان در حال اجرای برنامه‌ای برای تنوع‌بخشی به اقتصاد خود است تا وابستگی به نفت را کاهش داده و این کشور را به مرکز تجارت، فناوری و گردشگری تبدیل کند. احتمال پرواز پهپاد‌ها و موشک‌های ایرانی بر فراز عربستان در نتیجه تنش‌های منطقه‌ای، تهدیدی جدی برای این برنامه است.
کریستین اسمیت دیوان، پژوهشگر ارشد مؤسسه کشور‌های عرب خلیج در واشینگتن می‌گوید: «طرز فکر آنها امروز متفاوت است. در زمان اوباما، کشور‌های خلیج فارس از نزدیکی ایران و آمریکا می‌ترسیدند که ممکن بود آنها را منزوی کند. اما در زمان ترامپ، آنها از تشدید تنش‌ها بین ایران و آمریکا می‌ترسند که ممکن است خودشان را هدف قرار دهد.»
ایران و آمریکا روز شنبه دور دوم مذاکرات دیپلماتیک درباره فعالیت‌های هسته‌ای تهران را به پایان رساندند و برای مذاکراتی پرشتاب برنامه‌ریزی کردند. ترامپ درباره اهداف این مذاکرات مبهم سخن گفته و تنها تأکید کرده که «ایران نباید به بمب هسته‌ای دست یابد». اما مقامات ایرانی می‌گویند توافقی که در حال شکل‌گیری است، آنها را ملزم به برچیدن زیرساخت‌های هسته‌ای نمی‌کند.
کشور‌های عربی از جمله عربستان سعودی، مصر، اردن، قطر و بحرین از این مذاکرات استقبال کرده‌اند و دیپلماسی را به رویارویی ترجیح می‌دهند.
بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، روز شنبه در پلتفرم ایکس نوشت: «این مذاکرات در حال شتاب گرفتن هستند و اکنون حتی غیرممکن‌ها نیز ممکن شده‌اند.»
این مذاکرات در حالی برگزار می‌شود که تنش‌ها در خاورمیانه بالا گرفته؛ آمریکا در حال بمباران مواضع حوثی‌های مورد حمایت ایران در یمن است و اسرائیل همچنان به بمباران مرگبار غزه ادامه می‌دهد. ماه گذشته، ترامپ گفته بود اگر ایران به توافق نرسد، آن را بمباران خواهد کرد.
قرار بود اسرائیل تأسیسات هسته‌ای ایران را از ماه آینده هدف قرار دهد، اما ترامپ در هفته‌های اخیر آنها را منصرف کرده و ترجیح داده با تهران وارد مذاکره شود تا برنامه هسته‌ای‌اش محدود شود؛ به گفته مقامات دولت آمریکا و منابع مطلع از مذاکرات.
فیراس مقصاد، مدیر بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در مؤسسه مشاوره ریسک سیاسی اوراسیا، می‌گوید: «بیش از هر زمان دیگر، کشور‌های عرب خلیج فارس به دنبال حفظ وضعیت موجود و ثبات پایدار هستند؛ چیزی که لازمه تحقق چشم‌انداز‌های بزرگ اقتصادی آنهاست. آنها ترجیح می‌دهند فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران و برنامه هسته‌ای‌اش از طریق دیپلماسی مهار شود.»
عربستان سعودی با اکثریت سنی و ایران با اکثریت شیعه، مدت‌ها در دو سوی درگیری‌های منطقه‌ای ایستاده‌اند، از جمله جنگ فرسایشی یمن که به یکی از بدترین بحران‌های انسانی جهان تبدیل شد. این دو کشور بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳ هیچ روابط دیپلماتیکی نداشتند و به‌صراحت با یکدیگر دشمنی می‌ورزیدند.
محمد بن سلمان بار‌ها تهدید کرده که اگر ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد، عربستان نیز چنین خواهد کرد. (به‌طور جداگانه، دولت ترامپ مذاکراتی را از سر گرفته که می‌تواند به عربستان اجازه دسترسی به فناوری هسته‌ای آمریکا و احتمالاً غنی‌سازی اورانیوم را بدهد.).
اما در سال ۲۰۲۳، ایران و عربستان اعلام کردند که با میانجی‌گری چین به آشتی رسمی دست یافته‌اند. تا آن زمان، تمرکز سیاست خارجی بن سلمان به سمت کاهش تنش‌های منطقه‌ای تغییر کرده بود.
عربستان سعودی به عنوان متحد کلیدی آمریکا، همواره هدف اصلی انتقام‌جویی‌های ایران علیه منافع آمریکا بوده است. نزدیکی جغرافیایی آن باعث می‌شود تا نیرو‌های نیابتی ایران بتوانند به راحتی حمله کنند. در سال ۲۰۱۹، یکی از تأسیسات کلیدی نفتی عربستان در حمله‌ای پیشرفته که به ایران نسبت داده شد، هدف قرار گرفت. مقامات سعودی می‌گویند آن حادثه به آنها نشان داد که اتحادشان با آمریکا چقدر محدود است و این موضوع آنها را به سمت گفت‌و‌گو با ایران سوق داد. خانم دیوان گفت: «پاداش‌های بالقوه مذاکرات امروز جذاب‌تر از خطر یک جنگ منطقه‌ای به نظر می‌رسند.»
ده سال پیش، رهبران خلیج فارس احساس می‌کردند که در مذاکرات نادیده گرفته شده‌اند. اما این بار ایران تلاش کرده با منطقه تعامل داشته باشد.
صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در مؤسسه چتم هاوس می‌گوید: «نکته قابل توجه بعد از دور اول مذاکرات این بود که وزیر خارجه ایران با همتایان خود از جمله در بحرین تماس گرفت. ایران به دنبال جلب حمایت منطقه‌ای است و کشور‌های خلیج نه تنها از مذاکرات حمایت می‌کنند، بلکه در تلاشند تا از هرگونه تنش که می‌تواند امنیت ملی و اقتصادی آنها را تهدید کند، جلوگیری نمایند.»
خبر جدید مجلس درباره تعطیلی پنجشنبهها
احمد فاطمی درباره تعیین تکلیف تعطیلات آخر هفته و روز پنجشنبه گفت: در مجلس ما تصویب کردیم پنجشنبهها تعطیل و ساعات کاری از ۴۴ به ۴۰ ساعت کاهش پیدا کند. هیأت نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام از تعطیلی پنجشنبهها ایراد نگرفت یعنی موضوع تعطیلی پنجشنبهها حل شده است.
به گزارش ایلنا، وی افزود: اما در ارتباط با کاهش ساعات کاری اداری از ۴۴ به ۴۰ ساعت هیأت نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام ایراد گرفت و آن را خلاف برنامه توسعه کشور دانست و گفته شد که به رشد ۸ درصدی که باید برسیم نمی‌توانیم برسیم و از این جهت ایراد گرفته شد.
فاطمی تاکید کرد: تعطیلی پنجشنبهها قطعی شده است و بعد از این‌که تکلیف این مصوبه در مجمع مشخص شود ابلاغ خواهد شد.
وی در پاسخ به این‌که آیا مجلس می‌تواند بر مصوبه خود اصرار کند، گفت: مجلس اصرار کرده ولی ممکن است وقتی به مجلس بازگردد اصرار کند و ممکن است تمکین کند اما در هر صورت تعطیلی پنجشنبهها سر جای خودش است.
وزیر کار برای توضیحات
درباره حذف یارانه‌ها به مجلس می‌رود
علی بابایی کارنامی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، گفت: احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، هفته آینده در این کمیسیون برای ارائه توضیحات درباره روند حذف یارانه‌ها حاضر خواهد شد.
به گزارش تسنیم، بابایی کارنامی با اشاره به پیشنهاد‌های مجلس درخصوص ساماندهی یارانه‌ها اظهار داشت: از همان ابتدا، پیشنهاد کمیسیون اجتماعی مجلس، حذف یارانه اقشار پردرآمد بود، چرا که این اقدام می‌تواند زمینه را برای افزایش یارانه معیشتی اقشار کم‌درآمد فراهم سازد و از نظر اجتماعی نیز به عدالت نزدیک‌تر است.
وی تأکید کرد: حذف یارانه‌ها باید با دقت بالا و بررسی دقیق اطلاعات انجام شود تا از بروز اشتباهات و آسیب به خانوار‌های نیازمند جلوگیری شود.
وی افزود: دولت نباید صرفاً به میزان درآمد خام خانوار‌ها بسنده کند، بلکه باید شرایط اقتصادی جامعه و چالش‌های موجود، از جمله دشواری ازدواج برای جوانان و ماندن فرزندان بالای ۲۵ سال در خانه والدین را در نظر بگیرد.
بابایی تصریح کرد: در زمان حاضر برخی خانوار‌ها به‌دلیل محاسبه درآمد فرزندان بزرگسال در سبد اقتصادی خانواده، به‌اشتباه از دریافت یارانه حذف شده‌اند، دولت باید در این خصوص تدابیری بیندیشد تا درآمد فرزندان مستقل، مبنای حذف یارانه کل خانواده قرار نگیرد. رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس همچنین از وزیر کار خواست با جدیت بیشتری به بررسی موارد معترضین به حذف یارانه‌ها بپردازد و فرآیندی شفاف و عادلانه برای بازبینی این تصمیم اتخاذ کند.